Bắc Kạn thúc đẩy bình đẳng giới bền vững

Bài 1: Gian nan hành trình bình đẳng giới vùng cao

Bình đẳng giới không chỉ là quyền con người cơ bản mà còn là điều kiện tiên quyết để đạt được sự phát triển bền vững và toàn diện; tại tỉnh Bắc Kạn - địa phương có hơn 88% dân số là người dân tộc thiểu số, công cuộc xóa bỏ định kiến giới được đặt lên hàng đầu trong các chính sách phát triển, song vẫn còn đó không ít thách thức.

"Rào cản" từ định kiến văn hóa và tập quán lạc hậu

Bắc Kạn là tỉnh miền núi phía Bắc với dân số hơn 320.000 người, trong đó, có 34 dân tộc thiểu số (DTTS) cùng sinh sống, chủ yếu là đồng bào dân tộc Tày, Nùng, Dao, Mông, Hoa… Đây là khu vực có điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội còn nhiều hạn chế; hệ thống giao thông chưa đồng bộ, trình độ dân trí không đồng đều và phong tục tập quán truyền thống còn nặng nề. Chính những yếu tố này đã tạo nên “rào cản” không nhỏ trong việc nâng cao nhận thức về bình đẳng giới. Tư tưởng “trọng nam khinh nữ” vẫn hiện diện ở không ít gia đình. Tình trạng bạo lực gia đình, tảo hôn, bỏ học sớm… đặc biệt ở nữ giới vẫn diễn ra ở một số địa phương.

Do đó, khoảng cách giới vẫn tồn tại ở nhiều khía cạnh của đời sống đã dẫn đến nhiều hệ lụy lâu dài; một số vụ việc bạo lực gia đình, xâm hại tình dục trẻ em, tảo hôn đã xảy ra, để lại hậu quả nghiêm trọng về thể chất, tinh thần, khiến nạn nhân khó tái hòa nhập và ảnh hưởng đến cả cuộc đời sau này. Đặc biệt, việc trẻ em gái bỏ học sớm, phụ nữ không được đào tạo nghề sẽ làm giảm khả năng tiếp cận cơ hội việc làm bền vững, làm tăng nguy cơ đói nghèo và tái nghèo tại địa phương…

Qua báo cáo tổng kết tình hình thực hiện Đề án “Hỗ trợ hoạt động bình đẳng giới vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2018 - 2025” của UBND tỉnh cho thấy, toàn tỉnh xảy ra 318 vụ bạo lực gia đình được phát hiện, nạn nhân chủ yếu là phụ nữ và trẻ em; gần 30 vụ việc xâm hại tình dục trẻ em được phát hiện. Đặc biệt, tình trạng tảo hôn vẫn diễn ra phổ biến. Riêng ở huyện Pác Nặm - một trong những địa phương nghèo nhất của tỉnh có tới 104 trường hợp tảo hôn, với 100% là nữ; gần 100 học sinh bỏ học cấp THCS, trong đó 70% cũng là nữ giới. Ngoài ra, tư tưởng gia trưởng, quan niệm lấy chồng sớm, sinh nhiều con vẫn là thực tế ở nhiều vùng nông thôn, miền núi.

Khó khăn về nguồn lực hỗ trợ

Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hoàng Thu Trang, bất bình đẳng giới tại Bắc Kạn không chỉ ảnh hưởng đến cơ hội phát triển cá nhân của phụ nữ, mà còn làm giảm chất lượng nguồn nhân lực, kìm hãm hiệu quả các chính sách phát triển của địa phương. Phụ nữ thiếu cơ hội học tập, nghề nghiệp, thiếu tiếng nói trong gia đình và cộng đồng sẽ dẫn đến vòng xoáy nghèo đói, phụ thuộc và thiệt thòi kéo dài qua nhiều thế hệ.

Ngoài tư tưởng “trọng nam khinh nữ”, phong tục tập quán lạc hậu, tỉnh Bắc Kạn còn gặp nhiều khó khăn về nguồn lực hỗ trợ công tác bình đẳng giới. Trong khi đó, công tác quản lý nhà nước về bình đẳng giới ở cơ sở vẫn còn yếu, nhân lực thiếu chuyên môn sâu, chủ yếu kiêm nhiệm. Việc giám sát, kiểm tra, thống kê về bạo lực giới, tảo hôn, xâm hại tình dục chưa được thường xuyên, việc nắm bắt thông tin chủ yếu qua phản ánh hoặc phát hiện thụ động nên dễ bỏ sót. Đặc biệt, giai đoạn 2019 - 2022 bị ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19 khiến nhiều hoạt động truyền thông, tập huấn bị gián đoạn.

Những năm qua, công tác bình đẳng giới vì sự tiến bộ của phụ nữ đã nhận được sự quan tâm của cấp ủy, chính quyền và cộng đồng dân cư. Theo đó, toàn tỉnh đã tập trung triển khai hiệu quả Quyết định số 1898/QĐ-TTg ngày 28/11/2017 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Đề án "Hỗ trợ hoạt động bình đẳng giới vùng DTTS giai đoạn 2018 - 2025" (Đề án 1898); lồng ghép thực hiện Đề án 1898 với Dự án 8 thuộc Chương trình mục tiêu Quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2025, Dự án 3 Hỗ trợ thực hiện mục tiêu quốc gia về bình đẳng giới thuộc Chương trình mục tiêu phát triển hệ thống trợ giúp xã hội giai đoạn 2016 - 2020. Mục đích nhằm nâng cao vị thế, vai trò người phụ nữ trong gia đình và xã hội.

Tuy nhiên, quá trình triển khai thực hiện, tỉnh Bắc Kạn cũng gặp phải một số hạn chế nhất định. Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hoàng Thu Trang, Đề án 1898 có mục tiêu lớn nhưng do thiếu nguồn lực thực hiện nên chưa triển khai được đầy đủ các nội dung, nhiệm vụ theo kế hoạch đề ra (một số chỉ tiêu đạt do lồng ghép các nguồn kinh phí khác như Dự án 8 của Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi); chưa đủ để nhân rộng được nhiều mô hình hiệu quả. Trong khi đó, nguồn lực phân bổ cho công tác bình đẳng giới và Đề án theo Quyết định số 1898/QĐ-TTg còn nhiều hạn chế, nhất là cấp cơ sở nên việc triển khai hoạt động gặp nhiều khó khăn.

“Mặc dù còn đối diện với nhiều khó khăn, thách thức nhưng với quyết tâm của cấp ủy, chính quyền và sự đồng lòng của người dân, tỉnh Bắc Kạn đang nỗ lực vượt qua những rào cản đó để hướng tới một xã hội công bằng, văn minh, nơi phụ nữ và nam giới đều có cơ hội bình đẳng để phát triển", Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hoàng Thu Trang khẳng định.