Nỗ lực khôi phục hệ sinh thái của EU

Một bước tiến mới

Theo các nhà khoa học, thâm canh, lâm nghiệp và đô thị hóa đã gây ra tình trạng suy thoái các môi trường sống tự nhiên. Do đó, mục tiêu của đề xuất này là nhằm tăng quần thể chim ở các vùng đất nông nghiệp, đảo ngược sự suy giảm của các loài thụ phấn như ong và khôi phục 25.000km sông chảy dọc theo các dòng chảy tự nhiên vào năm 2030. Để thúc đẩy các cuộc đàm phán của Liên Hợp Quốc về việc ngăn chặn và khắc phục tình trạng mất đa dạng sinh học, các mục tiêu do Ủy ban châu Âu (EC) đưa ra bao gồm, ngăn chặn sự suy giảm của quần thể động vật thụ phấn và khôi phục 20% diện tích đất và biển vào năm 2030, với tất cả các hệ sinh thái sẽ được phục hồi vào năm 2050. EC cũng đề xuất mục tiêu cắt giảm một nửa việc sử dụng thuốc trừ sâu hóa học vào năm 2030 và sẽ bị cấm sử dụng hoàn toàn ở những môi trường tự nhiên như công viên công cộng, các khu bảo tồn và trường học.

Phó Chủ tịch điều hành Ủy ban châu Âu Frans Timmermans nhấn mạnh, đây là lần đầu tiên Ủy ban đề xuất một đạo luật yêu cầu tất cả các quốc gia thành viên của Liên minh châu Âu khôi phục hệ sinh thái tự nhiên. Những điều luật mới được đưa ra là một bước tiến quan trọng trong việc giải quyết tình trạng sử dụng tràn lan các chất hóa học đang tồn tại và đe dọa đến hệ sinh thái của hành tinh. Mục tiêu đề ra cần khôi phục 80% môi trường tự nhiên đang ở trong tình trạng xấu và đưa chúng trở lại với các thành phố, thị trấn, các khu rừng, đất nông nghiệp, biển, hồ và sông. Điều này sẽ giúp con người có được một môi trường tự nhiên bền vững.

EC cho biết, khoảng 100 tỷ euro sẽ có sẵn để chi cho đa dạng sinh học, bao gồm cả việc phục hồi các hệ sinh thái, với mục tiêu đến năm 2030 cắt giảm việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sẽ cho người nông dân thời gian để tìm các giải pháp thay thế. Ủy viên phụ trách sức khỏe và an toàn thực phẩm Stella Kyriakides cho biết, con người, đặc biệt là ngành nông nghiệp cần giảm việc sử dụng thuốc trừ sâu hóa học để bảo vệ đất, không khí và thực phẩm, cũng như là sức khỏe của công dân. Việc các quy định mới được đưa ra không phải là để cấm hoàn toàn việc sử dụng thuốc trừ sâu, mà là biến chúng thành biện pháp cuối cùng.

Các đề xuất được các chuyên gia khuyến khích và cho rằng đây là một cột mốc tiềm năng cho tự nhiên, cũng như cơ hội để con người khôi phục được hệ sinh thái đang bị khai thác và phá hủy đến mức đáng báo động. Dự kiến các dự luật trên có thể trở thành luật trong khoảng một năm. Đề xuất phục hồi này là luật đa dạng sinh học đầu tiên kể từ khi ban hành Chỉ thị về môi trường sống vào năm 1992 và là một phần quan trọng trong chiến lược đa dạng sinh học của EU.

Nhanh chóng thực hiện các mục tiêu

Để nhanh chóng đạt được những mục tiêu mà EC đã đề ra, các quốc gia thành viên sẽ phải đưa ra các kế hoạch riêng để đóng góp vào kế hoạch chung của EU. Theo đó, EC có thể nắm được những định hướng của từng quốc gia và nếu họ không tuân theo sẽ phải đối mặt với hành động pháp lý. Các mục tiêu sẽ được thực hiện cho một loạt hệ sinh thái, bao gồm đất nông nghiệp, rừng, sông, khu vực đô thị và biển. Các hệ sinh thái ưu tiên bao gồm các hệ sinh thái có khả năng loại bỏ và lưu trữ carbon lớn nhất, cũng như ngăn chặn các tác động của thiên tai. Một số quốc gia sẽ phải có những kế hoạch cụ thể và chi tiết hơn so với những quốc gia khác gồm Bỉ, Đan Mạch và Thụy Điển. Đây là những nước nằm trong số các quốc gia thành viên EU có hệ sinh thái ở tình trạng kém nhất, trong khi Romania, Estonia và Hy Lạp ở trạng thái khả quan hơn.

Trưởng ban Chính sách của EU tại tổ chức phi chính phủ về môi trường BirdLife International Ariel Brunner cho biết, mối đe dọa lớn nhất đối với sản xuất lương thực và an ninh là cuộc khủng hoảng khí hậu và mất đa dạng sinh học, vì vậy phục hồi thiên nhiên sẽ giúp tăng cường an ninh lương thực. Luật quy định không được để mất hoàn toàn không gian xanh đô thị và độ che phủ của tán cây vào năm 2030 và đến năm 2050 phải tăng ít nhất 10% độ che phủ của tán cây ở tất cả các thành phố và các vùng ngoại ô. Đối với hệ sinh thái rừng, các quốc gia thành viên sẽ phải tăng cường kết nối rừng, số lượng các loài chim và trữ lượng carbon hữu cơ. Ngoài ra còn có các mục tiêu về khôi phục sông, khơi thông vùng ngập lũ và dỡ bỏ các con đập. Tại các khu vực biển, sẽ có áp lực phải đóng cửa các khu vực đánh bắt cá để các môi trường sống bị phá hủy bởi nghề kéo đáy có thể bắt đầu phục hồi.

Bất chấp luật pháp hiện hành của EU, khoảng 1/3 các môi trường sống được liệt kê trong tình trạng không thuận lợi và đang trở nên xấu đi. Luật sư về động vật hoang dã và môi trường sống tại ClientEarth Ioannis Agapakis cho biết, việc đặt ra các mục tiêu cụ thể và bảo đảm quá trình của các nước được thực hiện mạnh mẽ có thể lật ngược tình thế trong cuộc chiến chống lại các cuộc khủng hoảng này. Để luật này đạt được hiệu quả, các nước thành viên cần giám sát, lập kế hoạch chi tiết và các quy tắc đối với các loại biện pháp được áp dụng để hoàn thành các mục tiêu của luật. Bên cạnh đó, cũng có một số ý kiến khác của một số chuyên gia tranh luận rằng, các biện pháp môi trường nông nghiệp trong quản lý rừng không góp phần phục hồi môi trường sống thực sự không nên được đưa vào mục tiêu tổng thể. Cũng có những lo ngại khác, các mục tiêu phục hồi biển có nguy cơ không thực hiện được trong thực tế, do không quản lý được các tác động đánh bắt xa bờ trong đó có lưới lồng - đây đang là một trong những loại hình đánh bắt đang phá hủy môi trường sinh thái biển.

Thông báo được đưa ra khi các cuộc đàm phán về đa dạng sinh học của Liên Hợp Quốc khởi động lại ở Nairobi, trước khi đạt được thỏa thuận cuối cùng ở Montreal vào tháng 12. Chính phủ các nước hiện đang đàm phán về mục tiêu khôi phục toàn cầu và những luật này sẽ giúp EU trở thành một tổ chức tiên phong về đa dạng sinh học một cách hợp pháp. Các đề xuất sẽ được thảo luận tại nghị viện châu Âu và hội đồng môi trường, và một khi có thỏa thuận về bất kỳ sửa đổi nào họ sẽ có sự thương lượng về cách thỏa hiệp và nhận được một văn bản mà quốc hội và hội đồng có thể biểu quyết và thông qua.