Tháo gỡ “điểm nghẽn” trong hoạt động của HĐND

Bài 1: Cụ thể chế tài trong thực hiện kết luận, kiến nghị

Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND ra đời cùng với Luật Tổ chức chính quyền địa phương đã tạo hành lang pháp lý quan trọng để hoạt động của HÐND nói chung, hoạt động giám sát nói riêng được triển khai thực hiện đồng bộ, thống nhất và hiệu quả. Tuy nhiên, trong thực tế vẫn còn những điểm nghẽn cần sớm được tháo gỡ để hoạt động của HĐND ngày càng khoa học, hiệu quả, đáp ứng tốt hơn mong đợi của cử tri. Trong đó, có 3 vấn đề cần được quan tâm là chế tài - nhân lực và thẩm quyền.

Đoàn giám sát của Thường trực HĐND tỉnh Thanh Hóa giám sát tại các cơ sở y tế trên địa bàn huyện Nông Cống.jpg
Thường trực HĐND tỉnh Thanh Hóa khảo sát tại các cơ sở y tế trên địa bàn huyện Nông Cống. Ảnh: Mỹ Hạnh

Giám sát là một trong hai chức năng cơ bản của HĐND. Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND ra đời đã bổ sung quy định mang tính nguyên tắc về hiệu quả hoạt động giám sát, đó là: “giám sát của Quốc hội, HĐND là hoạt động giám sát của cơ quan quyền lực nhà nước”. Tuy nhiên, luật hiện hành chưa quy định cụ thể, rõ ràng về chế tài trong thực hiện kết luận, kiến nghị sau giám sát. Điều này khiến cho hoạt động giám sát của HĐND tỉnh mặc dù rất “sôi động” nhưng có lúc, có nơi vẫn chưa thực sự hiệu quả.

Mới chỉ dừng ở kiến nghị, đề xuất

Trước tiên phải khẳng định, giám sát của HĐND có ý nghĩa quan trọng. Theo dõi, đôn đốc, giám sát là các hoạt động tiếp nối của HĐND sau khi quyết định các vấn đề quan trọng của địa phương theo thẩm quyền được phân cấp, nhằm bảo đảm các cơ quan nhà nước hoạt động đúng chức năng, nhiệm vụ được giao, bảo đảm tính minh bạch, trung thực trong thực hiện. Đây còn là cách thức kiểm soát quyền lực - một trong những kênh phát hiện, ngăn chặn hành vi tùy tiện, vượt quyền của một số cá nhân, đơn vị.

Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND ra đời đã bổ sung quy định mang tính nguyên tắc về hiệu quả hoạt động giám sát. Đó là: “giám sát của Quốc hội, HĐND là hoạt động giám sát của cơ quan quyền lực nhà nước”. Việc hoàn thiện hành lang pháp lý cùng với trách nhiệm, trí tuệ, bản lĩnh của đại biểu đã giúp hoạt động giám sát của HĐND ngày càng bài bản, khoa học, thực chất và hiệu quả hơn.

Thực tế, HĐND tỉnh Thanh Hóa đã thực hiện nhiều cuộc giám sát chuyên đề về các vấn đề lớn, bức xúc, nổi cộm của địa phương được nhiều người dân và dư luận quan tâm. Các báo cáo kết quả giám sát của HĐND tỉnh rất chi tiết, đưa ra những kiến nghị, đề xuất góp phần bảo đảm tính hiệu quả của hoạt động giám sát, đáp ứng yêu cầu thực tiễn và tâm tư, nguyện vọng người dân. Tuy nhiên, thực tế cũng cho thấy, giám sát của HĐND mới chỉ dừng lại ở kiến nghị, đề xuất. Khoản 3, Điều 89 Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND quy định trường hợp cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát không thực hiện hoặc thực hiện không đúng yêu cầu trong nghị quyết, kết luận, kiến nghị giám sát thì xử lý theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý.

Nếu xử lý theo thẩm quyền của HĐND thì ngoài đôn đốc, giám sát, kiến nghị ra, Luật chưa cho phép HĐND có một chế tài nào cụ thể để xử lý; nếu kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý thì chưa rõ là cơ quan nào, mức độ xử lý ra sao. Điều này khiến cho một số cuộc giám sát chuyên đề vẫn mang tính hình thức, kiến nghị qua giám sát của HĐND chưa được các cơ quan có trách nhiệm thực hiện đầy đủ và triệt để, làm hạn chế hiệu quả hoạt động, chưa phát huy được tối đa chức năng, quyền hạn của HĐND.

Chế tài gắn với quyền bỏ phiếu tín nhiệm của HĐND

Trong năm 2023, Thường trực HĐND tỉnh Thanh Hóa đã giám sát kết quả thực hiện các nghị quyết của HĐND tỉnh về hoạt động chất vấn, các Kết luận của Thường trực HĐND tỉnh sau giám sát chuyên đề từ đầu nhiệm kỳ 2021 - 2026 đến nay. Bên cạnh những chuyển biến tích cực, giám sát cũng cho thấy, công tác chỉ đạo và tổ chức thực hiện các kiến nghị sau chất vấn, sau giám sát của một số đơn vị chưa khoa học, chưa đặt ra mục tiêu và thời gian hoàn thành nên có kiến nghị ban hành từ năm 2021 nhưng đến nay sở chuyên ngành còn đang tổng hợp, rà soát, đôn đốc; có dự án vi phạm, dừng hoạt động hàng chục năm, đến thời điểm giám sát đang báo cáo cấp có thẩm quyền xử lý.

Điển hình, việc ban hành Nghị quyết số 294/NQ-HĐND, ngày 13.7.2022 của HĐND tỉnh Thanh Hóa về hoạt động chất vấn tại Kỳ họp thứ 7, HĐND tỉnh Khóa XVII thể hiện tinh thần, trách nhiệm cao trước cử tri và Nhân dân, nhằm huy động các cấp chính quyền tập trung, kiên quyết xử lý, ngăn chặn tình trạng dự án được giao đất, cho thuê đất chậm tiến độ. Tuy nhiên, đến nay, tình hình không có chuyển biến so với trước khi chất vấn, số dự án chậm tiến độ không giảm mà còn có xu hướng gia tăng. Dự án chậm tiến độ nhiều, nhưng từ tháng 7.2022 đến nay, Sở Tài nguyên và Môi trường chưa tham mưu UBND tỉnh thu hồi được dự án nào. Nhiều dự án chậm tiến độ nhiều năm nhưng chưa được kiên quyết xử lý dứt điểm, gây dư luận không tốt tại địa phương, như: Dự án Nhà máy xi măng Thanh Sơn tại huyện Ngọc Lặc, được UBND tỉnh cho thuê đất năm 2009, dừng việc xây dựng từ năm 2010, đến nay vẫn chưa xử lý được. Có dự án chậm không do lỗi của nhà đầu tư, được cho thuê đất từ năm 2013, đến nay vẫn chưa xử lý xong, như: Dự án Khu dịch vụ tổng hợp khách sạn, nhà hàng siêu thị của Công ty Cổ phần Đầu tư và Xây lắp Hoàng Long…

Từ thực tiễn trên, cần sớm có chế tài cụ thể đối với việc thực hiện các kết luận, kiến nghị sau giám sát của HĐND để HĐND phát huy tối đa hiệu quả hoạt động giám sát. Theo đó, với những vấn đề thuộc thẩm quyền của HĐND thì chế tài cần gắn với quyền hạn của HĐND trong lấy phiếu, bỏ phiếu tín nhiệm, bãi miễn các chức vụ do HĐND bầu. Với những vấn đề khác nằm ngoài thẩm quyền của HĐND thì cần quy định rõ HĐND sẽ kiến nghị với cơ quan nào để xử lý việc không thực hiện các kết luận, kiến nghị giám sát.

Không riêng HĐND, trong hoạt động của đoàn ĐBQH cũng có tình trạng kiến nghị sau giám sát của Đoàn ĐBQH chuyển đến cơ quan chức năng có thẩm quyền xem xét giải quyết nhưng chưa nhận được kết quả, giải quyết đến nơi đến chốn do quy định Luật Hoạt động giám sát của QH và HĐND và các quy định có liên quan còn chưa cụ thể. Đặc biệt, Luật chưa bổ sung chế tài quy định về trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức hữu quan trong việc xem xét, đôn đốc giải quyết các kiến nghị sau giám sát, khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của công dân chậm hoặc không giải quyết kiến nghị của ĐBQH, Đoàn ĐBQH.

Từ thực tiễn nêu trên, cần nghiên cứu bổ sung 1 điều trong dự thảo Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND “quy định cụ thể trách nhiệm và chế tài tương xứng, đủ sức răn đe đối với trường hợp cơ quan, đơn vị khi nhận được kiến nghị sau giám sát của Đoàn ĐBQH, HĐND mà không giải quyết hết chức trách nhiệm vụ được phân công”.

Hoạt động giám sát tác động trực tiếp đến số lượng, chất lượng, hiệu quả trong thực hiện các chức năng của HĐND. Để thực hiện tốt hoạt động giám sát, bên cạnh hoàn thiện khung pháp lý thì tổ chức bộ máy như thế nào để hoạt động đạt hiệu quả cao nhất cũng đang là vấn đề đặt ra hiện nay.

Hội đồng nhân dân

Ban Kinh tế - Ngân sách HĐND tỉnh Gia Lai giám sát việc ban hành nghị quyết của HĐND cấp huyện về kế hoạch đầu tư công trung hạn và hằng năm giai đoạn 2021 - 2025 tại huyện Đức Cơ
Hội đồng nhân dân

Bài cuối: Cân nhắc kỹ lưỡng trong điều chỉnh

Khi xây dựng kế hoạch đầu tư công, ngoài đáp ứng các quy định, cần dự báo, lường trước các yếu tố khác phát sinh. Việc điều chỉnh phải cân nhắc kỹ lưỡng, xét nhiều yếu tố liên quan trước khi quyết định, tránh tùy tiện, nhất là điều chỉnh dừng thực hiện chủ trương đầu tư chương trình, dự án khi đã được cấp có thẩm quyền quyết định và đã thông báo rộng rãi cho cử tri trên địa bàn.

Ban Kinh tế - Ngân sách HĐND tỉnh giám sát việc ban hành nghị quyết của HĐND cấp huyện về kế hoạch đầu tư công trung hạn và hằng năm giai đoạn 2021 - 2025 tại thị xã An Khê
Hội đồng nhân dân

Bài 2: Khẩn trương lập danh mục dự án đầu tư dự kiến

Để bảo đảm tiến độ, các địa phương cần khẩn trương lập danh mục dự án đầu tư dự kiến đưa vào kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026 - 2030 của cấp mình theo các hướng dẫn của Trung ương, của tỉnh. Đối với kế hoạch đầu tư công hằng năm, các dự án đưa vào phải đáp ứng điều kiện tại Điều 53 Luật Đầu tư công, cần lưu ý về thời gian tổ chức thực hiện.

Bài 1: Xác định cụ thể “trường hợp cần thiết”
Diễn đàn

Bài 1: Xác định cụ thể “trường hợp cần thiết”

Luật Đầu tư công quy định “Trong trường hợp cần thiết, Hội đồng nhân dân quyết định việc giao cho Ủy ban nhân dân cùng cấp quyết định chủ trương đầu tư dự án…”. Do vậy, để bảo đảm quy định và nâng cao chất lượng quyết định chủ trương đầu tư, khi thực hiện cần đề nghị làm rõ xác định cụ thể trường hợp nào là “trường hợp cần thiết”, đồng thời, việc “giao” ở đây được hiểu là phân quyền cho chính quyền địa phương. Quá trình thực hiện, lưu ý thêm các hành vi bị nghiêm cấm trong đầu tư công liên quan đến chủ trương đầu tư…

Giải quyết kịp thời hơn các nhiệm vụ phát sinh
Diễn đàn

Giải quyết kịp thời hơn các nhiệm vụ phát sinh

Để tăng hiệu quả tổ chức các kỳ họp chuyên đề, Thường trực, các Ban HĐND tỉnh Bình Phước sẽ chủ động phối hợp, đồng hành với UBND tỉnh trong nắm tình hình thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, việc triển khai, tổ chức thực hiện các văn bản của Trung ương, Tỉnh ủy chuẩn bị nội dung trình kỳ họp, để các nhiệm vụ phát sinh được giải quyết nhanh hơn, kịp thời hơn nhưng cũng bảo đảm quy định của pháp luật. Kết hợp giải quyết các nội dung cấp bách với các công việc thường xuyên.

Quảng Ninh: HĐND tỉnh sẽ tổ chức ngay Kỳ họp chuyên đề để ban hành cơ chế, chính sách hỗ trợ thiệt hại do bão số 3
Chuyển động

Quảng Ninh: HĐND tỉnh sẽ tổ chức ngay Kỳ họp chuyên đề để ban hành cơ chế, chính sách hỗ trợ thiệt hại do bão số 3

Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Ninh vừa tổ chức Hội nghị nghe và cho ý kiến về nội dung, chương trình trình Kỳ họp thứ 21 - Kỳ họp bất thường của HĐND tỉnh Khóa XIV để kịp thời ban hành cơ chế, chính sách hỗ trợ người dân, doanh nghiệp bị ảnh hưởng của cơn bão số 3.

Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh Hà Tĩnh luôn hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao
Hội đồng nhân dân

Chuyên nghiệp, hiệu quả trong tham mưu, phục vụ

Văn phòng sẽ tăng cường áp dụng các phần mềm quản lý công việc, hệ thống thông tin và cơ sở dữ liệu để theo dõi và xử lý các nhiệm vụ nhanh chóng, hiệu quả. Yêu cầu mỗi cán bộ, công chức cần thu thập thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, áp dụng các phương pháp phân tích dữ liệu để đánh giá toàn diện, chính xác vấn đề; xử lý, kiểm tra thông tin, tham mưu xây dựng các văn bản. Tiếp tục đổi mới, đẩy mạnh cải cách hành chính, từng bước hiện đại hóa văn phòng bảo đảm tính chuyên nghiệp và hiệu quả trong toàn bộ các quy trình, quy định hoạt động.

Đối thoại để xử lý những phản ánh, kiến nghị của dân
Chuyển động

Đối thoại để xử lý những phản ánh, kiến nghị của dân

Hàng năm, Đảng ủy, UBND phường xây dựng kế hoạch đối thoại trực tiếp với người đứng đầu cấp ủy Đảng, chính quyền với Nhân dân; duy trì thực hiện mô hình Buổi sáng với Nhân dân - Chủ tịch UBND phường tiếp công dân thường xuyên (từ 7 giờ 15 phút - 8 giờ 15 phút) các ngày làm việc trong tuần. Người đứng đầu cấp ủy, chính quyền xã đối thoại với dân để xử lý những phản ánh, kiến nghị của dân. Thực hiện công khai minh bạch các thủ tục hành chính…

Bài 1: Chuyển hướng mạnh tới nền kinh tế thích ứng, xanh, bền vững
Chuyển động

Bài 1: Chuyển hướng mạnh tới nền kinh tế thích ứng, xanh, bền vững

Theo Nghị quyết về chương trình thích ứng với biến đổi khí hậu tỉnh Ninh Thuận giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, HĐND tỉnh nhấn mạnh mục tiêu đến năm 2030 giảm thiểu tính dễ bị tổn thương, rủi ro thông qua tăng cường công tác quản lý nhà nước về biến đổi khí hậu (BĐKH); triển khai hiệu quả các cơ chế, chính sách, đầu tư cơ sở hạ tầng phù hợp, bảo đảm chuyển hướng mạnh tới nền kinh tế thích ứng, xanh, an toàn, bền vững…

Bài cuối: Ít nhất 2 lần lấy phiếu tín nhiệm trong nhiệm kỳ
Chuyển động

Bài cuối: Ít nhất 2 lần lấy phiếu tín nhiệm trong nhiệm kỳ

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND cần bổ sung nội dung những quy định chính của hoạt động giám sát qua lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm. Trong đó, nên quy định ít nhất thực hiện lấy phiếu tín nhiệm 2 lần và thời điểm là năm thứ hai hoặc thứ ba của nhiệm kỳ đối với lần thứ nhất, năm cuối đối với lần thứ hai. Làm như vậy, kết quả lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm sẽ là căn cứ quan trọng, đáng tin cậy để chuẩn bị nhân sự cho nhiệm kỳ mới.

Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Tĩnh phối hợp với Thường trực HĐND tỉnh giám sát chuyên đề việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển năng lượng giai đoạn 2016 - 2021 tại Công ty CP Thủy điện Ngàn Trươi huyện Vũ Quang
Hội đồng nhân dân

Bài 1: Mài sắc "bảo kiếm" nâng tầm vị thế cơ quan dân cử

Các hoạt động giám sát của Quốc hội, HĐND trong hơn 8 năm thực thi Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND năm 2015 đã góp phần giúp Chính phủ, chính quyền địa phương thực hiện thắng lợi nhiệm vụ kinh tế - xã hội; bảo đảm quốc phòng - an ninh. Nhiều kiến nghị, đề xuất thông qua giám sát đã giúp các ban, ngành liên quan chấn chỉnh kịp thời, đặc biệt là các vấn đề liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích của Nhân dân… Tuy nhiên, vẫn còn những “điểm nghẽn” trong thực thi nên việc sửa đổi là cần thiết trong bối cảnh hiện nay.

Hà Tĩnh: Nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả công tác tham mưu, phục vụ
Hội đồng nhân dân

Hà Tĩnh: Nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả công tác tham mưu, phục vụ

Với tinh thần đổi mới, sáng tạo, từ đầu năm đến nay, Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh Hà Tĩnh đã phát huy tốt vai trò là cơ quan tham mưu, phục vụ hoạt động của Đoàn ĐBQH, các ĐBQH tỉnh, HĐND, Thường trực, các ban và đại biểu HĐND tỉnh… Các hoạt động đổi mới của Văn phòng trong công tác tham mưu là điểm nhấn quan trọng khẳng định vị thế, tầm quan trọng của mình trong bộ máy văn phòng hành chính nhà nước nói chung, cơ quan tham mưu, giúp việc cho bộ máy dân cử nói riêng.

Sơn La: Gần 5000 đại biểu HĐND các cấp được bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng hoạt động
Chuyển động

Sơn La: Gần 5000 đại biểu HĐND các cấp được bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng hoạt động

Ngày 11.9, Thường trực HĐND tỉnh Sơn La phối hợp với Trung tâm Bồi dưỡng đại biểu dân cử thuộc Ban Công tác đại biểu tổ chức Hội nghị bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng cho đại biểu HĐND tỉnh các cấp trên địa bàn. Đây là lần đầu tiên Thường trực HĐND tỉnh tổ chức hội nghị theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến từ điểm cầu trung tâm tỉnh đến 11 huyện, 204 xã, phường, thị trấn trong toàn tỉnh. 

Các đại biểu biểu quyết thông qua các nghị quyết tại kỳ họp
Hội đồng nhân dân

Quyết tâm hoàn thành mục tiêu giải ngân đầu tư công

Với tinh thần đoàn kết, dân chủ, trách nhiệm, tại Kỳ họp thứ 20 (chuyên đề) được tổ chức vừa qua, HĐND tỉnh Hòa Bình Khóa XVII đã thông qua 21 nghị quyết với tỷ lệ tán thành cao. Đây là những quyết sách quan trọng, tạo cơ sở pháp lý để các cấp, ngành tổ chức triển khai, thực hiện các trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật nhằm huy động nguồn lực, đẩy mạnh công tác giải ngân vốn đầu tư công, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Công tác giải phóng mặt bằng Dự án Đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu đoạn qua địa bàn tỉnh Đồng Nai
Hội đồng nhân dân

Tăng hiệu quả bồi thường, giải phóng mặt bằng và tái định cư

Nhằm tránh trùng lặp, tăng hiệu quả thực hiện công tác bồi thường, GPMB và tái định cư các dự án cũng như quản lý quỹ đất công trên địa bàn tỉnh, trong cuộc làm việc mới đây của UBND tỉnh Đồng Nai, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Võ Tấn Đức đã thống nhất với đề xuất thành lập mới Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh; đề nghị Sở Nội vụ phối hợp các đơn vị hoàn thiện báo cáo Đề án mô hình tổ chức bộ máy Trung tâm phát triển quỹ đất tỉnh báo cáo Ban Cán sự Đảng UBND tỉnh.

Ban Kinh tế - Ngân sách HĐND tỉnh Quảng Nam khảo sát thực tế phục vụ công tác thẩm tra nội dung trình kỳ họp HĐND tỉnh
Hội đồng nhân dân

Cần cân nhắc để phù hợp với thực tiễn

Hiện nay, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND đang được lấy ý kiến góp ý rộng rãi để hoàn chỉnh trình Quốc hội xem xét, quyết định. Một trong những nội dung có đề xuất sửa đổi, bổ sung là công tác thẩm tra của các Ban HĐND về nội dung trình kỳ họp HĐND. Tuy nhiên, các đề xuất này cần cân nhắc để phù hợp với thực tiễn nhằm phát huy hiệu quả.