Bảo đảm chính sách nhà ở xã hội đến đúng đối tượng

Không nên quy định cứng "khoảng cách địa lý"

Góp ý về dự thảo Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế đặc thù phát triển nhà ở xã hội, các ĐBQH bày tỏ sự ủng hộ cao đối với dự thảo Nghị quyết. Tuy vậy, các đại biểu cũng đề nghị, cần cân nhắc tiêu chí "khoảng cách trên 30 km" mới được mua, thuê mua nhà ở xã hội.

Theo ĐBQH Trịnh Minh Bình (Vĩnh Long), đây là một điểm đáng lưu tâm, bởi khoảng cách địa lý không phải lúc nào cũng phản ánh đúng hoàn cảnh khó khăn về nhà ở. Nhiều cán bộ, công chức, viên chức, người lao động dù chỉ cách nơi làm việc vài cây số nhưng vẫn phải sống trong cảnh nhà trọ chật hẹp, thu nhập thấp, không đủ khả năng mua nhà thương mại. Nếu áp dụng quy định cứng nhắc này, sẽ dẫn đến sự thiếu công bằng, bỏ sót những người thực sự cần hỗ trợ.

Hơn nữa, quy định này còn có nguy cơ tạo ra sự bất bình đẳng giữa người nghèo ở nội thành và khu vực ngoại thành/nông thôn. Người thu nhập thấp ở đô thị, nơi giá thuê và sinh hoạt phí cao ngất ngưởng, lại khó tiếp cận nhà ở xã hội chỉ vì khoảng cách địa lý. Điều này đi ngược lại mục tiêu an sinh, chỉ đạo của Đảng và Nhà nước trong giai đoạn hiện nay.

ĐBQH Trịnh Minh Bình cũng cảnh báo nguy cơ lợi dụng chính sách khi một số đối tượng có điều kiện có thể khai báo địa chỉ cư trú không đúng thực tế để trục lợi, gây khó khăn cho công tác kiểm tra, giám sát. Đặc biệt, trong bối cảnh đô thị hóa nhanh chóng, khoảng cách 30 km không còn là yếu tố thể hiện khó khăn di chuyển hay bất lợi về nhà ở.

Từ những phân tích trên, ĐBQH Trịnh Minh Bình kiến nghị cơ quan soạn thảo bỏ quy định cứng về khoảng cách 30 km. Thay vào đó, cần thiết lập một hệ thống tiêu chí đánh giá đa chiều, bao quát được hoàn cảnh thực tế như mức thu nhập, tình trạng nhà ở hiện tại, quy mô hộ gia đình và mức độ ổn định nơi cư trú; cần xây dựng cơ chế xác minh linh hoạt, gắn với dữ liệu cư trú, thu nhập và điều kiện sống, đảm bảo chính sách đến đúng người, đúng mục tiêu. Đại biểu cho rằng, việc giao quyền cho địa phương xem xét, đánh giá cụ thể từng trường hợp trên cơ sở điều kiện dân cư, giao thông và nhu cầu thực tế tại từng địa bàn cũng là một đề xuất hết sức hợp lý, thể hiện sự thấu hiểu thực tiễn.

Tránh tình trạng "cào bằng" khi giao chỉ tiêu nhà ở xã hội

Đồng tình với tầm quan trọng của việc phát triển nhà ở xã hội, ĐBQH Nguyễn Đình Việt (Sơn La) nhấn mạnh sự cần thiết và tính kịp thời của nghị quyết này. Tuy nhiên, đại biểu đề nghị Chính phủ và Bộ Xây dựng cần tiếp tục nghiên cứu kỹ về chính sách nhà ở xã hội, đặc biệt là vấn đề chất lượng công trình và chiến lược phát triển lâu dài cho loại hình nhà ở này.

Đại biểu chỉ ra một thực trạng đáng lo ngại: nhiều khu nhà ở xã hội hiện nay được xây dựng ở khu vực xa trung tâm, ít tiện ích, dễ dẫn đến xuống cấp sau một thời gian ngắn sử dụng. Điều này sẽ phát sinh những hệ lụy mới về xã hội, môi trường sống và an ninh trật tự, đặc biệt khi người lao động thường có thời gian làm việc tại các khu công nghiệp từ 15-25 năm.

Từ thực tế trên, đại biểu đề xuất đẩy mạnh phát triển loại hình nhà ở cho thuê, bởi phần lớn người lao động chưa có điều kiện mua nhà ngay mà cần thời gian tích lũy. Việc có quỹ nhà cho thuê với mức giá hợp lý, kèm theo chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động là giải pháp thiết thực, đáp ứng đúng nhu cầu và khả năng chi trả của người dân.

Một vấn đề khác được ĐBQH Nguyễn Đình Việt đặt ra là cần cân nhắc việc giao chỉ tiêu nhà ở xã hội cho các địa phương. Lấy ví dụ từ thực tế Sơn La được giao xây dựng 4.000 căn nhà ở xã hội trong thời gian tới, đại biểu cho rằng nhu cầu thực tế tại địa phương không nhiều do trên địa bàn không có nhiều doanh nghiệp, khu công nghiệp lớn, phần lớn lao động là tại chỗ, không có lao động từ nơi khác di cư đến. Do đó, nếu việc giao chỉ tiêu không phù hợp có thể dẫn đến lãng phí lớn nếu địa phương cố gắng thực hiện. Điều này đòi hỏi cần có sự cân nhắc kỹ lưỡng, đánh giá đúng thực trạng và nhu cầu của từng địa phương để tránh tình trạng "cào bằng" và bảo đảm tính hiệu quả của chính sách.