Hoàn thiện hành lang pháp lý về bảo vệ dữ liệu cá nhân
Trình bày Tờ trình về dự án Luật, Thứ trưởng Bộ Công an Lê Quốc Hùng cho biết, hiện nay, trong hệ thống pháp luật Việt Nam chỉ có một văn bản là Nghị định số 13/2023/NĐ-CP đưa ra định nghĩa về dữ liệu cá nhân và bảo vệ dữ liệu cá nhân, chưa có văn bản luật nào quy định vấn đề này.
Tuy nhiên, phạm vi điều chỉnh của Nghị định chưa bao quát hết các lĩnh vực, quan hệ của đời sống, xã hội, chưa tương thích với các quy định về quyền bí mật đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình được nêu trong Hiến pháp năm 2013, cùng các quy định liên quan tới “thông tin cá nhân”, “thông tin riêng”, “thông tin số”; “thông tin cá nhân trên môi trường mạng”; “thông tin bí mật đời tư” được nêu trong một số văn bản Luật hiện hành.
Thứ trưởng Bộ Công an cũng cho biết, đối với việc bảo vệ dữ liệu cá nhân trên môi trường truyền thống, qua rà soát pháp luật cho thấy việc bảo vệ dữ liệu cá nhân trên môi trường truyền thống, bao gồm dữ liệu cá nhân trong các tài liệu, hồ sơ, bệnh án ở trên giấy đang chưa được quy định cụ thể trong bất kỳ văn bản pháp luật hiện hành nào, đặc biệt là thiếu vắng các quy định chi tiết và chỉ rõ các biện pháp bảo vệ quyền của chủ thể dữ liệu.
Các quy định pháp luật hiện đang có hiệu lực, sau khi đã loại trừ các văn bản tập trung vào đối tượng là dữ liệu cá nhân trên môi trường mạng, mới chỉ có quy định chung về bảo vệ bí mật cá nhân, bí mật gia đình, thông tin về đời sống riêng tư không kể hình thức chứa đựng thông tin là trên các phương tiện điện tử hay hồ sơ giấy…
Do đó, việc xây dựng dự án Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân là hết sức cần thiết nhằm đáp ứng yêu cầu bảo vệ quyền dữ liệu cá nhân; ngăn chặn các hành vi xâm phạm dữ liệu cá nhân, gây ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của cá nhân, tổ chức; nâng cao trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân.
Thứ trưởng Bộ Công an khẳng định, việc xây dựng dự án Luật là bước đi thận trọng, kỹ lưỡng, có quá trình và sự chuẩn bị công phu của Chính phủ, bắt đầu từ khi khảo sát xây dựng Nghị định bảo vệ dữ liệu cá nhân (năm 2019) đến khi Nghị định có hiệu lực và triển khai trên thực tiễn.
Trình bày báo cáo thẩm tra sơ bộ dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại Lê Tấn Tới nêu rõ, Thường trực Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân với những lý do cơ bản được nêu trong Tờ trình của Chính phủ và cho rằng: dữ liệu cá nhân có vai trò đặc biệt quan trọng, là nguồn dữ liệu chiến lược, tác động trực tiếp, toàn diện đến chính trị, kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh và đối ngoại của một quốc gia, nhưng công tác bảo vệ dữ liệu cá nhân trong thời gian qua vẫn còn buông lỏng, để xảy ra các hoạt động thu thập, tấn công, chiếm đoạt, mua bán trái phép dữ liệu cá nhân.
Mặc dù hiện nay có nhiều văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến bảo vệ dữ liệu cá nhân, nhưng nội dung còn tản mạn, thiếu thống nhất. Nghị định số 13/2023/NĐ-CP ngày 17.4.2024 của Chính phủ về bảo vệ dữ liệu cá nhân đã bước đầu phát huy tác dụng, nhưng là văn bản dưới luật, chưa bảo đảm về giá trị pháp lý, chưa phù hợp với quy định của Hiến pháp và chưa đủ mạnh để ngăn chặn, xử lý các hành vi vi phạm.
Do đó, việc xây dựng dự án Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân là hết sức cần thiết, đáp ứng yêu cầu bảo vệ dữ liệu cá nhân; ngăn chặn các hành vi xâm phạm dữ liệu cá nhân; nâng cao trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân; bảo đảm giá trị pháp lý cho việc tổ chức thực hiện thống nhất.
Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại nhấn mạnh, việc xây dựng, ban hành Luật này là phù hợp với chủ trương, đường lối, quan điểm chỉ đạo của Đảng về chuyển đổi số quốc gia, phát triển kinh tế số, xây dựng xã hội số, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế, góp phần tạo đà đưa đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc", Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại nhấn mạnh.
Tập trung vào các nội dung thuộc thẩm quyền của Quốc hội
Các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản tán thành với sự cần thiết của dự án Luật nhằm tạo hành lang pháp lý về bảo vệ dữ liệu cá nhân; đồng thời tập trung cho ý kiến về: cơ sở chính trị, cơ sở pháp lý, cơ sở thực tiễn xây dựng dự án Luật, sự phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng, tính hợp Hiến, tính thống nhất với hệ thống pháp luật, tính tương thích với điều ước quốc tế có liên quan mà Việt Nam là thành viên, giải thích từ ngữ…
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn lưu ý, cơ quan soạn thảo cần rà soát, rút gọn hơn nữa dự thảo Luật, tập trung vào những nội dung thuộc đúng thẩm quyền của Quốc hội; tiếp tục đơn giản hóa, cắt giảm triệt để thủ tục hành chính, nhằm giảm chi phí và tạo thuận lợi nhất cho doanh nghiệp.
Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao cơ quan chủ trì soạn thảo đã chủ động, tích cực chuẩn bị hồ sơ, tài liệu; Thường trực Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại tích cực thẩm tra dự án Luật. Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật, hồ sơ dự án Luật đủ điều kiện để trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ Chín.
Để hoàn thiện dự thảo Luật, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị bổ sung, làm rõ hơn cơ sở chính trị, cơ sở pháp lý liên quan đến bảo vệ dữ liệu cá nhân; bổ sung, làm rõ báo cáo đánh giá tác động, nhất là những chính sách mới được đề xuất, bổ sung đánh giá kết quả tổng kết thi hành Nghị định số 13.
Phó Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị, cơ quan tiếp tục rà soát kỹ các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan; các hiệp định, điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên; các vấn đề thực tiễn phát sinh; tiếp thu có chọn lọc kinh nghiệm quốc tế nhằm khắc phục tình trạng lộ lọt, mua bán dữ liệu cá nhân tràn lan như hiện nay; nêu rõ những hạn chế, bất cập của Luật hiện hành… nhằm hoàn thiện dự thảo Luật.
