Bảo tồn, phát triển bền vững các làng nghề truyền thống

Gắn với nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân

Theo Chi cục Phát triển nông thôn Hà Nội, trên địa bàn thành phố hiện có 806 làng có nghề đang hoạt động, với 318 làng nghề truyền thống đã được công nhận tại 23 quận, huyện và thị xã. Trong đó, 270 làng đã được công nhận danh hiệu làng nghề; 48 làng được công nhận là làng nghề truyền thống. Thống kê chi tiết, có 67 làng nghề hoạt động trong lĩnh vực chế biến, bảo quản nông, lâm, thủy sản; 22 làng sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ; 16 làng xử lý, chế biến nguyên liệu phục vụ sản xuất ngành nghề nông thôn; 196 làng nghề sản xuất đồ gỗ, mây tre đan, gốm sứ, thủy tinh, dệt may, sợi thêu ren, đan lát, cơ khí nhỏ…

Các làng nghề, làng nghề truyền thống đã, đang góp phần tích cực chuyển dịch cơ cấu, tạo việc làm, tăng thu nhập cho lao động địa phương; tạo tiền đề thực hiện thành công chương trình OCOP và xây dựng nông thôn mới trên địa bàn. Các sản phẩm từ làng nghề cũng được đánh giá cao về tính đa dạng chủng loại, mẫu mã đẹp, chất lượng tốt. Một số mặt hàng do làng nghề sản xuất có thể cạnh tranh trên thị trường trong và ngoài nước, bao gồm: sản phẩm may mặc, gốm sứ, dệt, thêu ren truyền thống; đồ gỗ phục vụ tiêu dùng và xây dựng...

Tại Hội thảo "Một số giải pháp bảo tồn, phát triển làng nghề trên địa bàn thành phố Hà Nội" tổ chức mới đây, Chi Cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn, Phó Chánh Văn phòng Thường trực Văn phòng điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới Hà Nội Nguyễn Văn Chí cho biết: những năm qua, thành phố đã chỉ đạo công nhận danh hiệu làng nghề, làng nghề truyền thống Hà Nội, xét và đề nghị Nhà nước phong tặng danh hiệu nghệ nhân nhân dân, nghệ nhân ưu tú, nghệ nhân Hà Nội. Công tác bảo tồn, phát triển làng nghề luôn gắn với mục tiêu nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân.

"Để bảo tồn và phát triển nghề, làng nghề, Hà Nội đã chỉ đạo triển khai xây dựng quy hoạch phát triển nghề và làng nghề; các chương trình, đề án, kế hoạch phát triển làng nghề kết hợp với du lịch, phát triển sản phẩm xuất khẩu, sản phẩm OCOP thủ đô; xây dựng cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển làng nghề…", ông Nguyễn Văn Chí nhấn mạnh.

Cần chính sách hỗ trợ phát triển bền vững

Tham dự hội thảo, các đại biểu, nghệ nhân đại diện các làng nghề truyền thống trên địa bàn thủ đô thống nhất với đánh giá của Chi cục Phát triển nông thôn thành phố về thực trạng hoạt động cũng như đóng góp tích cực của làng nghề đối với quá trình phát triển kinh tế - xã hội thủ đô. Đồng thời, chỉ rõ những khó khăn, thách thức trong công cuộc bảo tồn, phát triển làng nghề gắn với quá trình xây dựng nông thôn mới của địa phương.  

Nghệ nhân ưu tú Nguyễn Văn Trung (thôn Phú Vinh, xã Phú Nghĩa, huyện Chương Mỹ) cho biết: nghề mây tre đan ở Phú Vinh đã có từ hàng trăm năm nay, sản phẩm mây tre đan được xuất khẩu đi nhiều nước trên thế giới, mang lại cuộc sống ấm no cho nhiều hộ dân. Tuy vậy, thời gian gần đây, làng nghề gặp nhiều khó khăn, nhất là nguồn nguyên liệu phục vụ sản xuất. “Trước đây, có thể dễ dàng mua các loại song, mây phục vụ sản xuất từ các tỉnh miền núi phía Bắc nhưng hiện nay nguồn cung từ các vùng này bị thiếu hụt nghiêm trọng phải nhập khẩu nguyên liệu từ Lào, Campuchia, Indonesia… nên chi phí sản xuất bị đẩy lên cao, không chủ động được nguồn nguyên liệu", nghệ nhân ưu tú Nguyễn Văn Trung bày tỏ.

Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề dệt lụa Vạn Phúc (quận Hà Đông) Phạm Khắc Hà thì băn khoăn trước việc đô thị hóa diễn ra nhanh, kinh tế - xã hội phát triển mạnh khiến nhiều người bỏ nghề dệt lụa truyền thống sang làm các công việc khác có lợi nhuận cao hơn. "Nếu như năm 2001, cả làng có 500 máy dệt thì hiện chỉ còn 300 máy hoạt động. Những người giữ nghề chủ yếu đã lớn tuổi...", ông Hà trăn trở. 

Từ thực trạng được các nghệ nhân, người làm nghề phản ánh, Phó Chánh Văn phòng Điều phối Nông thôn Trung ương Trần Nhật Lam đánh giá, sản phẩm làng nghề là tiền đề phát triển sản phẩm OCOP; phát triển làng nghề là bước đi trước cho phát triển sản phẩm OCOP. Vì vậy, thành phố Hà Nội với lợi thế của mình cần rà soát lại các cơ chế, chính sách phát triển làng nghề; nghiên cứu xây dựng môi trường làng nghề xanh sạch đẹp gắn với du lịch. Đồng thời, phát huy tinh hoa sáng tạo của mỗi người thợ, nghệ nhân trong phát triển sản phẩm...

Nhấn mạnh tầm quan trọng của công tác bảo tồn, phát triển nghề, làng nghề, Chi cục trưởng Chi cục phát triển nông thôn Hà Nội Nguyễn Văn Chí bày tỏ mong muốn: bên cạnh quyết tâm, nỗ lực của thành phố, Hà Nội cũng mong muốn Chính phủ có chính sách ưu đãi, hỗ trợ vốn đầu tư, có cơ chế giảm lãi suất cho vay trung hạn, dài hạn cho làng nghề; có cơ chế, chính sách về đất đai xây dựng cụm công nghiệp, khu sản xuất tập trung, cải tiến thủ tục giao đất, cho thuê đất lâu dài... để phát triển ổn định, bền vững các làng nghề truyền thống.

 (Trang thông tin có sự phối hợp của Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới thành phố Hà Nội)