Bản sắc văn hoá - nền tảng để xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc

Khi nói đến giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc có nghĩa là phải kế thừa, phát huy những giá trị đặc sắc của nền văn hóa Việt Nam nói chung, những sắc thái gốc của văn hóa các dân tộc thiểu số nói riêng. Vấn đề giữ gìn phải luôn gắn liền với phát huy, chỉ thông qua phát huy thì các giá trị văn hóa đó mới được biểu hiện, kiểm chứng, làm cơ sở để khẳng định nó phù hợp hay không phù hợp với yêu cầu phát triển thực tiễn. Từ đó, đưa ra các giải pháp phù hợp cho công tác giữ gìn, phát huy và loại bỏ những giá trị lạc hậu, không còn phù hợp.
 
Bản sắc văn hoá dân tộc là nhân tố quyết định khả năng thích nghi của con người với mọi sự biến đổi trong tự nhiên và xã hội, tạo sự thích nghi và làm chủ những tinh hoa văn hóa nhân loại. Do đó, các thành tố của văn hóa đều tham gia vào sự phát triển KT - XH. Với tư cách là nền tảng tinh thần xã hội, là mục tiêu, động lực của sự phát triển, bản sắc văn hóa không những là nguồn lực nội sinh của sự phát triển, tạo nguồn gốc cho sự phát triển bền vững của các quốc gia, dân tộc, mà còn giữ vai trò trung tâm, nền tảng, điều tiết quá trình phát triển kinh tế, hướng nền kinh tế vào sự phát triển bền vững, khắc phục những mặt trái của kinh tế thị trường và quá trình CNH, HĐH…

Việc xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc có vai trò, tác dụng thúc đẩy sự phát triển KT - XH. Khi xác định văn hóa là động lực, đồng thời là mục tiêu thúc đẩy KT - XH phát triển. Từ Đại hội VI đến nay, Đảng ta luôn khẳng định văn hóa, bản sắc văn hóa có mối quan hệ hữu cơ với nhau và cùng hướng tới mục tiêu phát triển chung. Bản sắc văn hoá dân tộc được phát huy sẽ góp phần tạo động lực sáng tạo, tinh thần tự lực, tự cường, đoàn kết giữa các dân tộc trong thực hiện nhiệm vụ phát triển KT - XH. Bởi mục đích của việc giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc là nhằm hướng tới mục tiêu vì sự tiến bộ, công bằng xã hội, vì sự phồn vinh của đất nước và hạnh phúc của nhân dân.

Bản sắc văn hóa được phát huy cùng với một môi trường văn hóa trong sạch, lành mạnh sẽ là mảnh đất màu mỡ làm nảy nở những tài năng sáng tạo của con người, phục vụ cho sự phát triển KT - XH. Và khi nền kinh tế đạt mức tăng trưởng cao mới bảo đảm điều kiện vật chất cần cho công tác gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa của các dân tộc ngày càng thêm bền vững. Gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc cũng chính là nhằm giải quyết tốt các vấn đề xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống cho mọi người dân. Một xã hội được coi là phát triển khi mọi mối quan hệ của con người trong xã hội ấy tạo nên một môi trường xã hội lành mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

Trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường và mở cửa hội nhập kinh tế quốc tế, Đảng và Nhà nước ta luôn dành sự phát triển và ưu tiên hàng đầu cho việc xây dựng phát triển kinh tế, coi phát triển kinh tế là nhiệm vụ trung tâm, xuyên suốt thời kỳ quá độ lên CNXH. Cùng với việc chăm lo phát triển kinh tế, cải thiện đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân, Đảng còn đặc biệt quan tâm tới việc ổn định chính trị tạo điều kiện cho mọi người dân được hưởng một cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Việc “xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc” vừa là cơ hội, đồng thời là thách thức lớn. Mở cửa, hội nhập nhưng vẫn giữ được bản sắc văn hóa dân tộc và nhất thiết phải giữ vững định hướng XHCN…

Hiện nay, việc gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa dân các dân tộc không chỉ có ảnh hưởng tích cực đến hoạt động sáng tạo của con người, tạo ra các sản phẩm lao động có chất lượng mà còn có vai trò quan trọng trong việc phát huy mặt tích cực, hạn chế mặt tiêu cực của kinh tế thị trường, bảo đảm định hướng XHCN trong phát triển kinh tế. Bản sắc văn hóa không thể đứng ngoài sự phát triển mà gắn liền với phát triển, duy trì sự phát triển bền vững và điều tiết sự phát triển. Vì lẽ đó, gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc cũng chính là cơ sở tạo lập sự ổn định chính trị, định hướng mục tiêu, lựa chọn bước đi thích hợp trong tiến trình đổi mới và hội nhập.

Bảo vệ, gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc luôn là tư tưởng, hành động của toàn Đảng, toàn dân tộc. Gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc phải gắn kết với mở rộng giao lưu văn hóa quốc tế, tiếp thu có chọn lọc những cái hay, cái tiến bộ của các nền văn hóa trên thế giới. Điều dễ nhận thấy trong 54 dân tộc anh em thì mỗi dân tộc đều có những giá trị văn hóa mang sắc thái riêng biệt. Những sắc thái đó luôn bổ sung, củng cố, làm phong phú thêm tính đa dạng văn hóa của các dân tộc và tạo ra sự đoàn kết, gắn bó trong cộng đồng xã hội. Bản chất của văn hóa là sự sáng tạo hướng tới các giá trị nhân văn để xây dựng chuẩn mực con người và hoàn thiện môi trường văn hóa. Điều này sẽ góp phần tác động tích cực đến tình hình an ninh - chính trị, trật tự an toàn xã hội.

Việc gìn giữ, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc không chỉ làm trong lành đời sống tinh thần xã hội mà còn góp phần giữ vững an ninh - chính trị, trật tự an toàn xã hội, xây dựng tình đoàn kết, lòng tự hào dân tộc, tham gia bảo vệ vững chắc tổ quốc Việt Nam XHCN. Tuy nhiên, trong xu thế toàn cầu hóa hiện nay, mỗi quốc gia, mỗi dân tộc đều đứng trước những khó khăn thách thức trong bảo tồn, giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Chính vì vậy, trong các kỳ Đại hội, Đảng luôn nhấn mạnh: “văn hóa là nền tảng tinh thần xã hội”. Điều đó có nghĩa nền tảng tinh thần trong phát triển là nhân tố của văn hóa mà cốt lõi của nó là bản sắc văn hóa dân tộc.

Giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc là cơ sở để thực hiện định hướng xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; xây dựng và phát huy nhân tố con người trong sự nghiệp đổi mới đất nước. Nhận thức được vai trò của văn hóa đối với sự nghiệp phát triển KT - XH của đất nước trong thời kỳ đổi mới, Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 (Khóa VIII) đã đề ra nhiệm vụ: “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc” với cái đích cuối cùng là hướng tới mục tiêu giải phóng con người. Theo đó, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc là một trong những nhiệm vụ để thực hiện định hướng xây dựng, phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, cũng chính là nhằm xây dựng và phát huy nhân tố con người trong sự nghiệp đổi mới đất nước. Bởi lẽ, con người không chỉ là sản phẩm của tự nhiên và xã hội mà còn là chủ thể tích cực cải biến tự nhiên và xã hội, chủ thể của sự vận động và phát triển lịch sử. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng dạy: “Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội, trước hết cần có những con người xã hội chủ nghĩa”. Với ý nghĩa đó, bản sắc văn hóa dân tộc luôn luôn đảm nhiệm chức năng phát triển con người nhằm vươn tới các giá trị chân - thiện - mỹ.