Biểu đạt nội tâm phức tạp

      Ngôi sao tương lai ra đời năm 1941 tại Stalinabad, nay là Dushanbe, nước Cộng hòa Tadjikistan. Ấy là theo giấy khai sinh, còn xung quanh sự kiện này không thiếu chuyện đồn đại: Nữ nghệ sỹ là đứa trẻ may mắn sống sót sau một ca đẻ rơi trên đường, giữa lúc bom rền, vì người mẹ đang trên đường sơ tán từ Riga sang Stalinabad… Ở Tadjikistan suốt thời chiến tranh, có mẹ làm nghề thầy thuốc luôn lếch thếch “tòng phu” theo thuyên chuyển của một sỹ quan, cuộc sống của Lyudmila Chursina là cả cuộc xê dịch liên miên. Học phổ thông ở Tbilisi (nên thạo tiếng Gruzia), không ít lần là kẻ đầu têu những vụ ầm ĩ trên đường phố, song bù lại, cô bé học rất thông minh, đặc biệt mạnh ở hai môn Hình học và Vật lý, đã tốt nghiệp cấp II với tấm huy chương vàng.   

      Tuy thiên hướng nghiêng về những môn khoa học chính xác, Lyudmila phải mất một thời gian lưỡng lự để chọn ngành nghề: Thành đại úy công an, làm nhà thiết kế chế tạo tàu vượt đại dương, hay là làm giám đốc nông trang? Nhưng mọi băn khoăn đều chấm dứt khi số phận định đoạt. Nữ nghệ sỹ kể rằng chưa bao giờ dám hài lòng với hình thể của mình, dẫu có chiều cao 1,77 mét. Chỉ vì thuận đường vào xem một cuộc tuyển sinh nghệ thuật để ủng hộ người bạn gái, cô cũng “thi chơi” và cùng lúc đỗ vào những ba trường đào tạo diễn viên: Trường Nghệ thuật Sân khấu (GITIS), Trường Nghệ thuật Điện ảnh (VGIK) và Trường nghệ thuật mang tên Schukin. Kết quả là cô đã trở thành sinh viên của trường Schukin, trong khi cô bạn thân thì... trượt vỏ chuối. Ra trường, Lyudmila Chursina được nhận về đoàn kịch Vakhtangov và từ 1974 chuyển về Nhà hát kịch Puskin ở Leningrad. Đến năm 1984, Tổng đạo diễn Nhà hát Quân đội quyết kéo cô về Moskva để giao vai Nastasya Filippovna để dàn dựng vở kịch Thằng ngốc theo tiểu thuyết của Dostoyevsky... 

      Trên sân khấu, Lyudmila Chursina không nổi trội cho lắm, vì những vai được giao không trúng với sở trường hài hước của cô diễn viên xinh đẹp này. Nhưng trong điện ảnh thì khác hẳn: Tính đến nay, Lyudmila Chursina đã tham gia hơn năm chục bộ phim. 

      Đến trường quay lúc vừa tuổi đôi mươi, cô diễn viên trẻ không giấu được vẻ thán phục những bạn diễn đang danh nổi như cồn: Yuri Nikulin, Leonid Kuravlev, Vasily Shukshin, nhưng cũng hết sức kiêu hãnh vì mình được cùng họ vào phim Hồi cây đã lớn (1961). Sau một số vai phụ trong Những chuyến tàu sáng, Hai cuộc đời, Tứ bề gió thốc, Lyudmila Chursina đã có một vai diễn để đời: Daria trong Chuyện sông Đông, dựa theo những truyện ngắn đầu tay của văn hào Mikhail Sholokhov. Trong bộ phim đó, Lyudmila Chursina thể hiện một phụ nữ Kazak có cá tính mạnh mẽ và rất nồng nàn! Daria mải mê theo đuổi một niềm say mê lạ lùng: Phải làm giàu cho bản thân và kiềng mặt bọn đỏ, trong khi luôn luôn nơm nớp lo sợ mình sẽ bị lộ là người của Bạch vệ gài vào. Và kịch tính bị đẩy lên cao trào khi Daria lại là vợ chưa cưới của một chiến sỹ Hồng quân! Đó là chất liệu cực kỳ phong phú để tài năng của Lyudmila Chursina có đất diễn. Ở đây, tình yêu và hận thù, hy vọng và tuyệt vọng đã hòa trộn, tâm trí luôn căng thẳng tưởng chừng muốn đứt của nữ nhân vật tạo thành một nút thắt khiến khán giả đứng tim để rồi vỡ lẽ ra rằng: Người đàn bà đó - chứ chẳng phải ai khác - đang gặt hái hậu quả do chính mình gieo. 

      Khi chỉ còn phải quay những thước phim cuối, cả đoàn làm phim mới kịp hiểu: Cô diễn viên chính với đạo diễn Vladimir Fetyn đã không thể sống thiếu nhau, và Lyudmila Chursina theo chồng, về Leningrad sống 15 năm có lẻ...
      Thành công vang dội của Chuyện sông Đông khoác lên đầu Lyudmila Chursina vòng hào quang chói lọi, trải thảm đỏ cho con người tài sắc, tươi trẻ tiến lên những cương vị quan trọng – được là diễn viên đặc cách của điện ảnh Xô viết có chân trong Hội đồng Nghệ thuật của đơn vị điện ảnh danh tiếng Lenfilm và nhiều tổ chức xã hội. Lyudmila Chursina liên tiếp xuất hiện trên màn bạc, có chân dung phóng to được treo khắp các câu lạc bộ của Hồng quân, công nhân và sinh viên. Danh tiếng quốc tế đến với Lyudmila Chursina qua bộ phim Cánh hạc nhỏ xinh kể về những “rắc rối nội tâm” của một người vợ liệt sỹ khi sắp cưới vợ cho con trai, mà chính mình lại lọt vào mắt xanh người bạn chiến đấu cũ của người chồng quá cố. Với vai nữ chính trong bộ phim này, Lyudmila Chursina đã nhận từ tay “bà hoàng Hollywood” Audrey Hepburn Giải thưởng Lớn của Liên hoan Điện ảnh Quốc tế San Sebatian lần thứ 17. Tiếp đó, Lyudmila Chursina nhận được lời mời làm cho Holywood trong thời hạn ba năm để thực hiện một lèo 15 bộ phim... Người ta gọi Lyudmila Chursina là Marilyn Monroe của điện ảnh Xô Viết và tới tấp gửi đến cô những bức thư hoặc tỏ tình, hoặc cầu hôn, mà người viết thư thì thuộc đủ các đối tượng: thợ xây dựng, nông dân, nhà giáo, thậm chí cả... tù nhân nữa.
      Nhưng Lyudmila Chursina đã chọn con đường duy nhất: Phụng sự nghệ thuật, phụng sự quê hương. Hầu hết các tác phẩm điện ảnh gắn liền với danh tiếng Lyudmila Chursina đều có ngọn nguồn từ văn học Nga, từ Mikhail Sholokhov (Chuyện sông Đông), A. Kuprin (Olesya) và những nhà văn bất hủ khác: L. Seyfullin, K. Trenyev, D. Mamin-Sybiryak, V. Shyshkov, M. Alexeyev, V. Kaverin... Chẳng thế mà mới đây, trong khuôn khổ Liên hoan Văn học và Điện ảnh có hẳn một chương trình Lyudmila Chursina trong các bộ phim chuyển thể từ tác phẩm văn học. 
      Lyudmila Chursina bao giờ cũng là người của công chúng: Làm cán bộ Công đoàn, làm ủy viên ban tổ chức của vô số cuộc thi, tham gia các đội nghệ thuật xung kích đến với những công trình trọng điểm trong nước, làm giám khảo cho nhiều Liên hoan Phim Quốc tế ở nước ngoài (Argentina, Sirya)... Bao giờ cũng chứng tỏ mình là con người làm việc có hiệu quả, nữ nghệ sỹ thổ lộ rằng mình vốn có tố chất của một con người coi trọng tính tổ chức: Từ nhỏ đã mơ ước trở thành một đại úy công an. Trong tâm tưởng của Lyudmila Chursina, viên đại úy công an đã rút lui kể từ lúc nhận được giấy triệu tập của ba trường nghệ thuật, nhưng đồng chí ấy vẫn thường trực, ngay cả khi đóng phim hình sự Hồ sơ người ngồi trong xe Mercedes và nhắc nhở ngôi sao màn bạc cứ đi xe công cộng, cứ nhẩn nha dạo chợ, cứ say mê đọc thơ Anna Akhmatova, Boris Pasterrnak, Marina Tzetaeva và các tác giả cổ điển Nga – ngọn nguồn cảm hứng sáng tạo của Nghệ sỹ Nhân dân Lyudmila Chursina!

Đăng Bẩy