Bản sắc dân tộc hòa quyện và vươn tầm thế giới

PGS.TS. Bùi Hoài Sơn

Năm 2025 kỷ niệm 95 năm thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (1930 - 2025) và 100 năm trường Mỹ thuật Đông Dương (1924 - 2024). Nhìn lại hai sự kiện lịch sử này không chỉ để khẳng định sức mạnh dẫn đường của Đảng và tài hoa sáng tạo của các thế hệ nghệ sĩ Việt Nam, mà còn gợi mở con đường xây dựng văn hóa Việt Nam trong kỷ nguyên mới - nơi bản sắc dân tộc hòa quyện sức sống hiện đại, vươn tầm thế giới.

Văn hóa - nền tảng tinh thần và động lực phát triển

Gần một thế kỷ Đảng Cộng sản Việt Nam dẫn dắt dân tộc vượt qua muôn vàn thử thách, đưa đất nước từng bước đi lên từ áp bức, nghèo đói, đến ánh sáng của độc lập, tự do và hạnh phúc. Vượt lên trên những thành tựu chính trị, kinh tế hay quân sự, dấu ấn lớn nhất của Đảng chính là vai trò dẫn dắt của văn hóa - hồn cốt của dân tộc. Ngay từ khi ra đời, Đảng đã xác định văn hóa không chỉ là mặt trận quan trọng trong sự nghiệp cách mạng, mà còn là nền tảng tinh thần, là sợi dây liên kết chặt chẽ mọi tầng lớp nhân dân để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Quan điểm chỉ đạo của Đảng với văn hóa được thể hiện rõ ràng và nhất quán qua các thời kỳ. Từ Đề cương Văn hóa Việt Nam năm 1943 - bản tuyên ngôn khẳng định văn hóa phải phục vụ kháng chiến, kiến quốc, gắn liền với dân tộc, khoa học và đại chúng, cho đến Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021 - nơi khẳng định vai trò của văn hóa trong chiến lược phát triển bền vững, Đảng ta luôn nhất quán với tư duy “văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự phát triển”.

Dấu ấn lớn nhất của Đảng trong 95 năm qua là khẳng định vai trò dẫn dắt của văn hóa - hồn cốt của dân tộc. Ảnh: dangcongsan.vn

Dấu ấn lớn nhất của Đảng trong 95 năm qua là khẳng định vai trò dẫn dắt của văn hóa - hồn cốt của dân tộc. Ảnh: dangcongsan.vn

Nhờ định hướng đúng đắn của Đảng, văn hóa Việt Nam đã không ngừng phát triển, vừa giữ được những giá trị truyền thống lâu đời, vừa không ngại đổi mới để thích nghi với thời đại. Nhiều di sản văn hóa vật thể và phi vật thể của Việt Nam được UNESCO công nhận, trở thành niềm tự hào của không chỉ người Việt Nam mà còn của toàn nhân loại. Nhã nhạc cung đình Huế vang vọng quá khứ vàng son của triều đại; không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên như một bản trường ca bất tận về núi rừng; hát xoan Phú Thọ chắt lọc những tinh hoa dân gian truyền thống...

Nghệ thuật biểu diễn cũng có những bước chuyển mình mạnh mẽ. Tuồng, chèo, cải lương không chỉ được bảo tồn mà còn được sáng tạo để phù hợp hơn với hơi thở đương đại. Điện ảnh Việt Nam ngày càng tự tin hiện diện trên trường quốc tế với những bộ phim mang đậm dấu ấn văn hóa nhưng lại chứa đựng câu chuyện toàn cầu. Mỹ thuật, âm nhạc, văn học nghệ thuật hiện đại của Việt Nam đã và đang tạo nên những tên tuổi mới, những phong cách độc đáo mà vẫn đậm tinh thần Việt Nam.

Quan trọng hơn, văn hóa không chỉ dừng lại ở vai trò tinh thần mà đã trở thành động lực kinh tế quan trọng. Các ngành công nghiệp văn hóa, từ du lịch văn hóa, điện ảnh, đến nghệ thuật biểu diễn, đã góp phần tạo nên diện mạo mới cho kinh tế Việt Nam. Mỗi sản phẩm văn hóa, từ một tác phẩm nghệ thuật đến một món ăn truyền thống, không chỉ mang giá trị vật chất mà còn kể câu chuyện hấp dẫn về bản sắc, lịch sử và con người Việt Nam với thế giới.

Trong kỷ nguyên mới - thời đại của hội nhập và toàn cầu hóa, văn hóa không chỉ là nền tảng giữ gìn bản sắc mà còn là sức mạnh để dân tộc Việt Nam vững bước trên hành trình chinh phục những đỉnh cao mới, khẳng định vị thế trên bản đồ thế giới.

Tiếp thu tinh hoa thế giới, tạo dựng bản sắc dân tộc mới

Được thành lập năm 1925 dưới sự bảo trợ của chính quyền thuộc địa, Trường Mỹ thuật Đông Dương (nay là Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam) ban đầu là một biểu tượng của nghệ thuật phương Tây du nhập vào Việt Nam. Dưới sự giảng dạy của các ông thầy Pháp như Victor Tardieu, Joseph Inguimberty, ngôi trường đã mang đến tư duy mới về kỹ thuật, bố cục và chất liệu; đồng thời tạo ra một nền tảng học thuật chuyên nghiệp đầu tiên cho mỹ thuật Việt Nam. Tuy nhiên, điều đáng trân trọng là dưới sự hướng dẫn của những người thầy ngoại quốc, các thế hệ học trò Việt Nam không chỉ tiếp thu mà còn sáng tạo, chuyển hóa để làm nên một nền nghệ thuật mang tinh thần riêng biệt, kết tinh vẻ đẹp của truyền thống dân tộc với hơi thở hiện đại.

Tác phẩm "Gia đình trong vườn" của Lê Phổ. Ảnh: Sotheby's

Tác phẩm "Gia đình trong vườn" của Lê Phổ. Ảnh: Sotheby's

Những tên tuổi lớn như Nguyễn Phan Chánh, Lê Phổ, Nguyễn Gia Trí, Tô Ngọc Vân, Bùi Xuân Phái… đã chứng minh rằng, nghệ thuật Việt không chỉ là một sự sao chép từ phương Tây mà là một tiếng nói độc lập, mạnh mẽ, và sâu sắc. Nguyễn Phan Chánh là người đặt nền móng cho tranh lụa hiện đại của Việt Nam, với những tác phẩm kết hợp nhuần nhuyễn giữa lối tượng hình phương Tây và lối tư duy phương Đông. Lê Phổ với tranh sơn dầu và màu sắc phương Đông đã trở thành cầu nối giữa mỹ thuật Việt và thế giới, khi tác phẩm của ông được đánh giá cao tại các sàn đấu giá quốc tế. Nguyễn Gia Trí lại khai thác những đề tài về con người, phong cảnh Việt Nam qua sơn mài - một chất liệu mang đậm tính bản địa, để tạo nên phong cách vừa hiện đại, vừa truyền thống.

Tác phẩm "Thiếu nữ bên hoa huệ" của Tô Ngọc Vân. Ảnh: Arttimes

Tác phẩm "Thiếu nữ bên hoa huệ" của Tô Ngọc Vân. Ảnh: Arttimes

Trường Mỹ thuật Đông Dương không chỉ đào tạo nên những thế hệ họa sĩ tài năng, mà còn đặt nền móng cho sự phát triển mỹ thuật Việt Nam theo hướng vừa giữ gìn bản sắc, vừa không ngừng sáng tạo. Những tác phẩm từ thế hệ này không chỉ là nghệ thuật, mà còn là câu chuyện về lịch sử, văn hóa, và con người Việt Nam qua những giai đoạn chuyển mình đầy biến động.

Tác phẩm "Phụ nữ đội nón bên sông" của Mai Trung Thứ. Ảnh: Sotheby's

Tác phẩm "Phụ nữ đội nón bên sông" của Mai Trung Thứ. Ảnh: Sotheby's

Quan trọng là từ câu chuyện của Trường Mỹ thuật Đông Dương cho thấy, trong quá trình hội nhập quốc tế, bản sắc văn hóa dân tộc chính là yếu tố tạo nên sự khác biệt. Một nền nghệ thuật chỉ thực sự có giá trị khi nó không hòa tan trong dòng chảy toàn cầu mà biết cách khẳng định cái tôi độc đáo. Mỹ thuật Việt Nam, với sự hòa quyện giữa truyền thống và hiện đại, đã minh chứng rõ ràng điều này. Đó là bài học quý giá không chỉ với mỹ thuật, mà cho mọi lĩnh vực văn hóa nghệ thuật Việt Nam trong kỷ nguyên mới.

***

Kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc mở ra những cơ hội chưa từng có, đồng thời đặt ra không ít thách thức cho sự phát triển văn hóa. Hội nhập quốc tế đòi hỏi chúng ta phải giữ vững bản sắc, trong khi sự chuyển mình của xã hội hiện đại yêu cầu đổi mới để thích nghi. Nhưng từ những bài học lịch sử và thành tựu hiện tại, chúng ta có thể vững tin rằng, với sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, cùng ý chí đoàn kết của toàn dân tộc, văn hóa sẽ tiếp tục là ngọn hải đăng soi sáng con đường phát triển bền vững, tạo nên một bản sắc độc đáo trong kỷ nguyên toàn cầu.

Văn hóa không chỉ là di sản của quá khứ mà là nguồn lực sống động cho tương lai, là sức mạnh để dân tộc Việt Nam vươn ra thế giới, khẳng định giá trị riêng, và tiếp tục viết nên những chương mới rạng rỡ trong lịch sử.

Quốc hội và Cử tri

Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương Ảnh: Lâm Hiển
Quốc hội và Cử tri

Tiếp tục đổi mới, đưa hoạt động giám sát của Quốc hội ngày càng thực chất, chất lượng, hiệu lực, hiệu quả

Quốc hội đã đi qua năm 2024 với nhiều dấu ấn nổi bật trong công tác giám sát. Dành thời gian trả lời phỏng vấn Báo Đại biểu Nhân dân, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng TRẦN QUANG PHƯƠNG nhấn mạnh, công tác giám sát của Quốc hội trong năm 2024 tiếp tục được triển khai toàn diện, đồng bộ, ngày càng thực chất, tạo chuyển biến toàn diện cả nhận thức, trách nhiệm của các cấp, các ngành nói chung và đối với vấn đề được giám sát nói riêng. Dư địa đổi mới hoạt động giám sát còn nhiều. Do đó, trong năm 2025 cần tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát, đóng góp vào sự đổi mới, phát triển của Quốc hội và đất nước trong bối cảnh tình hình mới hiện nay.

Hướng tới kỷ niệm 95 năm Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (3.2.1930 - 3.2.2025)
Quốc hội và Cử tri

Tiếp thêm ý chí, sức mạnh Việt Nam

Trải qua 95 năm lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Đảng ta đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh đã lãnh đạo Nhân dân giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc. Sức mạnh của đại đoàn kết toàn dân tộc luôn là nguồn sức mạnh nội sinh to lớn, làm nên những thắng lợi vĩ đại của cách mạng Việt Nam.

Nhớ lại Hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam
Quốc hội và Cử tri

Nhớ lại Hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam

Nguyễn Túc - Ủy viên Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

Vào đầu năm 1929, trước sự phát triển mạnh mẽ của phong trào cách mạng, Việt Nam thanh niên cách mạng Đồng chí Hội không đủ sức lãnh đạo, trong khi đó, số lượng cộng sản đoàn trong Thanh niên Cách mạng Đồng chí Hội ngày một nhiều. Yêu cầu khách quan đòi hỏi phải có một tổ chức Đảng để lãnh đạo phong trào.

Nghị quyết 57 - lời hiệu triệu mang tầm thời đại!
Quốc hội và Cử tri

Nghị quyết 57 - lời hiệu triệu mang tầm thời đại!

Theo Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy, trong bối cảnh đất nước đứng trước thế - vận mới, Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị thể hiện quyết tâm chính trị mạnh mẽ, có ý nghĩa chiến lược và cách mạng, tạo niềm tin mới, xung lực mới, khí thế mới cho toàn dân tộc bước vào kỷ nguyên mới...

Quốc hội với tiến trình chuyển đổi tư duy lập pháp
Quốc hội và Cử tri

Quốc hội với tiến trình chuyển đổi tư duy lập pháp

Trong bài viết “Một số nhận thức cơ bản về kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”, Tổng Bí thư Tô Lâm đã xác định 7 định hướng chiến lược đưa đất nước vào kỷ nguyên mới. Một trong 7 định hướng đó là, tăng cường tính Đảng trong xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN của dân, do dân và vì dân, mà giải pháp căn bản là “Chuyển đổi tư duy xây dựng pháp luật theo hướng vừa bảo đảm yêu cầu quản lý nhà nước, vừa khuyến khích sáng tạo... Luật chỉ quy định những vấn đề khung, những vấn đề có tính nguyên tắc”[1].

Chất lượng nguồn nhân lực quyết định sức cạnh tranh quốc gia
Quốc hội và Cử tri

Chất lượng nguồn nhân lực quyết định sức cạnh tranh quốc gia

Mục tiêu của giáo dục - đào tạo là phát triển con người toàn diện, nhưng trong giai đoạn hiện nay phải tập trung phát triển nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao. “Chất lượng nguồn nhân lực quyết định sức cạnh tranh quốc gia. Chuẩn bị tốt nguồn nhân lực là "chìa khóa" để chúng ta bước vào kỷ nguyên mới một cách vững chắc” - Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục NGUYỄN ĐẮC VINH khẳng định.

Luôn đặt quan điểm “lấy người dân làm trung tâm” lên trên hết, trước hết
Quốc hội và Cử tri

Luôn đặt quan điểm “lấy người dân làm trung tâm” lên trên hết, trước hết

Trao đổi với phóng viên Báo Đại biểu Nhân dân nhân dịp đầu Xuân Ất Tỵ 2025, Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội NGUYỄN THÚY ANH khẳng định, một trong những quan điểm Ủy ban luôn quán triệt sâu sắc, đó là “lấy người dân làm trung tâm” lên trên hết, trước hết và bảo đảm an sinh xã hội là trung tâm trong chiến lược phát triển đất nước.

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Y Thanh Hà Niê Kđăm
Quốc hội và Cử tri

Tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân

Là cơ quan được giao chủ trì soạn thảo dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân, Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Y THANH HÀ NIÊ KĐĂM nhấn mạnh, định hướng xây dựng Luật là các quy định phải đi vào thực tiễn đời sống, là nhân tố tích cực tạo chuyển biến mạnh mẽ hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND.

GS.TS Phan Trung Lý: Hoàn thiện thể chế phân cấp, phân quyền có ý nghĩa hết sức quan trọng để thực hiện thành công cuộc cách mạng về tổ chức bộ máy
Quốc hội và Cử tri

Hoàn thiện thể chế phân cấp, phân quyền để thực hiện thành công tinh gọn tổ chức bộ máy

“Phân cấp, phân quyền thể hiện bản chất dân chủ của Nhà nước ta, Nhà nước pháp quyền XHCN của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân. Chính phân cấp, phân quyền làm cho Nhà nước gần dân hơn, tạo điều kiện cho người dân tham gia vào đời sống chính trị và hình thành một xã hội dân chủ, tăng tính dân chủ trong các quyết định chính sách pháp luật của Nhà nước, làm tăng sự đồng thuận xã hội”. Nhấn mạnh điều này, GS.TS. Phan Trung Lý - nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật khẳng định, việc hoàn thiện thể chế về phân cấp, phân quyền có ý nghĩa hết sức quan trọng để thực hiện thành công cuộc cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy.

Toàn cảnh bế mạc Hội nghị Trung ương 10 khóa XIII
Quốc hội và Cử tri

Phát triển kỷ nguyên mới, vì sức mạnh và danh dự Việt Nam

Tròn 95 năm trước, ngày 3.2.1930, Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời. Đó là cuộc hội ngộ của thiên thời, địa lợi, nhân hòa, của lịch sử giữa chủ nghĩa Mác - Lênin, phong trào công nhân và phong trào yêu nước sục sôi truyền thống mấy nghìn năm. Đó là khát vọng của Nhân dân, là lời đáp câu hỏi phát triển của lịch sử dân tộc, là sự vận động của đất nước phù hợp với yêu cầu phát triển của thời đại.

Đưa tri thức địa phương, cố kết cộng đồng vào phát triển chuỗi giá trị
Quốc hội và Cử tri

Đưa tri thức địa phương, cố kết cộng đồng vào phát triển chuỗi giá trị

Nhấn mạnh tri thức địa phương, văn hóa truyền thống, cố kết cộng đồng là tiêu chí quan trọng trong xây dựng, thẩm định và phê duyệt đề xuất dự án chuỗi giá trị, đại diện Ủy ban Dân tộc đề xuất đưa 3 tiêu chí này vào hỗ trợ dự án phát triển chuỗi giá trị lâm nghiệp, mô hình khởi nghiệp. Những nội dung này cần được đưa vào quyết định phê duyệt giai đoạn 2 của Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Ảnh minh họa
Chính sách và cuộc sống

Quyết tâm xóa bỏ điểm nghẽn thể chế

Quán triệt tinh thần đổi mới, thông thoáng, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong công tác xây dựng pháp luật; tăng cường phân cấp, phân quyền, nhất là cho địa phương; xóa bỏ cơ chế "xin - cho”; tăng cường trách nhiệm giải trình, đề xuất của các cơ quan, tổ chức trình dự án luật trước khi Quốc hội biểu quyết thông qua.

Các ĐBQH thành phố Hà Nội tích cực tham gia thảo luận tại Tổ và hội trường
Hoạt động của Đoàn ĐBQH

Thực hiện hiệu quả công tác xây dựng pháp luật

Phát huy trí tuệ và tinh thần trách nhiệm, năm 2024, Đoàn ĐBQH thành phố Hà Nội đã triển khai nhiều hoạt động, với khối lượng công việc lớn, hoàn thành tốt nhiệm vụ theo chương trình, kế hoạch đề ra trên tất cả các lĩnh vực công tác như xây dựng pháp luật, giám sát, tiếp xúc cử tri, tiếp công dân...

Ảnh minh họa
Chính sách và cuộc sống

Dấu ấn chất lượng của vốn FDI

Ngay những ngày đầu tiên của năm mới 2025, tỉnh Bắc Ninh đã trao chứng nhận đăng ký đầu tư, chủ trương đầu tư cho các dự án với tổng số vốn 1,8 tỷ USD, vượt 1,5 lần kế hoạch của cả năm 2025. Trong đó có dự án mở rộng nhà máy sản xuất màn hình và các linh kiện điện tử “tỷ đô” của Samsung Display. Dự án này được “ông lớn” Samsung cam kết đầu tư từ năm ngoái và đầu năm nay chính thức được trao chứng nhận đăng ký đầu tư.

Phó Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương Nguyễn Thị Việt Nga
Diễn đàn Quốc hội

Triển khai quyết liệt, đồng bộ chủ trương tinh gọn bộ máy

Phó trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương Nguyễn Thị Việt Nga cho rằng, thời gian qua, các cấp, các ngành đã vào cuộc hết sức quyết liệt để thực hiện chủ trương tinh gọn bộ máy của cả hệ thống chính trị. Công tác này được thực hiện đồng bộ, với tinh thần “bàn làm không bàn lùi”, Trung ương làm trước, địa phương làm sau, khẩn trương nhưng vẫn thận trọng trong thực hiện công tác cán bộ.

Ảnh minh họa
Chính sách và cuộc sống

Không để "tạo khúc quanh” đối với phát triển

Căn cứ tính chất, mức độ vi phạm để xử lý hành vi tham nhũng, tiêu cực bằng các biện pháp, hình thức kỷ luật đảng, kỷ luật hành chính, xử lý vi phạm hành chính, xử lý hình sự theo quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước. Đây là một trong những nội dung được nêu rõ trong Chương trình hành động của Chính phủ được ban hành mới đây để thực hiện Quy định 178-QĐ/TW (ngày 27.6.2024) của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật.