Giải trình tại phiên họp Thường trực HĐND cấp tỉnh nhiệm kỳ 2016 - 2021

Bài 2: Thu thập thông tin để kiểm chứng

- Thứ Tư, 09/06/2021, 05:57 - Chia sẻ
Theo kinh nghiệm của Thường trực nhiều địa phương, sau khi lựa chọn những vấn đề thiết thực, khả thi để đưa ra giải trình, cần chú trọng nghiên cứu, thu thập thông tin, tổ chức khảo sát... để đối chiếu, kiểm chứng báo cáo giải trình. Cùng với đó, cần bố trí những đại biểu chuyên trách hiểu biết sâu về nội dung đưa ra, chuẩn bị kỹ, đầy đủ các tài liệu để có thể tranh luận, làm rõ vấn đề; mời thêm các chuyên gia, những người có kinh nghiệm; có thể mời một số đại diện cử tri tham dự phiên họp khi cần thiết.
Thường trực HĐND TP Hà Nội tổ chức phiên họp giải trình về tình hình, kết quả thực hiện và giải ngân kế hoạch đầu tư công
Ảnh: Duy Linh

Mặc dù mang lại hiệu quả thiết thực, nhất là góp phần thúc đẩy tăng cường trách nhiệm của các cơ quan chức năng trong thực thi nhiệm vụ nhưng nhìn chung, số lượng phiên giải trình tại các phiên họp Thường trực HĐND cấp tỉnh hàng năm còn ít. Nội dung đưa ra giải trình tại các phiên họp thường kỳ có nơi còn mang tính dàn trải, một số nhóm vấn đề thuộc các lĩnh vực gói gọn trong một phiên họp nên có một số nội dung chưa đi vào trọng tâm, trọng điểm để hướng đến những đề xuất, giải pháp hữu hiệu.

Việc đặt câu hỏi yêu cầu giải trình mới tập trung ở một số ít đại biểu, chủ yếu là các đại biểu chuyên trách, đại biểu công tác ở mặt trận và đoàn thể. Tính đối thoại, truy đến cùng vấn đề tuy đã được thể hiện song nhìn chung còn hạn chế. Việc giải trình của đại diện các ngành chức năng có lúc, có nơi còn lòng vòng, chung chung, chưa nêu ra những giải pháp cụ thể, cam kết thời hạn giải quyết. Công tác theo dõi, đôn đốc thực hiện các kết luận giải trình có nơi chưa được quan tâm thực hiện thường xuyên.

Nguyên nhân chủ quan do hầu hết các đại biểu kiêm nhiệm, thời gian dành cho hoạt động của đại biểu không nhiều. Điều kiện thu thập và phân tích thông tin của một số đại biểu còn hạn chế. Bộ máy tham mưu, giúp việc còn mỏng về số lượng…

Lựa chọn những nội dung thiết thực

Thực tiễn tổ chức hoạt động giải trình tại các phiên họp Thường trực HĐND các tỉnh, thành nhiệm kỳ 2016 - 2021 cho thấy, khâu quan trọng đầu tiên là việc chọn nội dung của phiên giải trình cần được lựa chọn kỹ từ nhiều kênh, tập trung vào các vấn đề lớn, mang tính cấp bách, đòi hỏi từ thực tiễn cuộc sống, nhất là những vấn đề ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của Nhân dân. Đặc biệt, cần rà soát, tổng hợp kỹ việc thực hiện các kết luận giải trình trước đó để làm rõ trách nhiệm của thủ trưởng các đơn vị, việc thực hiện chức trách của các cơ quan liên quan; kết quả thực hiện các cam kết tại phiên chất vấn - trả lời chất vấn của kỳ họp HĐND tỉnh; kết quả giải quyết các khiếu nại, tố cáo của công dân, ý kiến, kiến nghị của cử tri; kết quả triển khai kiến nghị qua giám sát của các Ban HĐND tỉnh…

Ngoài ra, phiên giải trình của Thường trực HĐND cũng có thể được tổ chức để nghe các cơ quan chức năng trình bày rõ hơn về một hay một số chính sách mới của địa phương dự kiến sẽ trình HĐND xem xét, quyết định, hoặc để đánh giá một chính sách đang thực hiện để có thể sửa đổi, bổ sung. Qua đó, Thường trực, các Ban và đại biểu HĐND sẽ có điều kiện nghiên cứu trước, tìm hiểu kỹ hơn và tham gia ý kiến với các cơ quan soạn thảo, đề xuất chính sách ngay từ khâu chuẩn bị, giúp cho các quyết định của cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương đạt chất lượng cao.

Theo kinh nghiệm của Thường trực HĐND một số địa phương, không nên chọn vấn đề khó, phức tạp, không khả thi để giải trình hoặc phê bình. Ngược lại, chọn vấn đề có tính khả thi nhưng chưa hoặc chậm giải quyết gây bức xúc trong Nhân dân, để từ đó thống nhất giải pháp tháo gỡ, góp phần ổn định và phát triển toàn diện kinh tế - xã hội của địa phương. Để vấn đề giải trình được tập trung sâu, không dàn trải và có tính khả thi cao trong các biện pháp khắc phục, tại mỗi phiên giải trình chỉ nên lựa chọn một vấn đề cụ thể.

Chuẩn bị kỹ để tranh luận, làm rõ

Khi đã lựa chọn được nội dung vấn đề cần đưa ra giải trình, tùy từng lĩnh vực, Thường trực HĐND tỉnh giao cho các Ban HĐND nghiên cứu, thu thập thông tin, tổ chức khảo sát, báo cáo kết quả khảo sát… Đây là những tư liệu quan trọng để so sánh, đối chiếu, kiểm chứng báo cáo giải trình. Văn phòng giúp việc cùng Ban HĐND tỉnh được phân công sau khi tiến hành khảo sát, tham mưu bộ câu hỏi liên quan; tham mưu xây dựng chương trình cụ thể cho từng nội dung giải trình; đề xuất lựa chọn các ngành, các cá nhân liên quan đến nội dung cần giải trình, bởi thành phần tham dự cũng rất quan trọng…

Về thành phần mời dự phiên giải trình, thực tế đặt ra yêu cầu, các đại biểu HĐND được mời tham dự phiên giải trình phải là những người am hiểu vấn đề được giải trình; cần bố trí những đại biểu chuyên trách hiểu biết sâu về nội dung đưa ra, chuẩn bị kỹ, đầy đủ các tài liệu để có thể tranh luận, làm rõ vấn đề. Bên cạnh đó, cũng cần mời thêm các chuyên gia, những người có kinh nghiệm trong lĩnh vực thuộc nội dung giải trình, giúp Thường trực HĐND tỉnh có kết luận chính xác, khoa học hơn.

Ngoài những thành phần tham dự theo quy định, tùy vào tính chất của nội dung giải trình, Thường trực HĐND tỉnh có thể mời một số đại diện cử tri tham dự phiên họp khi cần thiết. Cử tri tham gia phiên họp không chỉ được chứng kiến hoạt động của đại biểu dân cử mà còn là “nhân chứng” cho những vấn đề cần giải trình, đồng thời cũng là tuyên truyền viên khi những vấn đề yêu cầu giải trình được làm sáng tỏ.

PHƯƠNG NGUYÊN