Thiệt hại lớn từ các vụ lừa đảo

Trong số các hình thức lừa đảo qua điện thoại, nhóm giả danh Công an, Kiểm sát viên, nhân viên nhà mạng,... chiếm phần lớn. Các đối tượng này gọi điện cho nạn nhân thông báo vi phạm pháp luật, nợ cước viễn thông và yêu cầu bị hại làm theo hướng dẫn nhằm chiếm đoạt tài sản.

Mới đây, Công an quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội tiếp nhận đơn tố giác của bà T (sinh năm 1947, trú tại quận Tây Hồ) về việc bị chiếm đoạt tài sản. Theo đơn trình báo, bà T nhận được điện thoại của một đối tượng tự xưng là cán bộ Công an quận Hoàn Kiếm nói bà đang nợ ngân hàng 63 tỷ đồng. Sau đó, yêu cầu bà chuyển tiền vào tài khoản của đối tượng để xác minh. Do lo sợ, nạn nhân chuyển 6 lần với tổng số tiền gần 18 tỷ đồng cho kẻ lạ mặt. 

Trường hợp của bà T không phải hiếm, bởi trước đó cũng có nhiều đơn trình báo với nội dung tương tự. Điển hình như vụ việc giả danh Công an gọi điện hù dọa, lừa đảo chiếm đoạt của một người phụ nữ hơn 15 tỷ đồng. Công an thành phố Hà Nội cho biết, ngày 5.4 vừa qua, bà P (sinh năm 1956, trú tại Hà Đông, Hà Nội) nhận được điện thoại của một đối tượng tự xưng là cán bộ Công an. Đối tượng nói Căn cước công dân của bà P có liên quan đến đường dây buôn bán ma túy, rửa tiền. Nếu bà P không chứng minh được mình không liên quan thì vài ngày tới sẽ bắt bà. Do lo sợ nên bà P đã chuyển tiền vào tài khoản của các đối tượng để xác minh. Bà P đã thực hiện 32 lần chuyển khoản với tổng số tiền là 15 tỷ đồng. Sau đó, bà P biết mình bị lừa nên đã đến cơ quan Công an trình báo.

Hay vụ việc của anh D (ở huyện Gia Lâm, Hà Nội), vào đầu tháng 3.2024, anh nhận được cuộc gọi từ người tự xưng là cán bộ Công an quận Long Biên (Hà Nội) hỗ trợ xử lý căn cước công dân bị lỗi hệ thống, yêu cầu anh đến phường để khắc phục. Do đang ở xa nên anh D hẹn ngày hôm sau sẽ lên phường giải quyết. Lúc này, đối tượng nói rằng cần hoàn thiện gấp hồ sơ nên yêu cầu anh tải phần mềm theo đường dẫn của đối tượng cung cấp để hỗ trợ xử lý từ xa. Vì thấy phần mềm có giao diện gần giống với giao diện Dịch vụ công trực tuyến nên anh D hoàn toàn tin tưởng và thực hiện các thao tác. Sau khi thực hiện các thao tác, các tài khoản ngân hàng của anh bị đối tượng thực hiện các giao dịch chuyển tiền và bị chiếm đoạt hơn 800 triệu đồng.

Trên đây là chỉ tính các vụ công khai, được nạn nhân trình báo, còn rất nhiều vụ việc nạn nhân vì che giấu gia đình, vì thể diện, không muốn mọi người biết mình bị lừa nên đã không trình báo cơ quan Công an. Dù chiêu thức lừa đảo không mới, đã được các cơ quan chức năng từng cảnh báo nhưng nhiều nạn nhân do thiếu hiểu biết, quá sợ sệt vào lời dọa nạt đã làm theo hướng dẫn và chuyển tiền vào tài khoản của đối tượng lừa đảo; hoặc cung cấp tài khoản ngân hàng, mật khẩu, mã OTP và khi thấy tài khoản bị trừ tiền mới biết mình bị lừa.

Tăng cường các biện pháp xử lý, ngăn chặn lừa đảo trực tuyến

Thời gian qua, Bộ Công an, Bộ Thông tin và Truyền thông đưa ra cảnh báo người dùng nhận diện các hình thức lừa đảo trực tuyến; áp dụng các biện pháp hành chính, kỹ thuật ngăn chặn cuộc gọi rác, cuộc gọi lừa đảo. Song số vụ lừa đảo lừa đảo qua điện thoại vẫn gia tăng gần đây, cho thấy người dân vẫn mơ hồ và cả tin để rồi bị dụ dỗ, lừa đảo mất số tiền lớn.  

Tình trạng tội phạm lừa đảo qua mạng hoạt động ngày càng tinh vi và diễn biến phức tạp qua các vụ án lớn đã được triệt phá. Điển hình như, đầu tháng 2.2024, Cục Cảnh sát hình sự (Bộ Công an) phối hợp với Công an tỉnh Nghệ An và nhiều đơn vị đã triệt phá ổ nhóm gồm 32 đối tượng người Việt Nam (làm việc tại Campuchia) lừa đảo chiếm đoạt tài sản của người dân trên cả nước, với số tiền hơn 200 tỷ đồng.

Mới đây nhất, ngày 9.5, Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội xét xử các bị cáo đều trú ở huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình là: L.V.T (sinh năm 1975) 16 năm tù, N.Đ.Q (sinh năm 1994) 14 năm 6 tháng tù về hai tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” và “Sửa chữa và sử dụng giấy chứng nhận, các tài liệu của cơ quan, tổ chức”; Đ.V.Đ (sinh năm 1990) bị tuyên phạt 2 năm tù về tội “Sửa chữa và sử dụng giấy chứng nhận, các tài liệu của cơ quan, tổ chức”.

Cơ quan điều tra xác định, nhóm của T đã gọi vào số điện thoại của một số người và giả danh là cán bộ cơ quan Công an, thông báo số tiền tiết kiệm của họ có liên quan đến vụ án rửa tiền hoặc các vụ vi phạm pháp luật, đồng thời yêu cầu họ rút toàn bộ tiền tiết kiệm rồi chuyển vào các tài khoản do các đối tượng cung cấp để chứng minh sự trong sạch.  Với thủ đoạn trên, từ tháng 9.2020 đến tháng 12.2020, nhóm của T gây ra ba vụ lừa đảo chiếm đoạt tổng cộng hơn 700 triệu đồng của ba cụ bà hơn 80 tuổi tại Hà Nội. 

Từ câu chuyện của cá nhân mình, chị Ngô Thị Lan Anh (quận Hoàng Mai, Hà Nội) cũng từng nhận được các cuộc gọi mạo danh chia sẻ: “Mới đầu khi nghe các cuộc gọi giả danh thông báo vi phạm pháp luật, tôi cũng khá hoang mang và lo lắng bởi các đối tượng luôn thúc giục phải thực hiện theo yêu cầu của họ". 

"Do đó, để nhận biết các cuộc gọi lừa đảo, tôi đã thường xuyên cập nhật các phương thức, thủ đoạn hoạt động của tội phạm lừa đảo trên không gian mạng qua các phương tiện thông tin truyền thông. Sau khi nhận được các cuộc gọi rác, cuộc gọi nghi lừa đảo, tôi đều báo cáo nhà mạng theo hướng dẫn và chặn số vừa gọi. Không tham gia vào các hội nhóm, kết bạn qua mạng xã hội nếu không có sự chủ động trao đổi từ hai phía sẽ giúp giảm nguy cơ bị đối tượng xấu lừa đảo”, chị Lan Anh cho biết thêm.

Trao đổi về các hình thức lừa đảo qua điện thoại hiện nay, Phó Giám đốc Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia, Cục An toàn thông tin Nguyễn Phú Lương cho rằng, lừa đảo qua các cuộc gọi điện thoại là một trong những phương thức tiếp cận nạn nhân khá phổ biến. Các đối tượng lừa đảo thường áp dụng các thủ đoạn tác động tâm lý để tiếp cận nạn nhân như: Tự nhận, giả mạo là cơ quan công quyền (Công an, Viện kiểm sát, các bộ đang làm việc tại các Bộ, ngành), đơn vị cung cấp dịch vụ, gia đình bạn bè để đánh vào nỗi sợ hãi, lòng tham, tình cảm, sự chủ quan của nạn nhân.

“Các chiêu trò lừa đảo giả danh này đã không còn quá xa lạ trên môi trường không gian mạng. Tuy nhiên, các đối tượng giả danh này lại luôn thay đổi hình thức, thao túng tâm lý người dùng một cách tinh vi. Điều đáng nói, đối tượng lừa đảo thường nhắm vào sự thiếu hiểu biết của nạn nhân để ra tay lừa đảo, sử dụng các cách thức đe dọa, áp lực tâm lý như khống chế, hăm dọa, hay những lời mời chào hấp dẫn. Đối tượng thường tạo áp lực thời gian cho nạn nhân, tuyên bố rằng hành động phải được thực hiện ngay lập tức. Chúng sẽ cố gắng thuyết phục nạn nhân rằng không có thời gian để suy nghĩ hay tham khảo người khác. 

Cũng theo ông Nguyễn Phú Lương, người dân cần nâng cao cảnh giác, đồng thời tìm hiểu và trang bị cho bản thân những kiến thức để bảo vệ mình. Giữ bình tĩnh khi nghe điện thoại từ số lạ hoặc đối tượng chưa xác định danh tính, không bị đánh lừa bởi áp lực tâm lý và đe dọa. Tuyệt đối không cung cấp thông tin cá nhân cho bất cứ ai thông qua bất kể hình thức nào; việc lộ lọt thông tin sẽ dẫn đến nhiều hậu quả đáng lo ngại.

Khi có cuộc gọi lạ hoặc tiếp xúc với hội nhóm cung cấp dịch vụ trên mạng xã hội, tuyệt đối không thực hiện giao dịch chuyển tiền cho đối tượng khi chưa tìm hiểu và xác minh danh tính của đối tượng đó. Cần cảnh giác, tuyên truyền đến người thân, bạn bè về thủ đoạn trên, tránh mắc bẫy của đối tượng xấu.

Nếu phát hiện các trường hợp có dấu hiệu bị lừa đảo, người dân cần trình báo cơ quan Công an địa phương để giải quyết vụ việc theo quy định của pháp luật; không nên tìm đến các trang mạng xã hội giới thiệu có thể lấy lại tiền bị lừa, tránh để bị mắc bẫy của các đối tượng lừa đảo. Cập nhật liên tục các thông tin, kiến thức liên quan tới lừa đảo trực tuyến tại kênh thông tin Cổng không gian mạng quốc gia.