Bầu cử lập pháp Serbia: Khả năng hình thành đại liên minh dân tộc chủ nghĩa

      Từ nhiều tuần nay, cử tri Serbia đã có nhiều cách và nhiều dịp thể hiện nhiệt huyết và sự quan tâm đối với cuộc bầu cử Nghị viện trước thời hạn. Những người thực sự quan tâm đến định hướng tương lai của Serbia có thể tham gia vào các cuộc thảo luận, hội thảo, tranh luận tổ chức ở mọi nơi và trên truyền hình. Những người đã lựa chọn được đảng phái để bỏ phiếu có thể biểu thị thái độ qua các cuộc mít tinh, diễu hành, các hoạt động vận động tranh cử của các ứng cử viên thuộc đảng ủng hộ...
      Cuộc tổng tuyển cử trước thời hạn của Serbia sẽ là cuộc chiến giữa hai lực lượng vốn luôn đối đầu trong đời sống chính trị từ nhiều năm qua. Một bên là phe Dân chủ (DS), ủng hộ Tổng thống mới trúng cử Boris Tadic, có truyền thống thân châu Âu. Bên kia là lực lượng “dân tộc chủ nghĩa”, tập hợp dưới ngọn cờ Đảng Cấp tiến Serbia (SRS) của Tomislav Nikolic, người đã bị ông Tadic đánh bại trong cuộc bầu cử Tổng thống hồi đầu năm. Các cuộc thăm dò dư luận cho thấy chắc chắn sẽ có sự phân định thắng thua trong cuộc bầu cử lần này cho dù tỷ lệ khác biệt sẽ rất nhỏ. Và lực lượng sẽ làm nên sự khác biệt này chính là những người ủng hộ cựu Thủ tướng mới từ chức, ông Vojislav Kostunica.
      Theo kết quả thăm dò dư luận của Trung tâm vì bầu cử tự do và dân chủ (Cesid), Đảng Cấp tiến Serbia giành được 34% dự định bỏ phiếu (tương đương 89 trên 250 ghế tại Nghị viện Serbia). Liên minh các đảng phái thân châu Âu giành được 33% ý kiến ủng hộ. Đảng Dân chủ Serbia (DSS) của cựu Thủ tướng Vojislav Kostunica giành vị trí thứ ba với 12%. Đảng Tự do Dân chủ (LDP), lực lượng cấp tiến thân châu Âu và là đảng duy nhất công khai chấp nhận Kosovo độc lập giành được 8%.
      Các nhà phân tích cho rằng sau ngày 11.5, diện mạo chính trị Serbia sẽ có sự thay đổi lớn với việc các đảng DSS và SRS sẽ liên kết tạo thành một liên minh dân tộc chủ nghĩa. Để nắm quyền lãnh đạo Chính phủ và chi phối đa số ghế tại Nghị viện, liên minh này sẽ mở rộng đón nhận các nghị sỹ thuộc Đảng Xã hội (SPS) của cựu Tổng thống Slobodan Milosevic. Đảng này được dự báo giành được 6 % số phiếu bầu.
      Tuy nhiên, theo các chuyên gia về Serbia, liên minh thân châu Âu cũng không phải đã hết hy vọng giành quyền thành lập Chính phủ. Hiến pháp Serbia không bắt buộc Tổng thống chỉ định đảng chính trị giành số phiếu cao nhất đứng ra thành lập Chính phủ mới. Hơn nữa, nhiều động thái cho thấy xu hướng bỏ phiếu cho Đảng Dân chủ của Tổng thống Tadic đang gia tăng đáng kể. Theo Zoran Lucic, chuyên gia của Cesid, cách đây 2 tuần, khoảng cách giữa DS và SRS là chừng 200.000 phiếu nhưng đến hôm 9.5 vừa qua, phe thân châu  u đã giảm khoảng cách này xuống còn từ 50.000 đến 100.000 phiếu. Tiến triển này có được là nhờ “chất xúc tác” đáng kể của EU. Hôm 7.5 vừa qua, như để tăng thêm sức hấp dẫn cho DS và liên minh do đảng này lãnh đạo, 17 quốc gia thành viên EU đã quyết định miễn phí visa nhập cảnh cho các công dân Serbia. Cùng ngày hôm đó, hãng chế tạo ôtô của Italy Fiat đã ký một hợp đồng trị giá hàng trăm triệu USD với nhà máy sản xuất ôtô Zastava của Serbia dưới sự chứng kiến của Tổng thống Boris Tadic, người luôn ủng hộ các mối liên hệ kinh tế mật thiết giữa Serbia và các đối tác thuộc EU. Trước đó, hôm 29.4, EU cũng đã ký với Belgrade Hiệp định ổn định và Liên kết mở ra cơ hội cho Serbia trở thành thành viên của EU, điều mà phần lớn cử tri Serbia đang trông đợi.
      Nhưng các lực lượng dân tộc chủ nghĩa đã tìm cách biến những động thái này thành vũ khí chống lại đảng Dân chủ. Họ cho rằng phe của Tổng thống đã phản bội dân tộc, sẵn sàng đánh đổi Kosovo lấy một bản hiệp định với EU.
      Và như để cùng hợp lực chống lại lực lượng ủng hộ Tổng thống B. Tadic, T. Nikoli, phó chủ tịch SRS đã chính thức lên tiếng đề nghị cựu Thủ tướng V. Kostunica làm rõ lập trường về khả năng hình thành liên minh giữa SRS và DSS. Nếu như ngay khi bắt đầu chiến dịch tranh cử, Nikolic khẳng định rằng SRS sẽ nắm giữ chức vụ Thủ tướng trong chính phủ liên minh do SRS đứng đầu thì giờ đây dường như ông này đã sẵn sàng chấp nhận một giải pháp khác. Theo các chuyên gia, giải pháp mới sẽ giành chức Thủ tướng cho cựu Thủ tướng V. Kostunica với các chức vụ Bộ trưởng Kinh tế, Tài Chính và Tư pháp cho đảng DSS. Đổi lại, Chính phủ liên hiệp mới sẽ có lập trường ủng hộ Chủ tịch đảng SRS Vojislav Seselj đang bị giam giữ tại The Hague.
      Cho đến trước ngày chủ nhật 11.5, không một thỏa thuận chính thức nào giữa SRS và DSS được ký kết nhưng các chuyên gia cho rằng điều này không hề làm giảm khả năng hình thành một liên minh dân tộc chủ nghĩa xung quanh trục SRS – DSS hay còn được báo chí Serbia gọi là “bộ đôi Vojislav” (Vojislav Seselj và Vojislav Kostunica). Điều quan trọng đối với hai đảng này là tìm kiếm sự ủng hộ của Đảng Xã hội (SPS) và ngăn cản liên minh ủng hộ Tổng thống Tadic giành được hơn 50% phiếu bầu. Nếu họ thành công, phương Tây và Kosovo sẽ không thể ngồi yên.

Hồng Hà