Biến đổi khí hậu phá vỡ đa dạng sinh học

Khủng hoảng đa dạng sinh học

Đa dạng sinh học (ĐDSH) trên toàn thế giới hiện nay rơi vào tình trạng vô cùng u ám. Thế giới đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng tồi tệ nhất của tình trạng tuyệt chủng và suy giảm về loài. Bằng chứng của cuộc khủng hoảng này có thể thấy rõ ở mọi nơi trên thế giới.

Ở Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha, loài Linh miêu Iberia (Lynx Pardinus) đặc hữu, hiện giảm xuống còn 84 - 143 cá thể và đang ở mức “cực kỳ nguy cấp”. Loài mèo bắt cá (Prionailurus Viverrinus) ở Nam Á từng được Sách đỏ của Hiệp hội Bảo tồn Thiên nhiên Thế giới (IUCN) xếp ở mức “dễ bị tổn thương” nay đã nằm trong danh sách loài “nguy cấp” do các mối đe dọa tới môi trường sống như ô nhiễm, sản xuất nông nghiệp, săn bắn quá mức và khai thác gỗ. Còn tại Anh, một phần ba loài được ưu tiên bảo tồn và hai phần ba môi trường sống của chúng đang bị suy giảm nghiêm trọng.

Hiện tượng nóng lên toàn cầu có thể nhận thấy rõ ràng tại vùng cực. Ở Nam cực, nhiệt độ không khí tăng mạnh kéo theo tốc độ tan chảy lớn của các núi băng. Bắc cực ấm lên gấp 2 lần so với các nơi khác trên thế giới. Những thay đổi chóng mặt trong môi trường dẫn đến những thay đổi về sự phân bố và độ phong phú của các động vật biển cũng như thay đổi về hệ sinh thái vùng cực. Đã có những bằng chứng rõ ràng về sự suy giảm số lượng loài chim cánh cụt Adelie và chim cánh cụt Hoàng đế và dấy lên những lo ngại về loài gấu Bắc Cực.

Theo số liệu thống kê của IUCN, có 17.291 trong tổng số 47.677 loài trên thế giới đang bị đe dọa tuyệt chủng. Trong đó gồm 21% động vật có vú, 30% động vật lưỡng cư, 35% động vật không xương sống và 70% loài thực vật. Nguyên nhân của sự tuyệt chủng và suy giảm nghiêm trọng về loài là do tác động của biến đổi khí hậu (BĐKH), ô nhiễm và sự lây lan của các loài xâm hại.

ĐDSH Việt Nam đang bị phá vỡ

Là quốc gia có sự đa dạng về hệ sinh thái với hệ sinh thái rừng, hệ sinh thái biển, hệ sinh thái đất ngập nước. Sự đa dạng về loài và đặc biệt là lưu giữ nhiều nguồn gen quý. Theo đánh giá của nhiều chuyên gia môi trường, Việt Nam là một trong 12 trung tâm nguồn gốc giống cây trồng và cũng là trung tâm thuần hóa vật nuôi nổi tiếng thế giới. Thế nhưng những tác động của BĐKH có thể sẽ phá vỡ cấu trúc (ĐDSH) của nước ta, đồng thời trực tiếp tác động tiêu cực tới môi trường và hệ sinh thái.

Theo Ủy ban Liên Chính phủ của Liên Hiệp Quốc về BĐKH (IPCC), một trong những khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất do BĐKH chính là các vùng đồng bằng đông dân cư ven biển châu Á, trong đó Việt Nam được dự đoán là một trong những nước sẽ chịu hậu quả nặng nề nhất với khoảng 1/6 diện tích đất đai và 1/3 dân số bị ảnh hưởng.

Phó việån trưởãng Viện Sinh học nhiệt đới Hoàng Nghĩa Sơn cho biết: “Nếu BĐKH xảy ra, dự kiến mực nước biển sẽ dâng cao thêm 1m và sẽ làm mất đi 12% diện tích của Việt Nam, đồng thời tác động nặng nề tới những vùng bờ biển của Việt Nam, đặc biệt là ở TP Hồ Chí Minh và khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Cũng theo đó, 8 vườn quốc gia và 11 khu bảo tồn thiên nhiên của Việt Nam khi đó sẽ bị nước mặn xâm lấn, làm chết nhiều loài sinh vật và động vật ở những khu vực này. Một số loài sẽ bị biến mất, đặc biệt những loài đã ghi trong sách đỏ IUCN và Sách đỏ Việt Nam (khoảng gần 2.000 loài).

GS - TSKH Trương Quang Học - Hội Bảo tồn Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam cho biết: đã có một thời, con người ngạo mạn khi tưởng rằng bằng cách nào đó chúng ta có thể tiến lên mà không có đa dạng sinh học hay đa dạng sinh học chỉ là việc phụ. Nhưng, giờ đây sự thật là chúng ta cần đa dạng sinh học hơn bao giờ hết trên một hành tinh 7 tỷ người. 

Phát biểu tại một hội nghị quốc tế về BĐKH được tổ chức mới đây, Tổng thư ký LHQ Ban Ki- moon đã nhấn mạnh: BĐKH và suy thoái ĐDSH là những vấn đề môi trường có ảnh hưởng lâu dài và to lớn tới sự phát triển bền vững của mỗi quốc gia. Vì vậy, cần chủ động đề xuất các giải pháp ứng phó (thích ứng và giảm nhẹ) với BĐKH. Phải đặt ĐDSH ở mức ưu tiên cao hơn trong tất cả các quá trình đưa ra quyết định và trong tất cả các ngành kinh tế. ĐDSH không thể là một ý tưởng nảy ra sau khi các mục tiêu khác đã được quyết định. ĐDSH phải là nền tảng để xây dựng các mục tiêu khác. Chúng ta cần một tầm nhìn mới về ĐDSH cho một hành tinh khỏe mạnh và một tương lai bền vững của nhân loại.