Cá tra lập đỉnh xuất khẩu

Thành tích ấn tượng, doanh nghiệp có lãi

Tổng cục Thủy sản cho biết, hiện giá trị xuất khẩu cá tra đã đạt 2,23 tỷ USD; tăng 70% so với cùng kỳ năm trước. Nhu cầu nhập khẩu của hầu hết thị trường tăng 40% - 200%. Hai thị trường nhập khẩu cá tra lớn nhất là Trung Quốc (chiếm 30%), Mỹ (chiếm 23%). Ngoài ra, các thị trường khác có sự tăng trưởng tốt so với cùng kỳ như châu Âu (EU), Mexico... Tại ASEAN, 11 tháng xuất khẩu cá tra cũng tăng gấp đôi (87%) so với cùng kỳ, đạt 183 triệu USD. Nổi trội nhất là thị trường Thái Lan, chiếm trên 45% giá trị nhập khẩu cá tra của toàn khối.

Về giá cả, Hiệp hội Cá tra cho biết, giá xuất khẩu cá tra philê tăng từ 28 - 66% so với cùng kỳ năm 2021, kéo theo giá cá tra nguyên liệu cũng tăng. Giá thu mua cá nguyên liệu duy trì mức 27.000 - 29.000 đồng/kg, thậm chí có thời điểm giữ ở mức 30.000 - 31.000 đồng/kg, cao hơn trung bình khoảng 7.000 - 10.000 đồng/kg so với cùng kỳ năm 2021. Doanh nghiệp, cơ sở nuôi tham gia chuỗi sản xuất, tiêu thụ cá tra đều có lãi.

Về diện tích thả nuôi cá tra khoảng 5.700ha (chiếm 0,44% diện tích nuôi trồng thủy sản trên cả nước), tập trung tại các tỉnh, thành của vùng đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Tính đến hết tháng 11.2022, sản lượng thu hoạch cá tra đạt 1,526 triệu tấn; tăng 4% so với cùng kỳ 2021.

Tổng Cục trưởng Tổng cục Thủy sản Trần Đình Luân đánh giá, năm 2022 ngành hàng cá tra đạt được thành tích rất ấn tượng trên cả ba phương diện xuất khẩu, diện tích thả nuôi và sản lượng. Đến hết năm 2022, dự kiến cả nước xuất khẩu 1,68 triệu tấn cá tra, kim ngạch xuất khẩu đạt trên 2,4 tỷ USD; vượt đỉnh năm 2018 với 2,26 tỷ USD. Đây được xem là đỉnh cao nhất trong lịch sử của ngành hàng.

Năm 2023, ngành cá tra dự kiến thả nuôi 5.600ha; sản lượng cá tra thương phẩm dự kiến đạt 1,6 triệu tấn; kim ngạch xuất khẩu đạt 2,3 tỷ USD. VASEP nhận định, năm tới ngành sẽ có nhiều triển vọng phát triển ở các thị trường, nhất là vào thị trường Mỹ. Bởi lạm phát có thể khiến nhu cầu thủy sản của thị trường này tiếp tục đà sụt giảm, người tiêu dùng sẽ thắt chặt chi tiêu, nhưng so với các ngành hàng thủy sản khác, cá tra vẫn có dư địa tốt nhờ nguồn cung dồi dào, giá hợp lý cho túi tiền người tiêu dùng, trong khi chất lượng ngày càng tốt hơn. Bên cạnh đó, ASEAN cũng là thị trường đáng kỳ vọng khi có lợi thế về địa lý, vấn đề logistics ít rủi ro và những ưu đãi thuế quan từ các hiệp định thương mại (FTA), trong đó Thái Lan được xem là thị trường rất tiềm năng...

Tập trung nâng cao chất lượng

Chủ tịch Hiệp hội Cá tra Việt Nam Dương Nghĩa Quốc nhận định, những năm gần đây ngành đã hoạt động bài bản và quản lý chặt chẽ hơn. Khoảng 90% sản lượng cá nguyên liệu được các doanh nghiệp xuất khẩu nuôi theo hình thức doanh nghiệp tự nuôi, hoặc liên kết với các hợp tác xã, tổ hợp tác, nông dân... Phía cơ quan quản lý cũng có những hướng dẫn các vùng nuôi theo đúng quy hoạch.

Tuy nhiên, khó khăn vẫn luôn bủa vây khi còn thiếu sự liên kết giữa người nuôi với doanh nghiệp và giữa các doanh nghiệp xuất khẩu. Diện tích nuôi từng năm chưa được thống nhất. Biến đổi khí hậu cũng khiến thủy sản nuôi xuất hiện bệnh thường xuyên, gây thiệt hại cho người nuôi; giá thành sản xuất tăng do giá thức ăn thủy sản liên tục tăng, chi phí logistics tăng... Các thị trường xuất khẩu thì ngày càng có nhiều quy định chặt chẽ về nguồn gốc, xuất xứ; chất lượng hàng hóa, vệ sinh an toàn thực phẩm.

Chính vì vậy, để nâng cao chất lượng của ngành hàng cá tra cần đồng bộ các giải pháp về con giống, nuôi trồng, điều kiện nuôi, an toàn thực phẩm. Để làm được điều đó phải có sự vào cuộc của các bên từ cơ quan chức năng, địa phương, doanh nghiệp và cả người dân.

Theo ông Quốc, nên tập trung nâng cao chất lượng, giá trị xuất khẩu thay vì tăng sản lượng và chỉ nên dừng ở mức 1,3 - 1,5 triệu tấn mỗi năm. Các doanh nghiệp cần chủ động xây dựng vùng nguyên liệu cho nhà máy. Về phía người nuôi cần tập thói quen làm tập trung, tránh tình trạng nuôi tự phát, nhỏ lẻ, manh mún. Các địa phương, đặc biệt là khu vực ĐBSCL cần kiểm soát chặt chẽ việc nuôi cá tra từ nguồn giống, thức ăn, vùng nuôi... Tiếp tục đẩy mạnh xúc tiến thương mại, có những dự báo về tình hình cung - cầu để doanh nghiệp, người dân nắm; đa dạng hóa sản phẩm để gia tăng giá trị. Quan trọng, là xây dựng được thương hiệu của ngành hàng cá tra. “Kỳ vọng xuất khẩu cá tra sẽ tiếp tục đạt những kết quả khả quan trong năm 2023 và những năm tới”, ông Quốc nhấn mạnh.

Để phát triển ngành cá tra hiệu quả, bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu trong năm 2023 và những năm tiếp theo, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cho biết, ngành nông nghiệp sẽ cùng các địa phương tập trung nâng cao chất lượng con giống, ứng dụng công nghệ mới trong sản xuất để nâng cao hiệu quả, chất lượng và an toàn thực phẩm của các sản phẩm. Đặc biệt, khẩn trương xây dựng đàn cá bố mẹ theo hướng tăng trưởng và kháng bệnh cho các trại sản xuất giống. Để giảm áp lực cho xuất khẩu cũng sẽ tập trung cho thị trường nội địa, kết nối doanh nghiệp sản xuất, chế biến cá tra với bếp ăn tập thể trong khu công nghiệp, trường học...