A Plastic Ocean - Ám ảnh rác nhựa

Lời cảnh báo thống thiết

Có thể các bạn đã đọc/nghe/xem ít nhiều về rác thải nhựa và ô nhiễm môi trường từ nhựa, nhưng có lẽ chưa có bộ phim nào tạo ra những hiệu ứng thị giác và tác động một cách mạnh mẽ cho người xem như bộ phim tài liệu A Plastic Ocean. Bộ phim dài 102 phút này có trên Netflix mang đến cho chúng ta những hình ảnh chân thực và trần trụi nhất về ô nhiễm rác thải nhựa đang tàn phá các đại dương như thế nào, đặc biệt là cho các loại động vật và sinh vật biển. 

A Plastic Ocean là bộ phim của đạo diễn, nhà báo người Úc Craig Leeson. Ban đầu, ông không hề có ý định làm một bộ phim tài liệu về rác thải nhựa mà đơn giản chỉ là một chuyến phiêu lưu trên đại dương để quay phim về cá voi xanh, loài động vật lớn nhất trên hành tinh. Nhưng rồi từ đó, ông dần dần khám phá ra một sự thật đáng báo động khi tận mắt chứng kiến một lớp rác thải thựa dày trôi nổi giữa biển Ấn Độ Dương. Đó là lý do khiến ông chuyển hướng sang đề tài rác thải nhựa trên đại dương cho bộ phim tài liệu dài của mình. 

Cùng với Tanya Streeter, một nhà hoạt động môi trường và thợ lặn tự do phá kỷ lục thế giới, Craig đã đi đến 20 địa điểm trên khắp thế giới trong suốt 4 năm trời để khám phá tình trạng mong manh của các đại dương và quay lại những hình ảnh về rác thải nhựa gây sốc đã tác động đến môi trường như thế nào mà hầu hết chúng ta đều không để ý đến. Ngoài ra, không thể không kể đến vai trò của Jo Ruxton, đồng đạo diễn của bộ phim, một chuyên gia về đại dương học của WWF Hồng Kông đã sẵn sàng rời bỏ công việc văn phòng trong vòng 4 năm, để cùng đoàn làm phim lăn lộn tất cả những điểm nóng về môi trường biển trên khắp thế giới.  

A Plastic Ocean còn được bảo chứng với nguồn thông tin và những kiến giải từ các nhà khoa học, các nhà làm phim, học giả, doanh nhân, các nhà nghiên cứu môi trường và nhà báo. Tất cả họ đều cảnh báo về những sự thật về hậu quả của lối sống dùng đồ nhựa một lần trong thời đại tiêu dùng suốt nhiều thập kỷ qua đã tác động lớn đến môi trường toàn cầu và gây ra ô nhiễm nhựa cho các đại dương như thế nào. Nhưng hơn hết, họ còn đưa ra được các giải pháp, từ chính phủ cho đến các cá nhân có thể làm được để “giải cứu” đại dương và tạo ra một môi trường biển xanh và sạch hơn. 

Bộ phim đã được chọn chiếu tại các hội nghị quốc tế trên khắp thế giới về môi trường, đặc biệt là tại Viện Smithsonian và Hiệp hội Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế, nơi có sự tham gia của cựu Tổng thống Barack Obama, các nhà nghiên cứu thiên nhiên hoang dã hay môi trường học nổi tiếng toàn cầu như David Attenborough, Sylvia Earle và Jane Goodall. 

David Attenborough, dù cũng đã từng đề cập đến ô nhiễm nhựa trong các bộ phim tài liệu của ông như Blue Planet, đã nhận xét về A Plastic Ocean như sau: “Đây là một trong những bộ phim quan trọng nhất của thời đại chúng ta.” 

Nhận được nhiều đánh giá tích cực của giới phê bình và khán giả, A Plastic Ocean còn đoạt 7 giải thưởng tại các liên hoan phim, trong đó có giải “Best of Festival” (Phim hay nhất) tại Liên hoan phim về Đại dương xanh năm 2017 và “Director’s Choice Award” tại Liên hoan phim Quốc tế Sedona.

Món “súp nhựa” trên đại dương

Việc tiêu thụ hải sản bị ô nhiễm có thể gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe bao gồm ung thư, các vấn đề về hệ thống miễn dịch và cả vấn đề khó mang thai ở phụ nữ. Một người phụ nữ sống ở vịnh Manila, Philippines đã kể câu chuyện mà cô đã trải nghiệm. Khi còn bé, cô và những người bạn của mình bơi lội như những chú cá trong vịnh biển vì nước biển rất trong lành và sạch sẽ. Nhưng ngày nay, vịnh biển này tràn ngập rác thải nhựa. Cô từng chứng kiến rất nhiều người trong cộng đồng của mình nhiễm các căn bệnh liên quan đến ô nhiễm môi trường, đặc biệt là do rác thải nhựa như hô hấp, ung thư và mang thai... Điều ước lớn nhất của cô bây giờ là những đứa con của cô lớn lên trong một môi trường trong sạch không bị ô nhiễm bởi rác thải nhựa. 

Trong thời đại tiêu dùng nổi lên từ vài thập niên qua, sự tiện dụng luôn được đặt lên hàng đầu. Và điều đó đưa chúng ta sống trong một thế giới của nhựa. Túi nilon, chai nhựa, bàn chải đánh răng… và thậm chí quần áo được làm từ nhựa có khắp mọi cửa hàng, chợ, siêu thị. 

Con người đã sản xuất nhựa hàng loạt từ những năm 1950. Thế giới sản xuất hàng trăm triệu tấn nhựa mỗi năm và số lượng chỉ tăng lên theo cấp số cộng. Hầu hết, chúng đều được sử dụng một lần và vứt đi, chỉ có một tỷ lệ rất nhỏ được tái chế. Phần lớn của số lượng nhựa sử dụng một lần này kết thúc ở các bãi rác khổng lồ trên khắp thế giới hoặc theo các dòng sông, suối trôi ra đại dương. 

Bộ phim của Craig đã mang lại những hình ảnh gây sốc, đặc biệt là những thành phố ven biển bị ô nhiễm nặng và các bãi rác đầy rác thải nhựa, nơi những đứa trẻ phải kiếm sống và mưu sinh trong môi trường độc hại đó. 

Bộ phim cũng quay được những hình ảnh đau lòng về các loại động vật biển bị tác động bởi ô nhiễm rác thải nhựa. Các nhà khoa học cho biết khoảng 90% các loài chim biển đã nuốt phải rác thải nhựa do chúng nhầm lẫn với thức ăn trôi nổi trên biển. 

Khi mổ bụng một con chim hải âu bị chết trên bờ biển, họ đã tìm thấy hơn 200 mảnh nhựa trong dạ dày. Rùa biển, hải cẩu, sư tử biển và rất nhiều loài động vật biển khác cũng chịu tác động từ ô nhiễm nhựa. Tác hại rõ nhất là hệ tiêu hóa của chúng bị ảnh hưởng và dần dần bị chết do không thể nạp được thức ăn vào dạ dày. 

A Plastic Ocean cho chúng ta thấy một thế giới tràn ngập bởi rác rưởi. 

Nhựa được sử dụng rộng rãi khắp thế giới vì chúng bền và rẻ. Chúng có thể tồn tại hàng trăm năm mà không bị phân hủy hóa học. Tệ hại hơn, chúng trôi nổi ra biển và vỡ ra thành những hạt vi nhựa hiện hữu khắp nơi trong lòng đại dương. Các nhà khoa học ước tính rằng có hơn năm mươi ngàn tỷ mảnh nhựa hiện đang trôi nổi trong các đại dương trên trái đất. 

Khi microplastic - những hạt vi nhựa - kết quả của sự phân rã dưới ánh nắng mặt trời và nước mặn tan ra và hòa vào đại dương, những độc tố này tích tụ trong chuỗi thức ăn của các loài động vật biển và cuối cùng có thể kết thúc trên bàn ăn tối của chúng ta. Craig cho rằng đây là một vấn đề rất nghiêm trọng, vì gần 1/5 dân số thế giới phụ thuộc vào đại dương để có nguồn protein chính. 

Chính chúng ta đang đầu độc chúng ta chứ không ai khác!

Để không bị chết chìm trong nhựa

Tất nhiên, điều khiến bộ phim này được đánh giá cao và đoạt các giải thưởng quốc tế, không chỉ là những hình ảnh, thông tin đáng báo động về ô nhiễm nhựa, đặc biệt là ở đại dương, mà là các giải pháp để hạn chế sử dụng nhựa mà các nhà làm phim đã đưa ra. 

Hơn ai hết, họ hiểu rằng, khó có một giải pháp để thay đổi thói quen sử dụng nhựa trong xã hội tiêu dùng đã phát triển mạnh mẽ trong vài thập kỷ qua và không thể loại bỏ chúng hoàn toàn.

Bộ phim, qua các kiến giải của các nhà khoa học và xã hội học đã đưa ra các giải pháp khác nhau để giảm thiểu tác động của rác thải nhựa. 

Cách tốt nhất là tránh các sản phẩm chứa nhựa càng nhiều càng tốt, đặc biệt là các sản phẩm từ nhựa sử dụng một lần và tái chế bất cứ thứ gì bạn có thể làm được. Điều này đòi hỏi sự chung tay của các chính quyền để khuyến khích việc tái chế của cộng đồng. 

Đối với những loại nhựa không thể tái chế, công nghệ mới hiện nay đã được phát triển để chuyển đổi chúng thành nhiên liệu, mang lại tuổi thọ thứ hai cho những loại nhựa này. 

Và hơn lúc nào hết, con người dần dần phải có ý thức và tránh xa văn hóa nhựa nếu không muốn trở thành nạn nhân của chính mình.

Các loài động vật biển cũng xứng đáng để sống trong một đại dương xanh, sạch chứ không phải là nạn nhân của món “súp nhựa” nổi lềnh bềnh như hiện nay. 

Hãy xem bộ phim này để thấy ô nhiễm rác thải nhựa không còn là sự cảnh báo và hãy bắt đầu để ý từ những hành vi nhỏ nhất của mỗi chúng ta!