Cuối tuần trước, Thủ tướng Anh Boris Johnson đã thông báo quyết định từ chức chủ tịch đảng Bảo thủ đang cầm quyền, đồng nghĩa với việc ông sẽ rời bỏ ghế Thủ tướng, mở đường cho nước Anh chọn người thay thế ông.
Sự ủng hộ xuống thấp
Ông Johnson đã giành được chiến thắng vào tháng 12.2019 để thay thế cựu thủ tướng Theresa May với lời hứa đưa ra một thỏa thuận Brexit và đưa nước Anh tới một tương lai tươi sáng khi rời Liên minh châu Âu. Sau gần 3 năm lãnh đạo nước Anh, bên cạnh những lời khen ngợi ông là một chính khách bình dân, hài hước, có sức hấp dẫn, cũng có không ít tiếng nói chỉ trích, cho rằng ông không trung thực và thường sử dụng ngôn ngữ không thích hợp. Tuy nhiên, sự ra đi của ông vẫn là một sự kiện khá bất ngờ vì thời gian gần đây ông Johnson vẫn hoạt động khá năng nổ, tham dự nhiều hội nghị quốc tế lớn trên cương vị Thủ tướng Vương quốc Anh, đất nước từng có hệ thống thuộc địa lớn nhất thế giới.
Việc ông phải từ chức được cho là hệ quả của những khó khăn gần đây của chính phủ Anh và cá nhân ông. Các số liệu công bố gần đây cho thấy lạm phát trong năm của Anh đã lên mức cao nhất trong 40 năm, lên tới 9,1% trong tháng 5, ảnh hưởng nghiêm trọng đến lương người lao động, giá cả sinh hoạt của người dân. Trong khi đó, cá nhân ông Johnson từng bị chỉ trích về việc vi phạm quy định về phòng, chống dịch Covid-19 mà báo chí Anh gọi là vụ Partygate, cũng như không trung thực trong vấn đề bổ nhiệm nhân sự.
Bê bối Partygate khiến Thủ tướng Johnson phải trải qua cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm trong nội bộ đảng Bảo thủ vào đầu tháng 6. Mặc dù vượt qua cuộc bỏ phiếu, tỷ lệ nghị sĩ bỏ phiếu chống lại ông Johnson lên tới hơn 40%. Uy tín của đảng cầm quyền cũng suy giảm nghiêm trọng, đảng Bảo thủ mất nhiều ghế hội đồng vào tay Công đảng đối lập tại cuộc bầu cử địa phương hồi tháng 5 và mất 2 ghế hạ nghị sĩ tại các khu vực bầu cử quan trọng trong cuộc bầu cử bổ sung cuối tháng 6. Sự ủng hộ dành cho ông Johnson đi xuống nhanh chóng, kể từ cuối tháng 6 hàng chục quan chức trong Chính phủ Anh đã lần lượt đệ đơn từ chức để bày tỏ sự phản đối đối với đương kim thủ tướng. Nhiều nghị sĩ Anh cũng yêu cầu ông Johnson từ chức vì quyền lợi quốc gia và quyền lợi của chính Đảng Bảo thủ do ông lãnh đạo.
Chỉ trong thời gian ngắn, chính phủ của ông Boris Johnson chứng kiến sự ra đi của 8 bộ trưởng, đẩy ông vào thế bị cô lập, bất lực và sự ra đi là điều không thể tránh khỏi. Trong bài phát biểu tuyên bố từ chức, ông Boris Johnson thừa nhận: “Rõ ràng ý nguyện của đảng Bảo thủ là cần phải có một lãnh đạo mới, do đó sẽ có thủ tướng mới”.
Những ứng viên tiềm năng
Trong bối cảnh đó, đảng Bảo thủ đang thúc đẩy việc tìm kiếm người thay thế thủ tướng Johnson. Hiện có một số ứng viên tiềm năng sau:
Cựu Bộ trưởng Tài chính Rishi Sunak
Ngày 8.7, cựu bộ trưởng Tài chính Rishi Sunak xác nhận ông sẽ chạy đua vào vị trí thủ tướng Anh. Năm nay mới 42 tuổi, ông Sunak được coi là một ngôi sao đang lên trong đảng Bảo thủ, là ứng viên sáng giá cho vị trí lãnh đạo Đảng trong tương lai. Ông Sunak trở thành nghị sĩ năm 2015, đại diện cho hạt Richmond, vùng Yorkshire. Ông được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Tài chính vào tháng 2.2020 và từ chức vào ngày 5.7 vừa qua để phản đối Thủ tướng Johnson. Ông có vợ là con gái của tỷ phú Ấn Độ Narayana Murthy, người thành lập công ty công nghệ thông tin Infosys. Ông Sunak được ca ngợi vì gói giải cứu kinh tế Covid-19, bao gồm một loạt chương trình duy trì việc làm nhằm ngăn chặn tình trạng thất nghiệp. Nhưng ông Sunak cũng vấp phải chỉ trích vì không hỗ trợ đủ chi phí sinh hoạt cho các hộ gia đình.
Liz Truss - đương kim Ngoại trưởng
Là người được các ủng hộ viên của đảng Bảo thủ yêu thích, Liz Truss đã có mặt trong nội các dưới thời ba thủ tướng kế tiếp với nhiều vị trí bao gồm Bộ trưởng Môi trường, Bộ trưởng Thương mại, Bộ trưởng Phụ nữ và hiện là Ngoại trưởng - vị trí mà lần đầu tiên một phụ nữ đảng Bảo thủ nắm giữ. Năm nay 46 tuổi, bà hiện là nhà đàm phán hàng đầu của Anh với Liên minh châu Âu. Ngoại trưởng được biết đến là người quan tâm chăm chút hình ảnh cá nhân trước công chúng.
Sajid Javid - cựu Bộ trưởng Y tế
Năm nay 52 tuổi, từng là chủ ngân hàng, ông Javid đã có được sự thăng tiến ổn định trong hàng ngũ đảng Bảo thủ kể từ lần đầu tiên trở thành nghị sĩ vào năm 2010. Sau khi bà May từ chức, Javid đã ứng cử vào vị trí lãnh đạo của đảng Bảo thủ và đã đứng ở vị trí thứ tư. Tháng 6 năm 2021, ông được ông Johnson bổ nhiệm làm Bộ trưởng Y tế, trở thành một nhân vật nổi bật trong phản ứng của chính phủ đối với đại dịch Covid-19 ở Vương quốc Anh.
Jeremy Hunt - cựu Ngoại trưởng
Là ngoại trưởng trong giai đoạn 2018 - 2019, năm nay 55 tuổi, ông Hunt chỉ đứng sau ông Johnson trong cuộc bầu chọn lãnh đạo đảng Bảo thủ năm 2019 ở vòng cuối. Đầu năm nay, ông cho biết tham vọng trở thành thủ tướng của mình "vẫn chưa hoàn toàn biến mất". Các nhà phân tích tin rằng nếu trở thành thủ tướng, ông sẽ theo đuổi một phong cách lãnh đạo nghiêm túc hơn và ít gây tranh cãi hơn sau những bất ổn gần đây trong chính trường Anh.
Ben Wallace - Bộ trưởng Quốc phòng
Bộ trưởng Quốc phòng Ben Wallace, 52 tuổi, trong những tháng gần đây đã trở thành thành viên được mến mộ trong chính phủ. Ông bắt đầu sự nghiệp chính trị của mình với tư cách là thành viên của hội đồng thành lập Scotland vào tháng 5 năm 1999, trước khi được bầu vào hội đồng Westminster lần đầu tiên vào năm 2005. Ông là Bộ trưởng An ninh từ năm 2016 cho đến khi đảm nhận vai trò hiện tại ba năm sau đó. Ông giành được nhiều lời khen ngợi khi tiến hành sơ tán công dân Anh và các đồng minh khỏi Afghanistan vào năm ngoái và trong chính sách quốc phòng của Anh gần đây.
Cơ quan chủ quản: Văn phòng Quốc hội
