Ai chữa bệnh cho Bác Hồ ở Tân Trào?

Những ngày trước Tổng khởi nghĩa giành chính quyền, tại lán Nà Lừa, Tân Trào, nơi đặt cơ quan đầu não của Mặt trận Việt Minh, Bác Hồ đã có những quyết định hệ trọng liên quan tới vận mệnh của dân tộc. Nhưng vào những ngày khẩn trương công việc bộn bề ấy, Người bị sốt nặng, có lúc rất nguy kịch tưởng chừng không qua khỏi.

Đồng chí Võ Nguyên Giáp thời kỳ này luôn ở bên Bác, lo lắng tìm thầy thuốc chữa bệnh cho Người. Trong hồi ký của mình, Đại tướng ghi lại: “Ông cụ lang già người Tày xem mạch, sờ trán Bác rồi đốt cháy một thứ củ vừa đào trong rừng về, hòa vào cháo loãng. Sau đó Bác tỉnh. Hôm sau, Bác ăn thêm vài lần với cháo loãng nữa, cơn sốt nhẹ dần….” Ngoài việc đưa cụ lang người Tày còn có y tá giải phóng quân được Đại tướng dẫn đến tiêm thuốc chữa bệnh cho Bác. Đó là ông Nguyễn Việt Cường, tên thật là Nguyễn Đức Kính, sinh năm 1925, ở làng Khau Chủ, xã Đông Viên, huyện Chợ Đồn, Bắc Kạn.

Ông Cường nhớ lại, năm 1943 ông vào học tại trường Y tá Thực hành Bắc Kỳ ở Hải Dương. Khi Nhật đảo chính Pháp (9.3.1945) trường đóng cửa ông về quê. Cũng trong thời gian đó Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân từ Cao Bằng về đến quê hương ông. Ông được vị đại diện Việt Minh là đồng chí Khang (tức Đại tướng Hoàng Văn Thái) vận động vào tổ chức Việt Minh. Trước ngày gia nhập giải phóng quân, ông được người quen tại Nhà thương tỉnh và Sở cẩm cho một ít thuốc sốt rét, thuốc cảm, thuốc kháng sinh, một ít bông băng, hai ống bơm tiêm và một chiếc máy chữ mang đi kháng chiến. Ông được học tại Trường Quân chính kháng Nhật, và sau đó được cử về Ban chỉ đạo Khu giải phóng làm thư ký đánh máy kiêm y tá và được tổ chức phân công ở cùng nhà với đồng chí Văn (tức Đại tướng Võ Nguyên Giáp) và đồng chí Lý (tức Hoàng Hữu Kháng) và một đồng chí nữa ở nhà cụ Hoàng Trung Dân.

Vào một buổi trưa, lúc đó khoảng 12h30 đồng chí Văn bảo: đồng chí Việt Cường đi theo tôi, mang theo túi thuốc vào thăm người ốm. Ông được dẫn lên một chiếc lán, lên đến nơi thấy một Cụ mặc bộ quần áo chàm nằm thoi thóp thở ở trạng thái hôn mê. Ông sờ tay lên trán Cụ bắt mạch và thấy mạch của Cụ đập loạn, ông quyết định báo cáo được tiêm thuốc cho Cụ, đồng chí Văn đồng ý. Ông chuẩn bị dụng cụ tiêm thuốc, lấy 1 ống ether, 2 ống dầu long não tiêm cho Cụ (vì ông biết rằng khi tiêm hai thứ thuốc này cho người bị cảm sốt, thuốc sẽ làm cho người bệnh bị nóng lên, kích thích bộ máy tuần hoàn làm việc). Ông tiêm vào đùi cho Cụ, khi rút kim ra thấy Cụ bị mất cảm giác. Một lúc sau đã thấy mùi dầu long não tỏa ra theo hơi thở của Cụ, sau 2 phút thấy Cụ động đậy chân tay, 10 phút sau thấy Cụ bắt đầu tựa mình, ông sờ vào người thấy bắt đầu ấm lên. Sau đó Cụ lại thiếp đi và nói mê bằng tiếng Anh và tiếng Trung…

Sau đó, ông Việt Cường xin phép đồng chí Văn cho xuống làng, lúc đó khoảng 3h chiều. Đến 5h chiều, đồng chí Văn xuống, ông chưa kịp hỏi thăm tình hình sức khỏe của Cụ thì đồng chí bảo sáng mai ông lên tiêm cho Cụ. Tâm trạng của ông lúc đó nửa mừng nửa lo. Mừng vì ông tiêm cho Cụ và Cụ đã đỡ phần nào. Lo là vì nội quy y tế của Pháp quy định y tá không có quyền chữa bệnh khi chưa có chỉ định của bác sỹ. Khi trấn tĩnh lại ông cũng yên tâm vì bệnh của Cụ có chiều hướng tốt lên, vả lại trước khi tiêm ông đã được sự đồng ý của đồng chí Văn.

Sáng hôm sau ông lên lán ngay, đến nơi đã thấy Cụ ngồi trước máy chữ đánh máy. Ông chào Cụ. Cụ nhìn ông một lượt rồi hỏi:

 - Hôm qua chú tiêm thuốc gì cho tôi? Tiêm vào đâu?

Ông báo cáo với Cụ là đã tiêm những thứ thuốc đó và tiêm vào đùi bên trái. Cụ bảo:

- Tiêm vào đùi bên trái sao lại đau sang bên phải, đau cả bả vai và trên đầu.

Ông đoán chắc là Cụ thấy ông còn trẻ quá nên Cụ hỏi thử mình xem có biết thuốc men gì không mà tiêm cho Cụ, và ông báo cáo là cả hai thứ thuốc đó đều dễ tan nên không thể gây đau chỗ khác được, Cụ đau là do sốt rét. Nghe xong Cụ bảo: “Ừ, thế thì tiêm đi”.

Ông xuống nhóm lửa luộc ống tiêm, khi đang nhóm lửa, Cụ xuống ngồi bên cạnh hai tay hơ vào bếp lửa. Cụ hỏi:

- Chú là con nhà ai mà biết tiêm thuốc.

Ông báo cáo với Cụ về gia đình và bản thân, quá trình học y tá, nghe xong Cụ bảo:

- Các chú là thanh niên phải học nhiều vì làm cách mạng thì gian khổ lắm.

Sau đó, ông tiếp tục tiêm cho Cụ bằng thuốc ký ninh, với liều lượng  2 ống bằng 1 gam ký ninh. Sáng hôm sau, ông lại tiếp tục lên tiêm gặp Cụ, Cụ bảo:

- Thôi tôi khỏi ốm rồi, chú không phải tiêm nữa.

Ông xuống làng nhưng lòng vô cùng áy náy (vì nguyên tắc khi tiêm thuốc sốt rét thì phải tiêm đủ 3 mũi mới cắt sốt). Rất may khi xuống gặp đồng chí Văn, ông báo cáo lại sự việc, đồng chí im lặng một lúc rồi bảo ông cùng lên lán. Lên đến nơi vào gặp Cụ, đồng chí Văn nói:

- Thưa Bác, tình hình bây giờ rất khẩn trương thế này mà tổ chức lại không có thuốc chữa trị cho Bác, đề nghị Bác cho chú thanh niên này tiêm cắt sốt để Bác làm việc. Sau này đoàn thể tiếp tục chữa chạy cho Bác.

Nghe đồng chí Văn báo cáo xong, Cụ đồng ý cho ông tiêm, thế là ông tiêm cho Cụ mũi cuối cùng. Sáng hôm sau, ông lên lán đem theo 8 viên ký ninh được gói cẩn thận đưa và dặn Cụ mỗi ngày uống đủ hai viên cho khỏi hẳn…

Tháng 5.2003, ông Việt Cường viết những dòng tâm huyết gửi Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Ông nhắc lại những việc đã được Đại tướng giao và những điều ông được nghe khi trở lại Tân Trào. Nhận được thư của ông Việt Cường, ngày 10.10.2003, Đại tướng đã viết vào mặt sau tờ giấy ông Việt Cường gửi cho Đại tướng. Chữ ký và bút tích của Đại tướng Võ Nguyên Giáp là sự hồi tưởng bổ sung sự kiện chữa bệnh cho Bác Hồ tại lán Nà Lừa năm 1945.