ASEAN đoàn kết giải quyết căng thẳng Biển Đông

Tổng thư ký ASEAN Lê Lương Minh và Bộ trưởng Ngoại giao các nước ASEAN khẳng định đoàn kết

Nguồn: Nikkei

Tranh chấp Biển Đông làm nóng bàn nghị sự

Hội nghị AMM48 lần này diễn ra trong bối cảnh các nước đang khẩn trương hoàn tất các bước hình thành Cộng đồng ASEAN vào cuối năm nay. Tuy nhiên, trong những tháng gần đây, căng thẳng giữa các nước thành viên ASEAN với Trung Quốc về chủ quyền trên Biển Đông ngày càng tăng, sau khi Bắc Kinh tiến hành các hoạt động xây đảo nhân tạo trái phép nhằm khẳng định tuyên bố chủ quyền trên vùng biển này.

Bộ trưởng Ngoại giao nước chủ nhà Malaysia Anifah Aman cho biết, bất kể sự phản đối của Trung Quốc về việc đưa tranh chấp Biển Đông vào chương trình nghị sự, Hội nghị AMM lần thứ 48 đã thảo luận một cách bao quát vấn đề này tại phiên họp ngày 4.8. Các bộ trưởng còn thảo luận cách giải quyết sự xói mòn lòng tin giữa các bên liên quan, sau những diễn biến gần đây ở Biển Đông, trong đó có hoạt động bồi đắp và leo thang căng thẳng trên thực địa của Bắc Kinh, ông Anifah nói với các phóng viên tại cuộc họp báo sau khi kết thúc phiên họp.

Khuôn khổ các cuộc thảo luận sẽ mở rộng ra thành Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF) trong hai ngày 6 và 7.8, với sự tham dự của Ngoại trưởng Mỹ John Kerry và người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị, cùng các đối tác khác của ASEAN, trong đó có Nhật Bản, Hàn Quốc, Nga… Trước thềm cuộc họp này, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Mark Toner cho biết, Ngoại trưởng John Kerry muốn đưa vấn đề tranh chấp ở Biển Đông ra thảo luận tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao các nước ASEAN ở Malaysia. Ông Toner nhấn mạnh, đây là một diễn đàn trong đó các vấn đề an ninh quan trọng cần phải được đưa ra và thảo luận. Theo người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ, Washington xem các động thái làm “tăng đáng kể kích thước vật lý hoặc chức năng của khu vực tranh chấp, hoặc để quân sự hóa các khu vực này” của Trung Quốc là những hành vi “gây khiêu khích”.

Tuyên bố trên được đưa ra trong bối cảnh Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và quốc tế (CSIS), có trụ sở tại Washington, Mỹ, cho hay, Trung Quốc chuẩn bị xây thêm một đường băng thứ hai trên Đá Xu Bi, thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam mà Bắc Kinh đang tiến hành bồi đắp phi pháp. Theo CSIS, Trung Quốc sắp hoàn tất xây dựng đường băng đầu tiên dài 3.000m ở Đá Chữ Thập thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam.

Tuy nhiên, cho đến nay, Trung Quốc luôn chủ trương giải quyết căng thẳng Biển Đông tại các cuộc đàm phán song phương giữa các bên liên quan và không khuất phục trước sức ép từ bên thứ ba. Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị đã phản đối kịch liệt ý định của Washington và cho rằng, tranh chấp Biển Đông không phải là vấn đề đưa ra bàn thảo tại diễn đàn đa phương của ASEAN. Bộ trưởng Ngoại Trung Quốc còn biện hộ rằng, những nỗ lực nhằm đưa vấn đề Biển Đông vào chương trình nghị sự của ASEAN sẽ không có tác dụng và chỉ làm gia tăng căng thẳng. Ông Vương Nghị khẳng định một cách đầy thách thức, Bắc Kinh sẽ tiếp tục việc xây dựng đảo bất chấp sự can thiệp, phản đối của nước khác, kể cả Mỹ.

Đáp lại, Ngoại trưởng Philippines Albert del Rosario tuyên bố, Manila sẽ ủng hộ và tiếp tục hối thúc Mỹ sử dụng diễn đàn ASEAN để kêu gọi ngừng các hành động đơn phương làm gia tăng căng thẳng tình hình trong khu vực, như việc Trung Quốc ngang nhiên cải tạo đất, xây dựng và gây hấn trên Biển Đông, AP dẫn lời ông Del Rosario cho biết. “Ngay lúc này, chúng ta không hề thấy sự hạ nhiệt từ các hoạt động đơn phương và gây hấn của nước láng giềng phương Bắc ở Biển Đông”, ông Del Rosario nói, ám chỉ đến Trung Quốc.

ASEAN phải đóng vai trò trung tâm

Phát biểu tại phiên khai mạc, Thủ tướng nước chủ nhà Malaysia Najib Razak đã kêu gọi ASEAN đóng vai trò trung tâm trong giải quyết các tranh chấp chủ quyền trong khu vực. Đồng tình với lời kêu gọi trên, Tổng thư ký ASEAN Lê Lương Minh cho rằng, ASEAN cần đưa ra phản ứng mạnh mẽ và quyết đoán hơn trước các hành động đơn phương làm gia tăng căng thẳng tình hình trong khu vực. Ông Lê Lương Minh còn chỉ trích Bắc Kinh làm xói mòn lòng tin giữa ASEAN và Trung Quốc thông qua các hoạt động cải tạo, bồi đắp đảo phi pháp trên Biển Đông, lệnh cấm đánh cá trái phép và sự quấy rối của ngư dân ở vùng biển này; đồng thời kêu gọi Bắc Kinh tham gia quá trình tham vấn thực sự có ý nghĩa với ASEAN nhằm giảm bớt căng thẳng trên vùng biển tranh chấp.

Tại cuộc họp ngày 4.8, các Bộ trưởng ngoại giao ASEAN cho rằng, tình hình Biển Đông ngày càng nghiêm trọng và diễn biến phức tạp. Vì vậy, các nước nhất trí tăng cường đoàn kết, trách nhiệm và vai trò của ASEAN trong việc xử lý vấn đề Biển Đông. Tuyên bố chung được các bộ trưởng đưa ra kêu gọi tất cả các bên liên quan hợp tác mang tính xây dựng và không thực hiện các hành vi đơn phương có thể gây bất ổn cho hòa bình và ổn định khu vực. Tuyên bố chung khẳng định, ASEAN sẽ bảo vệ “tự do hàng hải, thương mại hàng hải hợp pháp và tự do hàng không” trên Biển Đông, đồng thời cam kết thúc đẩy thực hiện Tuyên bố ứng xử trên Biển Đông (DOC) để mở đường cho Bộ quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC) - công cụ ngăn chặn xung đột trên vùng biển Đông Nam Á.