Mặc dù khi bàn giao đưa vào sử dụng, nhiều công trình cấp nước sinh hoạt nông thôn tập trung đã phục vụ tốt nhu cầu cung cấp nước sinh hoạt cho người dân. Tuy nhiên, do công tác quản lý vận hành và khai thác sử dụng chưa được quan tâm đúng mức; ý thức cộng đồng trách nhiệm của người dân chưa được tốt… nên không ít công trình đã bị xuống cấp, hư hỏng, không phát huy hiệu quả sử dụng.
Nhiều công trình xuống cấp, hư hỏng
Kết quả giám sát thực tế của Tổ đại biểu HĐND tỉnh đơn vị huyện Xín Mần tại xã Thu Tà cho thấy: Tổng số công trình, dự án được đầu tư xây dựng trên địa bàn xã trong giai đoạn 2016 - 2020 là 2 công trình với tổng mức đầu tư trên 2 tỷ đồng. Khi công trình được bàn giao đưa vào sử dụng cơ bản đáp ứng nhu cầu phục vụ nước sinh hoạt cho Nhân dân. Tuy nhiên, ở thời điểm hiện tại các công trình này không sử dụng được, do hệ thống đường ống nước bị hư hỏng.
Tổ đại biểu HĐND tỉnh Hà Giang đơn vị huyện Vị Xuyên khảo sát công trình cấp nước sinh hoạt nông thôn tập trung tại xã Phương Tiến.
Ảnh: Hoàng Huyền
Kết quả khảo sát 4 công trình cấp nước sinh hoạt nông thôn tại các xã Phong Quang, Phương Tiến, Ngọc Linh và Trung Thành, huyện Vị Xuyên của Tổ đại biểu HĐND tỉnh đơn vị huyện cũng cho thấy: Mặc dù việc đầu tư các công trình cấp nước sinh hoạt nông thôn trên địa bàn huyện rất cần thiết nhưng hiện chỉ có 1 công trình trên địa bàn xã Trung Thành, do Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn làm chủ đầu tư đã hoàn thành và đưa vào sử dụng có hiệu quả, còn lại các công trình khác chưa được sử dụng do nhiều nguyên nhân.
Đó là do không có nguồn nước nên bể chứa nước không phát huy hiệu quả; chất lượng nước sinh hoạt nông thôn chưa cao, do nguồn lực hạn chế nên các công trình cung cấp nước mới chỉ tập trung xây dựng bể chứa nước đầu nguồn nhưng lại chưa có bể lắng, lọc, xử lý hóa chất; công trình không được bàn giao cho xã quản lý theo đúng quy định dẫn đến công tác quản lý tại cơ sở còn hạn chế, nhiều công trình hư hỏng, xuống cấp do ý thức bảo vệ đường ống nước chưa cao…
Toàn huyện Đồng Văn có 115 công trình cấp nước sinh hoạt tập trung, trong đó 70 công trình nước cấp nước tự chảy; 45 công trình “hồ treo”. Mặc dù các công trình cấp nước sinh hoạt do Nhà nước đầu tư xây dựng trên địa bàn huyện cơ bản đều phát huy hiệu quả nhưng hiện có trên 30 công trình cấp nước tự chảy và 8 “hồ treo” được huyện đánh giá mức độ hư hỏng cần đầu tư nâng cấp, sửa chữa để phát huy hiệu quả.
Trên địa bàn xã Phố Cáo, huyện Đồng Văn có 8 công trình cấp nước sinh hoạt tập trung. Qua giám sát thực tế thời điểm hiện tại, một số công trình hoạt động không hiệu quả do nguồn chảy không có nước thường xuyên chỉ có nước vào mùa mưa, ý thức cộng đồng trách nhiệm của người dân trong việc quản lý, vận hành, sử dụng các công trình chưa được tốt; một số hạng mục đã bị xuống cấp, hư hỏng.
Cũng theo kết quả khảo sát một số công trình cấp nước sinh hoạt nông thôn tập trung tại thôn Thum Khun, thôn Phiêng Sa, xã Yên phong; thôn Pắc Mìa, thị trấn Yên Phú, huyện Bắc Mê: Mặc dù các công trình đều đã được bàn giao cho xã quản lý để đưa vào sử dụng. Tuy nhiên, do chưa được cấp ủy, chính quyền quan tâm, cũng như do một số bộ phận người dân không ý thức bảo vệ công trình nên hiện nay đã xuống cấp, hư hỏng và không phát huy hiệu quả sử dụng, nhất là công trình tại thôn Thum Khun, xã Yên Phong.
Chưa có nguồn kinh phí duy tu, sửa chữa
Giám sát tại huyện Mèo Vạc, Tổ đại biểu HĐND tỉnh đơn vị huyện nhận thấy: Các công trình cấp nước sinh hoạt cho người dân cơ bản đều được sử dụng hiệu quả, đúng mục đích. Tuy nhiên, do nguồn đầu tư cho chương trình còn hạn hẹp, chưa có nguồn kinh phí duy tu, sửa chữa thường xuyên; một số công trình đã được đầu tư xây dựng từ lâu đang có hiện tượng xuống cấp hư hỏng nên không phát huy được hiệu quả trong việc cấp nước sinh hoạt cho người dân; các Tổ quản lý còn thiếu kiến thức trong quản lý, vận hành công trình…
Giám sát việc xây dựng, quản lý và khai thác công trình cấp nước sinh hoạt nông thôn tập trung trên địa bàn hai thôn Vĩnh Chúa và Vĩnh Chà xã Vĩnh Phúc, huyện Bắc Quang, Tổ đại biểu HĐND tỉnh đơn vị huyện nhận định: Các công trình đã được bàn giao cho xã quản lý đưa vào sử dụng vào giữa năm 2019. Xã đã thành lập Tổ tự quản và xây dựng, ban hành quy chế sử dụng công trình; họp thống nhất với người dân sử dụng nước với mức giá là 3.000 đồng/m2.
Tuy nhiên, đến nay việc thu phí sử dụng nước của 2 công trình trên vẫn chưa thực hiện được do các hộ gia đình khi cần thì không có nước để sử dụng, còn lại một số hộ nhu cầu sử dụng ít. Bên cạnh đó, người dân chưa có ý thức trách nhiệm bảo vệ tài sản của Nhà nước. Qua khảo sát thực tế 2 công trình cho thấy, các công trình cấp nước sinh hoạt cho người dân cơ bản chưa được sử dụng hiệu quả, chưa đúng mục đích, chưa phục vụ được nhu cầu cung cấp nước sinh hoạt cho người dân.
Cụ thể, tại công trình nước sạch thôn Vĩnh Chúa, hệ thống đường ống dẫn nước cơ bản đã kéo đến các hộ phục vụ sinh hoạt cho nhân dân; hệ thống các bể lọc cơ bản ổn định vận hành được. Tuy nhiên, một số đường ống chôn nông bị xe cán lên dập vỡ, gây thất thoát nước mà không được sửa chữa khắc phục kịp thời; một số van khóa nước từ đường ống chính sang các nhánh bị hỏng...
Còn tại công trình nước sạch thôn Vĩnh Chà, toàn bộ hệ thống đấu nối tại bể lọc ngay từ đầu nghiệm thu còn buộc dây cao su tạm, đến nay đã hỏng chưa được khắc phục; đối với nền chôn bể lọc đã bị tụt móng làm nghiêng bể chứa; các hệ thống khóa còn thiếu, một số chưa hoàn thiện. Kết quả giám sát cho thấy, việc quản lý vận hành và khai thác sử dụng công trình chưa được quan tâm đúng mức.
