Cả ngân hàng và khách hàng đều e ngại
Trong quá trình giải ngân gói hỗ trợ lãi suất 2% từ ngân sách, cả ngân hàng và khách hàng đều e ngại. Ngân hàng ngại vì một số chương trình hỗ trợ lãi suất vẫn chưa được quyết toán và phải thận trọng để bảo đảm giải ngân hiệu quả, an toàn. Khách hàng ngại vì nếu có sơ suất sẽ phải tuân thủ các thủ tục hậu kiểm, thanh tra, kiểm toán, kiểm tra…
Chậm giải ngân vì nhiều vướng mắc
Sáng 26.8, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) tổ chức hội nghị nhằm kịp thời có giải pháp tháo gỡ khó khăn trong triển khai gói hỗ trợ lãi suất 2%.
Theo báo cáo nhanh từ các ngân hàng thương mại, sau 3 tháng triển khai chương trình hỗ trợ lãi suất 2% từ ngân sách nhà nước, doanh số cho vay được hỗ trợ lãi suất đạt gần 4.407 tỷ đồng đối với gần 550 khách hàng, dư nợ được hỗ trợ lãi suất đạt khoảng 4.300 tỷ đồng. Dự kiến, số tiền hỗ trợ lãi suất cho khách hàng đến cuối tháng 8.2022 khoảng 13,5 tỷ đồng.
Nguyên nhân chậm giải ngân gói hỗ trợ này đã được đề cập tại hội nghị. Thứ nhất, các ngân hàng gặp khó khăn trong xác định đối tượng được hỗ trợ lãi suất trong một số trường hợp khách hàng hoạt động sản xuất, kinh doanh đa ngành. Phó Tổng giám đốc Vietcombank Nguyễn Việt Cường cho biết, nhiều khách hàng đăng ký hoạt động kinh doanh đa ngành nghề nên việc bóc tách xác định chi phí vốn vay rất khó khăn. Bên cạnh đó, nhiều hộ gia đình sản xuất kinh doanh vay vốn tại các ngân hàng nhưng không có đăng ký hộ kinh doanh nên không thuộc đối tượng được hỗ trợ.
Thứ hai, các ngân hàng có tâm lý e ngại vì một số chương trình hỗ trợ lãi suất (gồm chương trình hỗ trợ lãi suất năm 2009 và một số chương trình hỗ trợ lãi suất từ ngân sách nhà nước) vẫn chưa được quyết toán. Hơn nữa, nguồn tiền hỗ trợ gói này là từ ngân sách nên các ngân hàng tiến hành thận trọng để dòng tiền hỗ trợ được đến đúng đối tượng, đúng mục tiêu, an toàn và hiệu quả. Các ngân hàng mất nhiều thời gian chuẩn bị, xây dựng hệ thống tự động để theo dõi, hạch toán, quản lý dữ liệu báo cáo nhằm bảo đảm tính chính xác của dữ liệu trong công tác thanh tra, quyết toán, kiểm toán.
Thứ ba, một số chi nhánh ngân hàng đã chủ động liên hệ, hướng dẫn khách hàng làm thủ tục, hồ sơ hỗ trợ, song bản thân khách hàng, nhất là các doanh nghiệp cũng có tâm lý e ngại trong trường hợp sơ suất sẽ phải tuân thủ các thủ tục hậu kiểm, thanh tra, kiểm toán, kiểm tra của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Đề xuất mở rộng đối tượng hỗ trợ
Ông Nguyễn Minh Tuấn, Giám đốc NHNN chi nhánh TP. Hà Nội cho biết, thực tế nhiều khách hàng mong được ngân hàng cho vay tín chấp chứ không muốn được hỗ trợ lãi suất. Bởi chịu tác động của đại dịch suốt 2 năm qua, khách vay, nhất là các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ vẫn còn nhiều khó khăn, cơ hội tiếp cận vốn ngân hàng gần như là không có.
Đối với hộ kinh doanh, có ý kiến cho rằng, nên xem xét việc bỏ điều kiện phải có giấy phép đăng ký kinh doanh mới được hưởng hỗ trợ lãi suất bởi đây là đối tượng thực sự khó khăn và mong muốn được giảm lãi vay. Có thể xác định ngành nghề dựa trên xác nhận UBND hoặc hiệp hội ngành nghề. Nếu vẫn áp theo quy định hiện nay chỉ hộ kinh doanh nào có giấy phép đăng ký mới được hỗ trợ thì sẽ rất hẹp.
Để đẩy nhanh tiến độ triển khai gói hỗ trợ, các ngân hàng đề nghị NHNN và các bộ, ngành liên quan sớm kiến nghị Chính phủ mở rộng đối tượng được thụ hưởng chính sách này. Cụ thể, chính sách nên hỗ trợ lãi suất cả đồng ngoại tệ cho những doanh nghiệp xuất khẩu. Thực tế, có những doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản thuộc nhóm ngành được hỗ trợ lãi suất nhưng họ chỉ vay ngoại tệ, song Nghị định 31/2022/NĐ-CP chỉ hỗ trợ lãi suất theo VND.
Ông Nguyễn Việt Cường, Phó Tổng giám đốc Vietcombank kiến nghị, NHNN phối hợp với các bộ, ngành ban hành tiêu chí cụ thể về khả năng phục hồi và mở rộng phạm vi khách hàng được hỗ trợ, cho phép các hộ kinh doanh không có đăng ký kinh doanh được hỗ trợ lãi suất. Bởi một trong những điều kiện để được hỗ trợ lãi suất theo quy định của Nghị định 31 là khách hàng phải có phương án về khả năng phục hồi. Tuy nhiên, NHNN vẫn chưa có hướng dẫn về phương án khả năng phục hồi, mỗi ngân hàng hướng dẫn một kiểu khiến khách hàng bối rối cũng như khó khăn cho công tác thanh tra, kiểm tra sau này.
Theo Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú, các lĩnh vực, ngành nghề được hỗ trợ được cụ thể hóa từ Nghị quyết 43 của Quốc hội và Nghị quyết 11 của Chính phủ, song khi triển khai trong thực tiễn cho thấy các ngân hàng thương mại gặp khó khăn trong xác định đối tượng, do đó, vẫn cần các bộ, ngành tiếp tục có giải đáp, hướng dẫn cụ thể hơn. Ông Tú nhấn mạnh, chương trình có nguồn tiền hỗ trợ từ ngân sách nhà nước nên các ngân hàng thương mại cần thận trọng, bảo đảm dòng tiền hỗ trợ được đến đúng đối tượng, đúng mục tiêu, an toàn và hiệu quả.
Phó Thống đốc Đào Minh Tú cho biết, thời gian tới NHNN tiếp tục chỉ đạo các ngân hàng thương mại triển khai trên cơ sở tuân thủ quy định pháp luật; tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành liên quan kịp thời tháo gỡ vướng mắc phát sinh trong triển khai chương trình nhằm bảo đảm đúng đối tượng, đúng mục tiêu, minh bạch và hiệu quả; đẩy mạnh truyền thông giúp người dân, doanh nghiệp hiểu hơn về chính sách và nâng cao khả năng tiếp cận chương trình hỗ trợ này.
