Boyhood phá vỡ các quy ước
Với 3 Quả Cầu vàng, bộ phim Boyhood (Thời niên thiếu) của đạo diễn Richard Linklater là một trong những ứng cử viên sáng giá tại lễ trao giải Oscar ngày 22.2 tới. Điểm nổi bật nhất trong tác phẩm là phá vỡ các quy ước về thể loại phim truyện, phim không những phản ánh cuộc sống đời thường mà còn là thước đo thời gian thực tế.
Boyhood kể lại quan hệ giữa bốn thành viên trong một gia đình. Nhân vật chính là cậu bé Mason (do Ellar Coltrane đóng) lớn lên tại bang Texas cùng em gái Samantha (Lorelei Linklater đóng). Đến khi bố mẹ ly hôn, hai anh em sống với mẹ, thỉnh thoảng được bố đến thăm. Sau này, bố của Mason tái hôn, còn mẹ dời đến một thành phố khác sinh sống. Xa mặt cách lòng. Tình cảm của Mason thay đổi không hẳn theo khoảng cách địa lý, mà có lẽ theo biến chuyển của thời gian, từ những năm tháng thơ ngây cho đến lứa tuổi trưởng thành, từ lúc còn ngồi trên ghế trường tiểu học cho tới khi rời mái ấm gia đình, chuẩn bị vào đại học. Ống kính của đạo diễn Richard Linklater theo quá trình trưởng thành của một cậu bé trong suốt 12 năm, đem đến cho người xem cảm giác khác thường, trải nghiệm khá kỳ lạ.
Kể từ khi được trình chiếu lần đầu tiên tại LHP Sundance 2015, đến nay Boyhood đã đoạt khoảng 50 giải thưởng. Hầu hết nhà phê bình đều khen ngợi tính thử nghiệm của tác phẩm. Không có đột biến trong kịch bản, không có tình tiết gay cấn khiến người xem phải hồi hộp theo dõi, không có nút thắt cần tháo gỡ như trong tiểu thuyết, thế nhưng người xem vẫn cảm thấy gắn bó như thể sống cùng cậu bé Mason… Điểm nổi bật nhất trong tác phẩm là phá vỡ các quy ước về thể loại phim truyện, phim không những phản ánh cuộc sống đời thường mà còn là thước đo thời gian thực tế. Từ trước tới nay, thủ pháp này chỉ được sử dụng trong phim tài liệu quay các cảnh thiên nhiên và động vật hoang dã để nói về sự tuần hoàn bốn mùa hay là sự biến đổi tự nhiên theo chu kỳ.
Trước khi thực hiện Boyhood, đạo diễn Richard Linklater từng quay ba bộ phim là Before Sunset (Trước hoàng hôn), Before Sunrise (Trước bình minh) và Before Midnight (Trước nửa đêm), ứng dụng cách quay phim tương tự. Ba bộ phim kể lại một câu chuyện tình kéo dài trong gần 20 năm, và khoảng cách thời gian giữa mỗi tập phim là 9 năm. Khán giả không khỏi bực mình, hụt hẫng vì cứ mỗi lần họ phải chờ đợi trong nhiều năm để theo dõi diễn biến câu chuyện tình của những nhân vật mà cảm thấy gắn bó gần gũi… Theo quan niệm của đạo diễn Richard Linklater, một kịch bản gói ghém trọn vẹn một mối tình trong vòng 18 năm rất khác với một câu chuyện tình với ba dấu chấm bỏ lửng, trải dài gần hai thập niên. Khác biệt lớn nhất xuất phát từ quan niệm của chính tác giả. 18 năm trôi qua cũng là khoảng thời gian mà đạo diễn cảm nhận, tích lũy kinh nghiệm cuộc sống. Nói như vậy có nghĩa đạo diễn già theo các nhân vật mà ông muốn thể hiện qua tác phẩm của mình.
Chính cũng vì thời gian quay phim trải dài nhiều năm, cho nên đạo diễn Richard Linklater như thể nhập tâm với các vai chính của câu chuyện, để rồi từ đó chia sẻ với người xem cảm giác sống cùng nhân vật. Ông quay phim nhưng không có kịch bản đóng khung. Những diễn viên từng làm việc với ông đều công nhận: đạo diễn chỉ nói cho họ bối cảnh quay phim chứ dường như không chỉ đạo gì, cả về thoại cũng như diễn xuất. Điều ông quan tâm hơn hết vẫn là diễn biến nội tâm nhân vật, đối thoại trở nên tự nhiên do ứng khẩu tùy theo hoàn cảnh và khoảnh khắc nhất thời, và đạo diễn nương theo tình huống đó mà triển khai thêm câu chuyện. Tất cả những yếu tố đó giúp nhãn quan cũng như lối tiếp cận của đạo diễn người Mỹ trở nên khác thường, độc đáo.
