Bộ Xây dựng đề xuất gói tín dụng 30.000 tỷ đồng cho nhà ở xã hội, công nhân

Chưa có chính sách riêng cho nhà ở công nhân

Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, trên địa bàn cả nước hiện đã hoàn thành 266 dự án nhà ở xã hội, quy mô xây dựng khoảng hơn 142.000 căn với tổng diện tích hơn 7,1 triệu m2; đang tiếp tục triển khai 278 dự án, quy mô xây dựng khoảng 276.000 căn với tổng diện tích khoảng 13,8 triệu m2.

Trong đó, đối với nhà ở xã hội dành cho công nhân khu công nghiệp, các tỉnh, thành phố đã đã hoàn thành việc đầu tư xây dựng 121 dự án, quy mô xây dựng khoảng 54.000 căn hộ với tổng diện tích 2,7 triệu m2; đang tiếp tục triển khai 100 dự án, quy mô xây dựng khoảng 134.000 căn hộ với tổng diện tích 6,7 triệu m2.

Tuy nhiên, số lượng nhà ở dành cho công nhân khu công nghiệp vẫn còn rất ít so với nhu cầu. Đặc biệt, trong giai đoạn từ đầu năm 2021 đến nay, chưa có dự án nhà ở xã hội dành cho công nhân được hoàn thành bàn giao do ảnh hưởng chung của dịch Covid-19 nên hầu hết các dự án bị chậm tiến độ.

Lý giải về thực trạng này, Bộ Xây dựng cho rằng, nguyên nhân chính là chưa có chính sách riêng cho nhà ở công nhân. Bởi lẽ, theo pháp luật nhà ở hiện hành thì chính sách nhà ở cho công nhân làm việc trong khu công nghiệp đang được lồng ghép vào chính sách nhà ở xã hội, áp dụng chung cho 10 loại đối tượng theo quy định tại Điều 49 Luật Nhà ở năm 2014.

Quy định hiện nay cũng chưa có sự thống nhất giữa các pháp luật về quy hoạch bố trí quỹ đất dự án xây dựng nhà ở cho công nhân khu công nghiệp như Luật Nhà ở, Luật Đất, Luật Đầu tư và Nghị định số 82/2018/NĐ-CP ngày 22.5.2018 của Chính phủ về quy định quản lý khu công nghiệp và khu kinh tế.

Trong khi đó, nguồn vốn tín dụng dành để cấp bù lãi suất cho các chủ đầu tư dự án và các đối tượng được ưu đãi vay để mua, thuê mua nhà ở xã hội (trong đó có công nhân khu công nghiệp) vẫn còn thiếu.

Ngoài ra, một số địa phương vẫn còn chưa quan tâm chỉ đạo xây dựng chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở, đặc biệt là kế hoạch phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân; chưa quan tâm cho đầu tư phát triển nhà ở dành cho công nhân khi lập quy hoạch đầu tư xây dựng khu công nghiệp.

Bổ sung gói tín dụng đảm bảo được “mục tiêu kép”

Trước thực tế trên, Bộ Xây dựng cho biết đang tập trung nghiên cứu, đề xuất sửa đổi Luật Nhà ở 2014, trong đó chính sách nhà ở cho công nhân được nghiên cứu, quy định cụ thể hơn để khuyến khích đầu tư phát triển.

Để có nguồn vốn phát triển nhà công nhân, Bộ Xây dựng đề nghị Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội đưa danh mục phát triển nhà ở xã hội, trong đó có nhà ở công nhân khu công nghiệp vào danh mục đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025.

Đồng thời, Bộ Xây dựng cũng đề nghị Chính phủ xem xét, bổ sung kế hoạch vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 để thực hiện chính sách nhà ở xã hội cho Ngân hàng Chính sách xã hội cũng như các tổ chức ngân hàng được chỉ định để cho vay phát triển nhà ở xã hội trong giao đoạn 2021-2025; trong đó sớm bố trí nguồn vốn 3.000 tỷ đồng cho phát triển nhà ở xã hội theo Nghị quyết 41/NQ-CP ngày 9/4/2020 của Chính phủ.

Bên cạnh đó, Bộ kiến nghị bổ sung gói tín dụng khoảng 30.000 tỷ đồng theo hình thức tái cấp vốn cho chủ đầu tư nhà ở xã hội, nhà ở công nhân khu công nghiệp, khu chế xuất vay để đầu tư phát triển nhà ở xã hội; trong đó có nhà ở công nhân.

Việc bổ sung gói tín dụng trên sẽ góp phần đảm bảo "mục tiêu kép": bảo đảm an sinh xã hội, nhà ở cho các đối tượng yếu thế; thúc đẩy phục hồi và phát triển kinh tế bền vững, tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp gắn với hỗ trợ phát triển thị trường nhà ở và bất động sản.

Một trong những nguyên nhân chính khiến việc sản xuất kinh doanh tại các khu công nghiệp khó khăn, chuỗi cung ứng sản xuất, lao động bị đứt gãy trong Covid-19, theo Bộ Xây dựng, là các địa phương chưa quan tâm đến đầu tư nhà lưu trú cho công nhân, dẫn đến khó đảm bảo thực hiện "3 tại chỗ".

Để tránh những rủi ro trong tương lai, đồng thời đảm bảo phát triển bền vững, Chính phủ đang giao Bộ Xây dựng hoàn hiện các cơ chế, chính sách, giải pháp thúc đẩy nhà ở tại các khu công nghiệp.

Với nhà ở cho công nhân, trong dài hạn, Bộ Xây dựng đề xuất giao chủ đầu tư kinh doanh hạ tầng khu công nghiệp hoặc các doanh nghiệp khác phối hợp với Tổng Liên đoàn Lao động thực hiện.

Bên cạnh đó, trong thời gian tới, Bộ cho rằng quy hoạch các khu công nghiệp phải có quỹ đất làm nhà lưu trú cho công nhân thuê. Trong đó, diện tích sử dụng tối thiểu đảm bảo ít nhất khoảng 10 m2 một người.

Đồng thời, Chính phủ cũng cần có các cơ chế ưu đãi khác khuyến khích doanh nghiệp tham gia. Ví dụ, miễn tiền sử dụng đất; miễn, giảm thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp; ưu đãi về vốn vay; cho phép hạch toán chi phí đầu tư hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội trong khu nhà ở công nhân vào chi phí giá thành hạ tầng chung của cả khu công nghiệp.

Trước mắt, Bộ Xây dựng đề nghị các địa phương rà soát, yêu cầu doanh nghiệp kinh doanh hạ tầng khu công nghiệp, nghiên cứu dành một phần quỹ đất làm nhà lưu trú công nhân.

Với các khu công nghiệp chưa sử dụng hết diện tích đất công nghiệp, Bộ đề xuất cho chủ đầu tư điều chỉnh quy hoạch để có đất xây nhà cho công nhân. Việc đầu tư sẽ do doanh nghiệp kinh doanh hạ tầng khu công nghiệp trực tiếp làm hoặc phối hợp với Tổng liên đoàn Lao động.

Tại các dự án nhà ở xã hội gần khu công nghiệp, Bộ cũng đề nghị Chính phủ, địa phương có các cơ chế, giải pháp hỗ trợ khuyến khích doanh nghiệp tham gia. Ngoài ra, các địa phương cũng cần căn cứ vào điều kiện của mình để ban hành các thiết kế mẫu, thiết kế điển hình với nhà lưu trú công nhân...

(Bài viết tuyên truyền thực hiện Nghị quyết 84/NQ-CP ngày 29.5.2020 của Chính phủ).