Áp dụng nguyên tắc bắt buộc có phải là điều kiện để thực hiện thành công bảo hiểm y tế toàn dân không?

ĐBQH Vũ Thị Hương Sen (Hải Dương): Nên đưa ra cơ chế, chính sách khuyến khích để các đối tượng thấy rõ tính ưu việt của BHYT và tự nguyện tham gia

Khoản 1, Điều 2, dự thảo Luật quy định Bảo hiểm y tế (BHYT) là hình thức bảo hiểm bắt buộc được áp dụng đối với mọi đối tượng trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, không vì mục đích lợi nhuận do Nhà nước tổ chức thực hiện. Tôi không đồng ý khi đưa cụm từ bắt buộc đối với việc tham gia BHYT. Bởi BHYT hiện nay cũng gây khá nhiều bức xúc cho đối tượng tham gia mà chưa thể hiện rõ tính ưu việt của chính sách này khi tham gia. Cho nên, thay vì quy định mọi người bắt buộc phải tham gia BHYT thì nên đưa ra các cơ chế, chính sách khuyến khích để mọi người thấy rõ tính ưu việt của BHYT và tự nguyện tham gia đóng góp.

Về đối tượng tham gia BHYT, Luật hiện hành quy định có 25 nhóm đối tượng tham gia BHYT, còn trong dự thảo Luật sửa đổi lần này quy định thành 5 nhóm. Nhưng khi đọc kỹ từng nhóm trong 5 nhóm lớn tham gia BHYT này, tôi thấy thực chất là 25 nhóm cũ được nhóm gọn vào 5 nhóm lớn như dự thảo. Trong khi, việc thực hiện quy định về 25 nhóm đối tượng tham gia BHYT như Luật hiện hành đang có bất cập là một số đối tượng có nhiều thẻ BHYT. Qua giám sát cho thấy, không ít trường hợp một đối tượng có đến 5 - 7 thẻ BHYT, hoặc bệnh nhân vào viện có 2 thẻ BHYT, một BHYT dành cho trẻ em dưới 6 tuổi và một là BHYT cho hộ nghèo. Và bệnh nhân cũng hỏi thẳng nhân viên y tế là dùng loại thẻ nào để được hưởng mức BHYT tối đa?

Vậy nên, trong lần sửa đổi này, cần đưa ra giải pháp xử lý, tránh tình trạng cấp trùng thẻ BHYT. Việc quy định 5 nhóm lớn là sửa đổi về hình thức nhưng thực chất vẫn như Luật hiện hành gồm 25 nhóm nhỏ. Đề nghị Ban soạn thảo cần rà soát chặt chẽ hơn, tránh thất thoát, lãng phí cho quỹ BHYT.

Về sử dụng quỹ BHYT, điểm d, khoản 1, Điều 35 dự thảo Luật quy định sử dụng quỹ BHYT cho mục đích đầu tư để bảo toàn và tăng trưởng quỹ BHYT theo nguyên tắc an toàn, hiệu quả, bao gồm: mua trái phiếu, tín phiếu, công trái của Nhà nước; cho ngân hàng thương mại của Nhà nước, Ngân hàng Phát triển Việt Nam, Ngân hàng chính sách Xã hội vay theo lãi suất thị trường và các hình thức đầu tư khác. Quy định các hình thức đầu tư khác ở đây là hình thức gì? Thực tế cho thấy nhiều bài học liên quan đến đầu tư, trong đó có bài học vừa qua nhiều tập đoàn, tổng công ty nhà nước đầu tư ngoài ngành, lĩnh vực đã gây nhiều thất thoát, thua lỗ. Đề nghị, cần xem xét quy định này, khi sử dụng quỹ BHYT cho các hình thức đầu tư khác này có đem lại hiệu quả tăng trưởng cho quỹ BHYT không, hay sẽ lại gây thất thoát, thâm hụt quỹ? Có như vậy, mới có thể xem xét thưởng phạt phân minh khi xảy ra vi phạm trong sử dụng quỹ BHYT cho mục đích đầu tư khác này.

ĐBQH Trần Văn Minh (Quảng Ninh): Nên quy định BHYT là hình thức bảo hiểm bắt buộc

Tôi ủng hộ dự thảo Luật quy định bắt buộc tất cả mọi công dân tham gia BHYT. Theo đó, bảo hiểm y tế là hình thức bảo hiểm bắt buộc được áp dụng đối với mọi đối tượng trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, không vì mục đích lợi nhuận do Nhà nước tổ chức thực hiện. Quy định này phù hợp trong bối cảnh nước ta đang thực hiện lộ trình tiến tới BHYT toàn dân và Nhà nước đã, đang có những chính sách hỗ trợ, khuyến khích các đối tượng tham gia. Qua tìm hiểu kinh nghiệm một số nước, tôi thấy họ đang thực hiện tốt chính sách này. Như ở Singapore quy định BHYT là bắt buộc đối với tất cả người dân, theo đó, mỗi người dân sẽ có một tài khoản CPS và số tiền từ quỹ CPS này sẽ phục vụ cho việc chăm sóc y tế, sức khỏe, hỗ trợ cho tất cả mọi người khi ốm đau hay gặp khó khăn về chăm sóc sức khỏe. Singapore cũng như các nước đã và đang thực hiện khá tốt và thành công chính sách BHYT bắt buộc. Do vậy, tôi cho rằng, Việt Nam cũng nên quy định BHYT là hình thức bảo hiểm bắt buộc như trong dự thảo Luật trình QH lần này.

Về hộ gia đình tham gia BHYT (khoản 7, Điều 2), dự thảo Luật quy định bao gồm toàn bộ người có tên trong sổ hộ khẩu (hoặc sổ tạm trú) và sống trên cùng một địa bàn xã, phường, thị trấn. Về mặt quan điểm, tôi ủng hộ việc đưa hộ gia đình vào đối tượng tham gia BHYT, tránh những vấn đề như đã xảy ra trong quá trình giám sát Việc thực hiện chính sách, pháp luật về BHYT vừa qua. Trong đó, có tình trạng những đối tượng tham gia BHYT tự nguyện chỉ mua bảo hiểm khi phát hiện mắc bệnh kinh niên, hay ốm đau nặng và họ đã được chi trả BHYT đến vài trăm triệu đồng, song thời gian tham gia bảo hiểm của họ lại quá ngắn. Việc tham gia BHYT theo hình thức đơn lẻ như vậy dẫn đến một số mặt trái. Do vậy, nếu bổ sung quy định hộ gia đình tham gia BHYT thì sẽ hạn chế được tình trạng này, giảm ảnh hưởng đến việc thực hiện mục tiêu BHYT toàn dân, không làm ảnh hưởng đến tính nhân văn của BHYT, đồng thời bảo đảm có sự chia sẻ rủi ro, giảm chi trả từ tiền túi của người bệnh. Tuy nhiên, tôi băn khoăn về điều kiện hộ gia đình tham gia BHYT: gồm toàn bộ người có tên trong sổ hộ khẩu (hoặc sổ tạm trú) và sống trên cùng một địa bàn xã, phường, thị trấn. Bởi, tại Điều 106 Bộ Luật Dân sự đã có quy định chi tiết vấn đề này, hoặc Điều 15 Luật Cư trú cũng quy định... vợ, chồng có thể có nơi cư trú khác nhau. Thực tế, việc vợ, chồng không sống trên cùng một địa bàn xã, phường, thị trấn diễn ra không ít. Nếu quy định như dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật BHYT thì sẽ không bảo đảm tính thống nhất với Bộ luật Dân sự và Luật Cư trú, làm giảm tính khả thi của Luật nếu quy định này được thông qua. Đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu, xem xét lại điểm này để quy định phù hợp hơn với tình hình thực tế cũng như quy định của 2 văn bản luật trên.

Về thống nhất thẩm quyền quy định giá dịch vụ y tế (khoản 18, Điều 1 và khoản 5, Điều 31), tôi tán thành với phương án thứ nhất của dự thảo Luật do Chính phủ trình, theo đó liên Bộ Y tế – Tài chính có trách nhiệm ban hành giá dịch vụ y tế thống nhất giữa các bệnh viện cùng hạng trong cả nước. Đây cũng là ý kiến của cơ quan thẩm tra cho rằng, với quy định này sẽ bảo đảm được tính thống nhất và chi trả của quỹ BHYT cho các bệnh viện phù hợp với mức đóng góp BHYT, góp phần tạo điều kiện cho các bệnh viện ở các địa bàn khó khăn nâng cấp và phát triển.

Về mức hưởng BHYT, dự thảo Luật quy định nhiều nội dung, trong đó có quy định về mức tối đa cùng chi trả khám chữa bệnh BHYT. Hiện nay có hai loại ý kiến về nội dung này. Loại ý kiến thứ nhất tán thành với dự thảo do Chính phủ trình, quy định mức cùng chi trả tối đa/năm và gắn với số năm tham gia BHYT liên tục, khi vượt quá mức này thì người bệnh không phải thực hiện cùng chi trả. Loại ý kiến thứ hai đề nghị giữ như quy định của Luật BHYT hiện hành. Tôi thống nhất với loại ý kiến thứ nhất. Vì quy định của Luật BHYT hiện hành tuy đang thực hiện thuận lợi và tương đối ổn định song đã phát sinh nhiều hạn chế.

ĐBQH Nguyễn Thị Kim Thúy (Đà Nẵng): Cần tạo điều kiện thuận lợi hơn để các đối tượng có nhu cầu tiếp cận với BHYT tự nguyện

Hiện nay, khi nói tới BHYT, tôi thấy có 4 mâu thuẫn: đối với người đóng, muốn đóng ít; người hưởng muốn hưởng nhiều, hưởng thuốc ngoại, thuốc tốt; người chi, không muốn chi; còn người sử dụng đồng tiền lại không muốn sử dụng nhiều. Để giảm thiểu 4 mâu thuẫn này, tôi đề xuất hai nội dung cần bổ sung trong dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật BHYT lần này.

Thứ nhất, về phương thức hoạt động của tổ chức BHYT, bên cạnh tổ chức BHYT, cần có thêm một số Hội đồng chuyên môn làm việc một cách khoa học nhằm xây dựng danh mục dịch vụ, danh mục thuốc. Hiện nay, có khoảng 1.200 loại thuốc, nhưng chỉ có 72% các loại thuốc này nằm trong danh mục. Hay là danh mục kỹ thuật, cơ chế đồng chi trả được thực hiện như thế nào? Do vậy, cần có Hội đồng chuyên môn và Hội đồng tư vấn để giúp thực hiện chính sách BHYT. Dự thảo Luật chưa có quy định thành lập các Hội đồng này .

Thứ hai, về công tác giám định, đây là công việc nặng nề của BHYT, liên quan đến việc khám chữa bệnh bằng thẻ BHYT, bảo đảm nguyên tắc và sự công bằng trong hưởng thụ chính sách BHYT, bảo đảm an toàn và sự phát triển bền vững của quỹ BHYT, chống lạm dụng. Nhưng thực tế hiện nay tổ chức giám định đang thiếu và yếu, trong khi đó dự thảo Luật lần này chưa bổ sung các quy định về tăng cường cũng như cải tiến hoạt động giám định về tổ chức và trình độ chuyên môn. Nhất là một số sự cố mới phát hiện của ngành y tế trong thời gian gần đây đã cho thấy rõ, công tác giám định chưa đạt yêu cầu.

Đối với BHYT tự nguyện, thực tế khi thực hiện giám sát việc chính sách, pháp luật về BHYT, có ý kiến phản ánh: chúng tôi từ nhà đến xã không gần, đến lần thứ nhất, xã bận họp không ai bán thẻ BHYT; lần thứ hai, cô bán thẻ BHYT có con ốm nghỉ nên chúng tôi không mua được; và đến lần thứ ba thì mới mua được thẻ BHYT. Với số tiền đóng BHYT từ 600 đến 700 nghìn/năm, nhiều người dân có khả năng mua BHYT, nhưng cách tiếp cận đối với BHYT còn khó khăn. Tại sao chúng ta không đơn giản thủ tục hơn nữa để ai có nhu cầu có thể mua BHYT một cách thuận tiện ở mọi lúc, mọi nơi. Hoặc trong trường hợp không có điều kiện chi trả một lần 600 -700 nghìn để mua thẻ BHYT thì tại sao không chia thành 2 đợt, mỗi đợt chi trả 50%. Cần tạo mọi điều kiện để các đối tượng có nhu cầu tiếp cận thuận lợi hơn đối với BHYT tự nguyện, góp phần thực hiện thành công mục tiêu BHYT toàn dân.

ĐBQH Trần Hồng Thắm (Cần Thơ): Nên nghiên cứu lại cụm từ sống trên cùng một địa bàn xã, phường, thị trấn trong khái niệm về hộ gia đình tham gia BHYT

Để tiến tới BHYT toàn dân và không phân biệt giữa khám chữa bệnh có BHYT hay không có BHYT, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật BHYT đã bổ sung quy định hộ gia đình tham gia BHYT tại khoản 7, Điều 2. Theo đó, hộ gia đình tham BHYT bao gồm toàn bộ người có tên trong sổ hộ khẩu (hoặc sổ tạm trú) và sống trên cùng một địa bàn xã, phường, thị trấn. Tôi đồng ý với quy định này về mặt quan điểm, nhưng thực tế, nhất là ở nông thôn, không phải tất cả các nhân khẩu trong cùng một hộ gia đình đều sống trên cùng một địa bàn mà thường phân tán làm ăn xa ở các tỉnh, thành. Do đó, trong dự thảo Luật đưa ra yêu cầu toàn bộ hộ gia đình sống trên cùng một địa bàn thì có phù hợp với thực tế hay không? Và khi tham gia BHYT thì tham gia ở nơi đăng ký khám chữa bệnh ban đầu hay ở nơi có sổ hộ khẩu? Đề nghị Ban soạn thảo nên nghiên cứu lại quy định này, nhất là đối với những trường hợp hộ gia đình có người có tên trong sổ hộ khẩu nhưng không sinh sống, làm việc trên địa bàn đăng ký hộ khẩu thì cần có phương án hỗ trợ, giúp đỡ để những đối tượng này có cơ hội tham gia BHYT một cách phù hợp, thuận lợi hơn với điều kiện của họ.