Cải cách tiền lương mới phải sắp xếp lại tất cả phụ cấp
Trao đổi với các ĐBQH tại Tổ 15 về cải cách tiền lương, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà khẳng định, cải cách chính sách tiền lương là một vấn đề lớn, hệ trọng, liên quan trực tiếp đến kinh tế vĩ mô, tăng trưởng kinh tế và ảnh hưởng trực tiếp tới gần chục triệu cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang, người có công. Đồng thời, cũng tác động trực tiếp tới nhiều đối tượng hưởng chính sách xã hội và khoảng gần 15 nghìn lao động trong doanh nghiệp (Nhà nước và tư nhân).
Do đó, khi triển khai Nghị quyết 27 ngày 21.5.2018 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa XII về cải cách chính sách tiền lương đối với cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang và người lao động trong doanh nghiệp, Nghị quyết số 104/2023/QH15 của Quốc hội về dự toán ngân sách nhà nước năm 2024, Chính phủ đã chuẩn bị rất kỹ lưỡng, thận trọng, chắc chắn, bài bản, khoa học. Đặc biệt, đánh giá rất nhiều chiều tác động liên quan khi thực hiện cải cách chính sách tiền lương theo đúng nội dung của Nghị quyết 27.
Theo Bộ trưởng, khi đi sâu vào việc thực hiện Nghị quyết, có nhiều khó khăn, bất cập. Khó khăn, bất cập lớn nhất đó chính là việc thiết kế các bảng lương gồm 5 bảng lương: Về chức vụ chức danh lãnh đạo; cán bộ công chức viên chức; 3 bảng lương của lực lượng vũ trang cũng như cơ cấu lại các phụ cấp. Bên cạnh đó, hiện nay có nhiều phụ cấp nhưng cơ cấu sắp xếp lại 9 nhóm phụ cấp nên vướng nhiều, trong báo cáo đầy đủ Chính phủ đã nêu.
Điển hình như tương quan tiền lương mới chưa hợp lý giữa các đối tượng hưởng lương. “Đối tượng thì được tăng cao trên 30%, đối tượng thì tăng dưới 5 - 7 - 15% nhưng rất nhiều đối tượng tăng thấp hơn so với lương hiện hưởng. Đặc biệt, bảng lương đối với chức vụ và chức danh lãnh đạo. Đây là phát sinh lớn nhất”, Bộ trưởng Bộ Nội vụ cho hay.
Một vấn đề phát sinh khác được Bộ trưởng chỉ ra là khi thay đổi cơ cấu quỹ phụ cấp (sẽ giảm 24% so với hiện nay) và bỏ phụ cấp thâm niên nghề đối với cán bộ, công chức, viên chức một số chuyên ngành (chỉ quy định đối với lực lượng vũ trang), phải sắp xếp lại nhiều chế độ phụ cấp hiện nay thành một chế độ phụ cấp mới nên kéo theo nhiều khó khăn.
“Những đối tượng chúng ta muốn quan tâm để bảo đảm tiền lương như giáo viên, y tế thì rất khó thực hiện. Vì lương hiện hưởng của những đối tượng này đang ở được hưởng phụ cấp rất cao. Nếu công tác ở vùng đặc biệt khó khăn thì phụ cấp còn cao hơn. Nhưng khi thực hiện theo cải cách tiền lương mới thì phải sắp xếp lại tất cả phụ cấp”, Bộ trưởng cho biết.
Ngoài ra, thêm một bất cập nữa là việc xây dựng vị trí việc làm. Dù đã triển khai xây dựng vị trí việc làm từ năm 2012 nhưng cũng còn nhiều khó khăn. Vừa qua, cả hệ thống chính trị đều gấp rút hoàn thiện và phê duyệt xong đề án vị trí việc làm nhưng nhìn chung chưa bảo đảm yêu cầu, chất lượng. Hơn nữa, Bộ Chính trị cũng chưa ban hành được danh mục vị trí việc làm trong hệ thống chính trị, nên dẫn đến khó cho việc thiết kế và xây dựng vị trí việc làm, gắn với mô tả, khung năng lực của vị trí việc làm.
Khi thực hiện cải cách tiền lương, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà lưu ý, phải hết sức coi trọng đến việc sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy và tinh giản biên chế. Dù việc này đã rất nỗ lực nhưng không được như mong đợi nên rất khó khăn để có thể triển khai 2 nội dung cơ bản của tinh thần Nghị quyết 27.
Trước những khó khăn trên, cuối cùng Chính phủ đã trình phương án đó là thực hiện cải cách chính sách tiền lương theo lộ trình hợp lý, từng bước, thận trọng, chắc chắn, khả thi và hiệu quả. “Rõ đến đâu chúng ta làm đến đấy, những gì khó khăn, vướng mắc bất cập tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện, không cầu toàn, không nóng vội để đảm bảo được ổn định, đảm bảo không xáo trộn”, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cho hay.
Bảo đảm tăng lương bao trùm, đồng bộ
Theo Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà, khi đã thực hiện mục tiêu về tăng lương thì phải bảo đảm được việc tăng lương bao trùm, đồng bộ cho tất cả các đối tượng có liên quan. Đó là tăng lương từ đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang và người lao động trong khu vực công, cũng như khu vực doanh nghiệp và các đối tượng của chính sách xã hội có liên quan. Đồng thời, sẽ thực hiện luôn cải cách tiền lương cho nhóm đối tượng là doanh nghiệp, cụ thể điều chỉnh tăng lương 6% cho doanh nghiệp từ ngày 1.7.2024. Thêm nữa, sẽ phải hướng dẫn rất cụ thể để thực hiện cơ chế tiền lương trong doanh nghiệp Nhà nước.
Đối với khu vực công, chúng ta thực hiện 4/6 nội dung cơ bản như nghiên cứu để hoàn thiện chế độ nâng lương và dành nguồn tiền thưởng 10% lương cơ bản dành cho cơ quan, đơn vị thực hiện việc khen thưởng định kỳ, đột xuất cho cán bộ, công chức, viên chức hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ hoặc có những thành tích đột xuất. “Đây là vấn đề rất mới và nguồn kinh phí dành cho việc này rất lớn”, Bộ trưởng Bộ Nội vụ thông tin.
Đồng bộ với việc này, Chính phủ đã xác định rất rõ các nguồn để thực hiện cho chế độ tiền lương mới. Với việc tăng 30% mức lương cơ sở - mức tăng cao nhất từ khi thực hiện cải cách tiền lương đến nay, theo tính toán của Bộ Tài chính, tổng nhu cầu kinh phí để điều chỉnh lương cơ sở tăng 30%, thực hiện tiền thưởng 10% quỹ lương cơ bản, điều chỉnh lương hưu và trợ cấp luỹ kế 3 năm 2024 - 2026 tăng thêm là 913.300 tỷ đồng.
Theo Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà, phương án ban đầu tính tổng bình quân cho 3 năm (2024 - 2026) khoảng 786.000 tỷ. Tuy nhiên, khi thực hiện việc điều chỉnh mức lương cơ sở tăng 30%, cộng với 10% tiền thưởng của mức lương cơ bản và các chính sách có liên quan, tổng nguồn kinh phí để thực hiện cải cách tiền lương lên đến 913.000 tỷ đồng.
“Như vậy kinh phí tăng so với phương án ban đầu đã báo cáo Quốc hội tại kỳ họp thứ 6 là 127.000 tỷ đồng”, Bộ trưởng Bộ Nội vụ cho biết và thông tin, trong kỳ họp này sẽ đề xuất bổ sung thêm nguồn kinh phí này để thực hiện cải cách tiền lương cho năm 2024. Sang năm sau, tiếp tục đề xuất điều chỉnh, bổ sung thêm.
Bộ trưởng cũng khẳng định, Chính phủ bảo đảm được nguồn kinh phí cho cải cách chính sách tiền lương. Cụ thể, Chính phủ có tích lũy được 680.000 tỷ đồng và thời gian tới, tiếp tục nỗ lực để có thêm nhiều nguồn thu bảo đảm nguồn tiền cải cách tiền lương.
Bộ trưởng nhìn nhận, trong thời gian tới, nền kinh tế phục hồi sẽ góp phần tăng nguồn thu ngân sách; đồng thời phải kìm chế được lạm phát. Chính phủ cũng đã lên các kịch bản rất chi tiết để vừa thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, vừa kìm chế lạm phát và đồng thời bảo đảm nền kinh tế vĩ mô.
Trước băn khoăn, sử dụng hết nguồn tiền tích lũy để cải cách tiền lương trong 3 năm (2024 - 2026) thì sau năm 2026 lấy nguồn đâu, Bộ trưởng Bộ Nội vụ nhìn nhận giai đoạn sau phải có những giải pháp quyết liệt mới bảo đảm nguồn tiền, trong đó thực hiện tiết kiệm chi, tăng thu ngân sách… Đồng thời, báo cáo, đề xuất cấp có thẩm quyền để điều chỉnh, bổ sung, sửa đổi Nghị quyết 27 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa XII, để tạo cơ sở thực hiện cải cách chính sách tiền lương cho giai đoạn sau năm 2026.
