Hoạt động chất vấn tại kỳ họp Hội đồng nhân dân

Bài 2: Những “khoảng trống” trách nhiệm

- Thứ Hai, 01/11/2021, 06:56 - Chia sẻ
Là một hình thức giám sát quan trọng thể hiện rõ nét bản lĩnh, trách nhiệm của đại biểu dân cử và việc thực hiện chức trách của cơ quan điều hành đối với những vấn đề nổi cộm, bức xúc đang đặt ra, hoạt động chất vấn tại kỳ họp thu hút được sự quan tâm đặc biệt. Tuy nhiên, trái với kỳ vọng của cử tri và Nhân dân, vẫn còn những phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại diễn đàn kỳ họp HĐND cho thấy những “khoảng trống” trách nhiệm cần sớm được khỏa lấp.
Chất vấn và trả lời chất vấn là diễn đàn thể hiện rõ nét trách nhiệm, bản lĩnh của đại biểu dân cử
Ảnh: Bình Nguyên

Vẫn tập trung ở đại biểu chuyên trách

Chất vấn ai? Chất vấn vấn đề gì? Ai chất vấn?... Đó là những câu hỏi thường đặt ra trước mỗi kỳ họp HĐND. Để không có “khoảng trống” chất vấn trong chương trình nghị sự, trước mỗi kỳ họp, Thường trực HĐND ban hành văn bản đề nghị các đại biểu HĐND tham gia và gửi nội dung đề nghị chất vấn. Thế nhưng, ở một số nơi kết quả không được như mong đợi; hoặc có đăng ký chất vấn nhưng nội dung rời rạc, không thể tổ chức thành phiên chất vấn hoàn chỉnh mà chỉ có thể thực hiện chất vấn bằng văn bản. Trong khi đó, cuộc sống luôn có những vấn đề nổi cộm đặt ra có thể được làm rõ hơn trách nhiệm và hướng giải quyết nếu được đưa ra chất vấn tại kỳ họp HĐND, khiến cử tri và Nhân dân không khỏi thất vọng.

Có một thực tế đã được nhắc đến nhiều là số lượng ý kiến chất vấn trong các kỳ họp vẫn tập trung chủ yếu ở các đại biểu chuyên trách, lãnh đạo các Ban HĐND và đại biểu đến từ các địa phương tham gia chất vấn và tái chất vấn; đại biểu của UBND và các đoàn thể hầu như ít tham gia chất vấn, thậm chí có đại biểu không đặt câu hỏi chất vấn. Cùng với đó, một số câu hỏi chưa được chuẩn bị chu đáo, còn chung chung, thậm chí thiếu chính xác, gây lúng túng, hiểu lầm cho các cơ quan chuẩn bị trả lời; câu hỏi chỉ dừng ở mức hỏi để làm rõ thông tin; các dạng câu hỏi mang tính kiến nghị giải pháp, hỏi về quy định, chính sách... Cũng có trường hợp, dù không nhiều, đại biểu HĐND lợi dụng diễn đàn chất vấn đặt câu hỏi mang tính “hạ bệ” nhau, lấy diễn đàn Nhân dân để đạt lợi ích cá nhân.

Ngoài yếu tố chủ quan (né tránh, ngại va chạm…), nguyên nhân khách quan của thực trạng trên cũng đã được nhắc đến nhiều. Đó là do quy định về cơ cấu, bởi lẽ những đại biểu HĐND thuộc khối UBND thực hiện đồng thời 2 vai: Vừa là người chất vấn, vừa là người bị chất vấn. Nếu không bị chất vấn thì họ cũng thuộc UBND nên không thể lãnh đạo và Ủy viên UBND lại đi chất vấn Ủy viên UBND, Trưởng phòng chuyên môn của UBND được. Bên cạnh đó, một số đại biểu do năng lực, trình độ, khả năng cập nhật thông tin còn hạn chế, nhất là đối với một số đại biểu trẻ, đại biểu mới tham gia HĐND lần đầu do thiếu kinh nghiệm đã ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng hoạt động chất vấn tại kỳ họp HĐND - một hoạt động được đông đảo cử tri và Nhân dân theo dõi, kỳ vọng.

Thiếu những truy vấn, đeo bám cần thiết

Về phần trả lời của ngành chức năng, thủ trưởng một số cơ quan, đơn vị còn dài dòng, né tránh, chung chung, chưa đi thẳng vào câu hỏi, trọng tâm vấn đề cần giải quyết, chưa xác định trách nhiệm của cá nhân người đứng đầu nên tính thuyết phục không cao.

Nói về thực trạng trên, Phó Trưởng ban Kinh tế - Xã hội HĐND thị xã Hồng Lĩnh, Hà Tĩnh Lê Hồng Hạnh cho rằng, trường hợp này cũng có khi rơi vào các câu hỏi “khó” trả lời chứ không phải là không thể trả lời được, nhạy cảm nên để an toàn, không đụng chạm, các "tư lệnh" ngành chọn phương án “nói xa xa” cho an toàn, cùng lắm bị chủ tọa “tuýt còi” còn hơn là phải trả lời thẳng nội dung được hỏi. Cũng có những trường hợp trả lời mang tính “trả bài”. Đáng lẽ phải đáp thẳng ý câu hỏi, chỉ rõ cái gì đã làm được, cái gì chưa làm được, vì sao chưa thực hiện, vướng mắc gì, giải pháp ra sao, chỉ rõ trách nhiệm và hứa thời gian giải quyết cụ thể, nhưng người trả lời lại khá dài dòng về nguyên nhân khách quan dẫn đến những bất cập, hạn chế trong vấn đề đại biểu chất vấn, né phần trách nhiệm và giải pháp thì chung chung, đại ý “trong thời gian tới, sẽ tham mưu, sẽ kiến nghị, sẽ yêu cầu…” nhưng thời gian tới là khi nào, kiến nghị, yêu cầu ai cũng chưa rõ.

Trong những trường hợp này, rất cần tinh thần trách nhiệm, bản lĩnh và việc nắm chắc vấn đề của đại biểu để tiếp tục đặt câu hỏi, truy vấn, yêu cầu các "tư lệnh" ngành phải trả lời rõ nguyên nhân, xác định được trách nhiệm và nhất là lộ trình cụ thể thực hiện sau phiên chất vấn và trả lời chất vấn. Đáng tiếc, một số trường hợp đã không đeo bám đến cùng vấn đề, nêu ra rồi bỏ ngỏ mặc dù phần trả lời chưa đầy đủ làm cử tri, Nhân dân không khỏi thất vọng. Việc đôn đốc thực hiện các kết luận chất vấn cũng là một bài toán đặt ra khi còn những vấn đề đã được kết luận, đưa vào nghị quyết về chất vấn và trả lời chất vấn nhưng trên thực tế vẫn chưa được thực hiện. Trong rất nhiều nguyên nhân, có nguyên nhân chủ quan từ sự thiếu quyết liệt trong đôn đốc thực hiện hậu chất vấn và trả lời chất vấn.

Đó là những “khoảng trống” trách nhiệm cần sớm được khỏa lấp.

NGUYỄN NHẬT