Biến tiềm năng thành lợi thế

Phát triển du lịch cộng đồng ở các bản tiêu biểu

Lai Châu có tiềm năng về tài nguyên thiên nhiên với những hang động kì vĩ nằm sâu trong lòng núi và những ngọn đèo hiểm trở, vách núi cheo leo. Những đỉnh núi hùng vĩ nổi tiếng như: Putaleng, Pusilung, Bạch Mộc Lương Tử, Tả Liên Sơn... tạo nên cảnh đẹp tự nhiên, cuốn hút du khách.

Tỉnh có 20 dân tộc anh em cùng sinh sống như: Tày, Nùng, Mông, Dao, Thái, Kinh, Lào... Mỗi dân tộc có những đặc trưng văn hóa, phong tục riêng, độc đáo, tạo nên những điểm đến đầy màu sắc như: bản đồng bào Mông ở Sin Suối Hồ, bản Nà Luồng với những cô gái dân tộc Lào hay bản Sì Thâu Chải nơi săn mây và ngắm bình minh mỗi buổi sớm, hòa mình vào cuộc sống vùng cao với đồng bào Dao. Những điệu múa xòe Phong Thổ làm cho du lịch cộng đồng bản làng ở Lai Châu thêm sinh động và hấp dẫn...

Lai Châu còn có một lợi thế khác là nằm giữa hai điểm du lịch nổi tiếng Sa Pa (tỉnh Lào Cai) và Điện Biên Phủ (tỉnh Điện Biên). Việc đang triển khai dự án mở đường nối Lai Châu với cao tốc Hà Nội - Lào Cai... là lợi thế để ngành du lịch nói chung, du lịch cộng đồng nói riêng của Lai Châu phát triển.

Theo nghiên cứu của ThS. Nguyễn Thị Hạnh, Viện Văn hóa nghệ thuật quốc gia Việt Nam, trong 5 năm (2018 - 2022), tỉnh Lai Châu đã tập trung xây dựng, phát triển du lịch cộng đồng ở các bản tiêu biểu. Tỉnh có nhiều chủ trương, chính sách hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng như: đầu tư cơ sở hạ tầng khang trang, đường điện, biển cảnh báo, biển chỉ dẫn du lịch đã hoàn thiện; có chính sách cụ thể để hỗ trợ người dân làm homestay. Ngày 10.12.2021, Hội đồng nhân dân tỉnh đã ban hành Nghị quyết 59/2021/NQ-HĐND ban hành Quy định một số chính sách hỗ trợ bảo tồn, phát huy bản sác văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc gắn với phát triển du lịch trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021 - 2025 (có hiệu lực từ ngày 1.1.2022).

Tỉnh cũng ra quyết định công nhận các bản du lịch cộng đồng theo tiêu chí của ngành du lịch, văn hóa; chính quyền, các ban, ngành của huyện, xã thực hiện triệt để theo các gói kinh phí cụ thể đến từng hộ dân tham gia làm du lịch cộng đồng đã được tỉnh phê duyệt. Người dân đồng thuận tham gia, cam kết bảo đảm các dịch vụ về phát triển du lịch cộng đồng. Mối quan hệ giữa chính quyền xã và các hộ gia đình khá chặt chẽ, có sự liên kết, hỗ với nhau...

Gắn du lịch cộng đồng với phát triển bền vững

Trong số các mô hình du lịch cộng đồng tại tỉnh Lai Châu, bản Sì Thâu Chải, xã Hồ Thầu, huyện Tam Đường, đang định hướng kết hợp du lịch cộng đồng với tăng trưởng kinh tế địa phương. Vừa khai thác các sản vật địa phương phục vụ du lịch, vừa chú trọng bảo tồn, phát huy giá trị bản sắc văn hóa dân tộc Dao (dân tộc Dao chiếm 88%, 12% là dân tộc Kinh, tỷ lệ hộ nghèo chiếm 51%).

Sản phẩm du lịch cộng đồng tại đây gồm có các hoạt động tham quan, trải nghiệm, ăn uống, nghỉ ngơi, thể thao mạo hiểm như: nhảy dù lượn quanh núi Putaleng... Các hoạt động ăn uống, thưởng thức đặc sản của địa phương như: gà vườn, cá suối, rau nương rẫy, khoai, sắn...; trải nghiệm tắm thuốc lá của người Dao, tham quan cảnh đẹp trong bản, chụp ảnh với thác trên núi, vườn hoa tự trồng..

Theo Chủ tịch UBND xã Hồ Thầu Quách Tá Thiện, tỉnh hỗ trợ các hộ gia đình xây dựng homestay hoặc sửa chữa, cải tạo nhà ở; cấp kinh phí, mở các lớp đào tạo hướng dẫn viên du lịch. Hàng năm có nhiều lớp tập huấn, đi tham quan các điểm du lịch ở ngoài tỉnh, để các hộ gia đình học tập kinh nghiệm...

Tuy nhiên, tại cộng đồng bản Sì Thâu Chải, sự liên kết giữa các hộ gia đình chưa chặt chẽ, bởi chưa có sự điều phối, liên doanh, hỗ trợ nhau trong việc liên hệ, tiếp đón khách, đặc biệt là các đoàn khách nhỏ lẻ. ThS. Nguyễn Thị Hạnh nhận định, mùa cao điểm có thể dẫn đến sự quá tải về khả năng đáp ứng các dịch vụ tại các hộ gia đình trong bản. Ngược lại, vào mùa thấp điểm du lịch, lượng khách ít, các hộ gia đình sẽ không chú trọng làm dịch vụ du lịch, bởi họ coi đây là bán thời vụ, vẫn đang duy trì nghề làm nông, lâm nghiệp... mang lại thu nhập ổn định hơn.

Một nền du lịch bền vững thì người dân phải được hưởng lợi từ sự phát triển du lịch của địa phương. ThS. Nguyễn Thị Hạnh góp ý, để các mô hình du lịch cộng đồng hoạt động hiệu quả, mỗi tiêu chí cần bảo đảm mối quan hệ ràng buộc và lợi ích của các bên, nhưng không mâu thuẫn với mục tiêu chung là phát triển du lịch bền vững, kết hợp du lịch cộng đồng với tăng trưởng kinh tế. Từ kinh nghiệm của bản Sì Thâu Chải, Lai Châu, các địa phương cần nâng cao nhận thức của người dân và các cấp, ngành về xây dựng mô hình du lịch cộng đồng gắn với phát triển bền vững. Các cấp chính quyền, ban, ngành nghiên cứu ban hành những chính sách đầu tư cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất tại các điểm du lịch cộng đồng đã được công nhận; phối hợp, liên kết đưa ra các chương trình thử nghiệm, nhân rộng mô hình phát triển du lịch cộng đồng, tùy theo đặc trưng văn hóa dân tộc, địa phương nhằm phát huy hiệu quả, biến tiềm năng thành lợi thế nổi trội và khác biệt...