Bảo vệ môi trường từ những điều nhỏ bé
Vượt qua 650 đội thi thuộc 516 trường học từ 114 quốc gia và vùng lãnh thổ, nhóm học sinh Việt Nam gồm Bùi Tú Uyên, Lương Anh Khánh Huyền, Trần Quỳnh Anh đã xuất sắc giành giải cao nhất của Giải thưởng Trái đất 2022 (The Earth Prize 2022) với ý tưởng sản xuất băng vệ sinh phân hủy sinh học từ vỏ thanh long.

Đại sứ Thụy Sĩ tại Việt Nam Ivo Sieber gặp gỡ nhóm tác giả đoạt giải vào tối 22.4
Ý tưởng lớn gặp nhau
Bùi Tú Uyên, học sinh Trường THPT Chuyên Hanoi Amsterdam kể, tháng 9.2021, khi bắt đầu tìm hiểu để tham gia cuộc thi này cũng là lúc Việt Nam bùng phát dịch Covid-19, cửa khẩu phía Bắc ùn ứ hàng trăm xe hàng thanh long, trong nỗ lực "giải cứu nông sản", các điểm bán thanh long rẻ khắp nơi. “Chúng em nhận thấy loại nông sản này có thể sử dụng như một chất liệu dễ phân hủy và dự án sản xuất băng vệ sinh thân thiện với môi trường đã đến tự nhiên như thế”.
Tú Uyên cho biết, trước đó nhóm đã nghĩ về việc làm sản phẩm như tã trẻ em, sau quyết định làm ra đồ dùng thân thuộc với phái nữ. Khi tìm nguyên liệu để sản xuất, cả 3 khá mông lung, bởi trên thị trường đã có một số sản phẩm tương tự làm từ tre, vỏ chuối. Tuy nhiên, hầu hết chúng chưa xuất hiện ở thị trường Việt Nam và giá thành khá cao, nguyên liệu phải thực hiện quá trình trồng trọt, chăm sóc kỹ lưỡng.
“Với thanh long, loại quả được trồng và bán rộng rãi ở Việt Nam và Đông Nam Á, chúng em khá ngạc nhiên khi thấy chưa có nhiều người quan tâm và khai thác tính chất lý hóa của loại quả này. Đây lại là nguyên liệu tiềm năng giúp giải quyết đầu ra cho nông sản và tận dụng rác thải nông nghiệp, đồ thừa. Vì vậy, nhóm đọc thêm các tài liệu khoa học, cùng nhau thảo luận để lên phương án. Tuy ở hai địa phương khác nhau (Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh -PV), lại trong thời gian dịch bùng phát nhưng chúng em đã phối hợp để có kết quả tốt nhất”, Lương Anh Khánh Huyền, học sinh Concordia International School Hanoi cho biết thêm.
Trần Quỳnh Anh, học sinh International School Ho Chi Minh City chia sẻ, lâu nay những nguyên liệu vốn sử dụng sản xuất băng vệ sinh cực kỳ nguy hại đến môi trường, khi được tập kết tại các bãi rác thải sẽ tốn nhiều diện tích và phải mất 800 - 900 năm để tiêu hủy. Với các tiêu chí dễ tìm, gần gũi với người Việt Nam và đặc biệt có thể tiêu hủy từ 3 - 6 tháng trong môi trường tự nhiên, vỏ thanh long chính thức trở thành nguyên liệu cho sản phẩm dự thi.
Thay đổi từ những thứ nhỏ bé
Suốt quá trình xây dựng ý tưởng, 3 nữ sinh chỉ liên lạc qua mạng xã hội và làm việc trực tuyến mỗi khi cần thảo luận. Trước đó, gặp nhau tại một lớp học thêm và các em phát hiện có chung đam mê với môi trường. Các em đặt tên nhóm là Adorbsies, nghĩa là những thứ dễ thương. Quỳnh Anh giải thích, khi nhắc tới bảo vệ môi trường mọi người thường nghĩ tới những phát minh vĩ đại hoặc những điều ai cũng biết nhưng không ai làm là trồng nhiều cây. “Chúng em muốn chứng minh những sản phẩm nhỏ bé dễ thương cũng có thể làm thay đổi cách nhìn nhận vấn đề của nhiều người".

Nhóm đã tận dụng fiber và pectin có trong vỏ thanh long để tạo sản phẩm với khả năng thấm hút tốt. Cụ thể fiber dùng trong lớp chính thấm hút và pectin làm màng sinh học bọc lớp ngoài chống tràn. Các em cùng nhau phân tích tính chất lý hóa của thanh long, chiết sợi fiber để kiểm nghiệm cũng như làm sản phẩm mẫu thô.
Là người phụ trách chính kỹ thuật, Tú Uyên lên mạng tra các bài báo khoa học về thanh long, băng vệ sinh và cách làm ra chúng. “Em tìm hiểu rất nhiều và may mắn khi có sự hỗ trợ của bố mẹ, thầy cô. Đây cũng là động lực để chúng em hoàn thành bài thi một cách xuất sắc, đưa ra ý tưởng về sản phẩm hoàn chỉnh để có thể giới thiệu ra thị trường. Chúng em rất vui khi những gì đọc trên sách vở lại trở thành sản phẩm thực tế”.
Về kỹ thuật, không chỉ tìm hiểu tính chất hóa học của vỏ thanh long, nhóm còn thí nghiệm để xác thực thông tin. Hiện tại, các nghiên cứu cho kết quả khá tốt, những gì nhóm cần đã dần hiện lên qua các thí nghiệm.
Theo Khánh Huyền, do chưa có nhiều hãng cung cấp loại sản phẩm băng vệ sinh thân thiện với môi trường, nhất là dòng tái chế, nên nhóm chưa có nhiều thông tin về thị trường, gặp khó trong đánh giá tiềm năng tiêu thụ sản phẩm và tầm ảnh hưởng.
Adorbsies dự định sử dụng tiền thưởng để phát triển sản phẩm băng vệ sinh thân thiện này. "Qua những cuộc thi như thế này, chúng em muốn thử sức bản thân và thực hiện một dự án cộng đồng có ý nghĩa để sử dụng thật tốt số tiền chúng em may mắn nhận được", Huyền cho hay.
Cuộc thi “Giải thưởng Trái đất 2022" do Quỹ Trái đất phát động vào tháng 9.2021. Đây là cuộc thi toàn cầu vì một môi trường bền vững với tổng giá trị giải thưởng lên đến 200.000 USD dành cho lứa tuổi từ 13 - 19. Giải thưởng tôn vinh các nhóm bạn trẻ có những dự án tiềm năng nhất liên quan đến bảo vệ môi trường. Ý tưởng của nhóm học sinh Việt Nam được nhận số tiền thưởng 100.000 USD.