Bảo vệ môi trường để bảo vệ thành quả kinh tế

Đã hơn 20 ngày các tỉnh miền Bắc chìm trong giá lạnh, nhiệt độ nhiều nơi xuống dưới  00C... Dự báo, miền Bắc sẽ còn rét đậm, rét hại đến 28.1, thậm chí còn có nguy cơ vượt qua đợt rét kỷ lục năm 2008 (38 ngày). Trong đợt rét này, nhiều trẻ em và người già chết rét, nhập viện, các hoạt động  sản xuất, kinh doanh bị đình trệ, hàng chục hecta lúa và hoa màu mất trắng, hơn 13.000 trâu bò chết... Chưa thống kê được chính xác thiệt hại ngành nông nghiệp phải gánh chịu song con số thiệt hại ước cũng phải lên tới cả trăm tỷ đồng.

Chịu thiệt hại do thời tiết không phải là chuyện lạ với ngành nông nghiệp. Vấn đề là mức độ thiệt hại đang tăng theo cấp số nhân. Theo thống kê của Cục Chăn nuôi, Bộ NN và PTNT, trước đây, mỗi năm cả mùa rét chỉ khoảng 2.000 gia súc chết rét. Thế nhưng, khoảng 5 năm gần đây, số gia súc bị chết tăng gấp 5 - 6 lần. Đơn cử, năm 2005, đợt mưa rét làm chết 11.000  gia súc. Năm 2008, đợt mưa rét kỷ lục giết  52.000 gia súc, ngành nông nghiệp thiệt hại 400 tỷ đồng. Đợt rét đầu năm 2011 này cũng đã làm hơn 13.000 gia súc bị chết và con số này vẫn chưa dừng lại.

Các đợt rét đậm có xu hướng kéo dài liên tục với cường độ cao. Mùa khô cũng ngày càng nóng hơn, miền Bắc hạn hán mỗi năm càng khắc nghiệt, miền Trung chịu nhiều bão lũ hơn. Đồng bằng sông Cửu Long mỗi năm đất càng co lại do bị nhiễm mặn... Trước những hiện tượng thời tiết cực đoan, bất thường, người ta hay bảo nguyên nhân là do biến đổi khí hậu. Quả là như thế. Nhưng chính con người đã góp phần không nhỏ mang tai họa tới cho chính mình. Thói quen sử dụng năng lượng không tái tạo trong sản xuất, giao thông,  tình trạng khai  phá rừng bừa bãi, lối sản xuất, chăn nuôi truyền thống… chính là thủ phạm làm tăng lượng khí nhà kính, làm cho nhiệt độ trái đất nóng lên, tạo ra các biến đổi khí hậu trên toàn cầu mà Việt Nam là một trong 5 quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất.

Với tốc độ tăng trưởng 7 - 8%/năm, Việt Nam được thế giới biết đến như là một quốc gia vừa đạt tốc độ tăng trưởng cao, vừa đạt thành tích giảm nghèo nhanh chóng, song ô nhiễm môi trường ngày càng trầm trọng hơn. Cùng với tốc độ tăng trưởng ấn tượng của kinh tế, Việt Nam cũng là một trong những nước đứng đầu về tốc độ tăng của nhu cầu sử dụng năng lượng. Mười năm gần đây, nhu cầu năng lượng nước ta tăng trung bình 15% /năm và dự báo sẽ tăng 18% giai đoạn 2010 - 2030.  Những chính sách hiện nay cũng chưa khuyến khích doanh nghiệp bảo vệ môi trường, sử dụng công nghệ sạch, đầu tư năng lượng tái tạo. Việc thực hiện đánh giá tác động môi truờng với một số dự án đầu tư lớn còn sơ sài. Có dự án đã khởi công rồi mới thực hiện đánh giá tác động môi trường. Kinh phí dành cho đánh giá môi trường chiến lược với các dự án quy hoạch phát triển chỉ bằng 20% nhu cầu thực tế.

Chưa bao giờ, biến đổi khí hậu lại đặt ra những thách thức lớn như hiện nay. Thay đổi cơ cấu cây trồng, cơ cấu mùa vụ, phương thức sản xuất, chăn nuôi để thích ứng với biến đổi của thời tiết là yêu cầu đặt ra gắt gao. Nhưng, quan trọng hơn là chúng ta phải thay đổi hành vi trước khi quá muộn. Không chỉ cần thiết cho mỗi người dân để góp phần nâng cao nhận thức hành xử về môi trường mà còn đặt ra cho các doanh nghiệp, nhà hoạch định chính sách để khi đặt bút ký một dự án, điều đầu tiên họ nghĩ đến không phải là nhắm đến những con số báo cáo tăng trưởng, mà phải là một động thái làm giảm lực bung nguy hiểm của chiếc lò xo biến đổi khí hậu, phải nghĩ đến những nguồn lợi ích tài nguyên môi sinh cho hôm nay và tương lai.

Ts. Lê Xuân Bá, Viện trưởng Viện Quản lý Kinh tế Trung ương cho rằng, giai đoạn 2010 - 2020, nước ta cần phát triển hài hòa cả ba trụ cột: kinh tế, môi trường và xã hội. Nếu xem nhẹ yếu tố môi trường, nhiều thành quả kinh tế trong tương lai có thể bị sụp đổ.