Thực hiện giao đất, cho thuê đất chủ yếu thông qua đấu giá quyền sử dụng đất

Quy định chặt chẽ việc thu hồi đất, tránh lạm dụng

Về thu hồi đất, theo Báo cáo thẩm tra dự án Luật Đất đai (sửa đổi) do Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh trình bày, Thường trực Ủy ban Kinh tế đề nghị, rà soát các trường hợp thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh (Điều 69), thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng (Điều 70), xác định rõ các tiêu chí, điều kiện thuộc trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng để tránh lạm dụng, thu hồi đất tràn lan, không đúng bản chất, bảo đảm quyền lợi hợp pháp của người có đất thu hồi.

Nêu rõ thu hồi đất là một chế định quan trọng trong Luật Đất đai, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho rằng, cần phải quy định chặt chẽ nội dung này, thể chế hóa nhiệm vụ, giải pháp được nêu tại Nghị quyết 18-NQ/TW về  “Tiếp tục đổi mới, hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất, tạo động lực đưa nước ta trở thành nước phát triển có thu nhập cao”, để bảo đảm tính minh bạch. Theo đó, cần nghiên cứu bổ sung quy định về nguyên tắc, điều kiện, tiêu chuẩn, tiêu chí cụ thể để Nhà nước thu hồi đất phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng; rà soát kỹ lưỡng các trường hợp thu hồi đất để bảo đảm tính chính xác và phù hợp, tránh việc lạm dụng trong thực tiễn.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng, Luật Đất đai là đạo luật quan trọng, phức tạp, có tác động đến mọi mặt của đời sống kinh tế xã hội, hoạt động của các các tổ chức kinh tế và từng người dân. Khi thu hồi đất thì bồi thường cho người có quyền sử dụng bị thu hồi phải bảo đảm đời sống tốt hơn theo đúng tinh thần Nghị quyết 18-NQ/TW. Nếu các chế định trong dự án luật này làm không kỹ, không thận trọng, không cân nhắc kỹ lưỡng sẽ tác động trực tiếp đến các mối quan hệ pháp lý khác. Giải quyết tốt các vướng mắc của Luật Đất đai hiện hành sẽ tác động tích cực đến việc phát triển kinh tế - xã hội; giải quyết được nguyên nhân căn bản dẫn đến tình trạng phức tạp trong khiếu nại, tố cáo hiện nay.

Bổ sung nguyên tắc, tiêu chí, điều kiện cụ thể giao đất, cho thuê đất, chuyển đổi mục đích sử dụng đất

Phát biểu kết luận cuộc làm việc, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, đây là dự án Luật có vai trò hết sức quan trọng, nội dung phức tạp, phạm vi rộng liên quan đến nhiều ngành, lĩnh vực, đề nghị Chính phủ nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của Chủ tịch Quốc hội, ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và ý kiến thẩm tra để hoàn thiện thảo Luật bảo đảm chất lượng; trong đó lưu ý cần tập trung rà soát thể chế hóa đầy đủ các chủ trương của Đảng, Nghị quyết số 18-NQ/TW.

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, cơ quan soạn thảo tiếp tục cụ thể hóa các quy định, hoàn thiện các báo cáo đánh giá tác động, rà soát để đảm bảo Luật không trái với các hiệp định ký kết các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên; tiếp tục nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế, nhất là các vấn đề phức tạp như quy hoạch sử dụng đất tài chính, đất đai, giá đất xây dựng và quản lý cơ sở dữ liệu đất đai, ngân hàng, đất nông nghiệp; hoàn thiện quy định về phạm vi điều chỉnh để phù hợp với Luật Quy hoạch.

Cùng với đó, cần bổ sung căn cứ để giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển đổi mục đích sử dụng đất; làm rõ đối tượng cơ sở xác định ảnh hưởng tác động của trường hợp cho thuê đất trả tiền một lần và trường hợp trả tiền hàng năm để hoàn thiện các quy định của luật; bổ sung nguyên tắc tiêu chí, điều kiện cụ thể về giao đất, cho thuê đất, chuyển đổi mục đích sử dụng đất trong lĩnh vực văn hóa xã hội, du lịch, tôn giáo miền núi, đồng bào dân tộc thiểu số; xác định cụ thể nguyên tắc, tiêu chí của các trường hợp không phải đấu giá quyền sử dụng đất và đấu thầu dự án có sử dụng đất để tránh lạm dụng và thực hiện yêu cầu của Nghị quyết 18-NQ/TW là thực hiện giao đất, cho thuê đất chủ yếu thông qua đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu các dự án có sử dụng đất.

Tiếp tục rà soát các quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, phát triển quỹ đất tài chính về đất đai, giá đất để thể chế hóa đầy đủ Nghị quyết 18-NQ/TW, lưu ý bồi thường, hỗ trợ bảo đảm khả thi, bao quát đối tượng; có tiêu chí, điều kiện cụ thể cho các trường hợp thu hồi đất để tạo quỹ đất đấu giá quyền sử dụng đất.

Đánh giá kỹ tác động của việc tập trung và tích tụ nhận đất nông nghiệp để quy định phù hợp; làm rõ cơ quan quản lý thẩm quyền trình tự, thủ tục thuê đất các khu công nghiệp, khu chế xuất, cụm công nghiệp, bổ sung quy định về đất khu kinh tế, hoàn thiện quy định với đất sử dụng đa mục đích đất.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nhấn mạnh: Rà soát quy định bảo đảm quản lý chặt chẽ, phù hợp, không có khoảng trống pháp lý trong quản lý, quy định để kiểm soát, quản lý chặt chẽ việc sử dụng đất sau khi chuyển đổi mục đích sử dụng; cụ thể hóa tối đa những nội dung đã được kiểm nghiệm và áp dụng ổn định trong thực tiễn có trong các văn bản hướng dẫn luật và áp dụng có hiệu quả. Lưu ý đảm bảo đồng bộ, thống nhất với các Luật đang được xem xét sửa đổi với các lĩnh vực đặc thù của các quy định cụ thể về đất đai điều chỉnh. Đồng thời rà soát điều khoản thi hành để đảm bảo khả thi, tránh vướng mắc khi thực hiện đánh giá kỹ tác động đối với từng nội dung.

Đối với những nội dung còn nhiều ý kiến khác nhau, Phó Chủ tịch Quốc hội yêu cầu Ban soạn thảo, cơ quan chủ trì thẩm tra tiếp tục làm rõ cơ sở chính trị, căn cứ pháp lý, tính khoa học và thực tiễn, ưu nhược điểm của từng loại ý kiến; nghiêm túc, nghiên cứu thấu đáo, nhiều mặt tham khảo ý kiến của Mặt trận Tổ quốc, Kiểm toán Nhà nước, Thanh tra Chính phủ để bảo đảm phòng chống tiêu cực trong xây dựng chính sách pháp luật; đề nghị Chính phủ chỉ đạo cơ quan soạn thảo các cơ quan hữu quan khẩn trương nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ý kiến của cơ quan thẩm tra để hoàn chỉnh hồ sơ dự án Luật trình Quốc hội.