Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ: Mục tiêu cuối cùng là nâng cao năng lực, hiệu quả quản lý nhà nước!

Tiếp tục chương trình Phiên họp thứ Mười lăm, sáng nay, 12.9, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã tiến hành giám sát chuyên đề “Việc thực hiện các nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã trong giai đoạn 2019-2021”.

Đã giảm 8 đơn vị hành chính cấp huyện, 561 đơn vị hành chính cấp xã

Báo cáo kết quả giám sát “Việc thực hiện các nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã trong giai đoạn 2019 - 2021”, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng - Phó Trưởng đoàn Thường trực Đoàn giám sát nêu rõ, Chính phủ, chính quyền địa phương đã khẩn trương, nghiêm túc triển khai việc rà soát tiêu chuẩn của đơn vị hành chính để xây dựng phương án, đề án sắp xếp đơn vị hành chính trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành 48 nghị quyết về việc sắp xếp 21 đơn vị hành chính cấp huyện và 1.056 đơn vị hành chính cấp xã tại 45 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, qua đó cả nước đã giảm được 8 đơn vị hành chính cấp huyện và 561 đơn vị hành chính cấp xã. Việc xây dựng Đề án bảo đảm đúng quy trình, thủ tục theo quy định; các phương án sắp xếp đều được lấy ý kiến và nhận được sự đồng thuận cao của cử tri và HĐND ở các đơn vị hành chính liên quan trực tiếp.

Tổ chức bộ máy của các cơ quan, tổ chức, đơn vị trong hệ thống chính trị ở các đơn vị hành chính hình thành sau sắp xếp đều được kiện toàn theo đúng yêu cầu tại Nghị quyết số 653 và các nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về sắp xếp đơn vị hành chính của mỗi địa phương. Cả nước đã giảm được 3.437 cơ quan ở cấp xã và 429 cơ quan ở cấp huyện. Trong đó, khối hành chính giảm 752 cơ quan; khối đoàn thể giảm 2.856 cơ quan; khối cơ quan thuộc hệ thống ngành dọc của Trung ương đóng tại địa phương giảm 73 cơ quan; khối đơn vị sự nghiệp giảm 185 đơn vị. 

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cho biết, việc sắp xếp đơn vị hành chính giai đoạn 2019 - 2021 đã thành công tốt đẹp, bảo đảm hoàn thành các mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra tại Nghị quyết số 18-NQ/TW của Hội nghị Trung ương 6 khóa XII, Nghị quyết số 37-NQ/TW của Bộ Chính trị. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực đã đạt được, việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2019 - 2021 cũng còn có một số khó khăn, vướng mắc.

Cụ thể, công tác bố trí, sắp xếp, giải quyết chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức, viên chức và người hoạt động không chuyên trách dôi dư do sắp xếp đơn vị hành chính còn lúng túng, số lượng người dôi dư cần tiếp tục giải quyết còn nhiều. Vẫn còn nhiều trụ sở làm việc của cơ quan, tổ chức ở các đơn vị hành chính thực hiện sắp xếp chưa được bố trí, sử dụng hiệu quả; việc tổ chức thanh lý, bán đấu giá các trụ sở, tài sản công dôi dư sau sắp xếp còn chậm và gặp nhiều khó khăn. Công tác hướng dẫn việc thực hiện chế độ, chính sách đặc thù đối với các đơn vị hành chính mới được thành lập chưa kịp thời, đồng bộ, chưa có sự kết nối đầy đủ với các chính sách, pháp luật khác có liên quan… Từ thực tế đó cho thấy, việc sắp xếp đơn vị hành chính nhằm tinh gọn bộ máy, tiết kiệm ngân sách là mục tiêu sẽ đạt trong dài hạn, còn ở giai đoạn ngay sau khi sắp xếp, vẫn cần tập trung bố trí nguồn lực đầu tư cần thiết để các đơn vị hành chính sớm ổn định về tổ chức và hoạt động, có nền tảng ban đầu để thực hiện yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân, để người dân cảm thấy được ngay tác dụng, hiệu quả tích cực của việc sắp xếp. 

Mục tiêu cuối cùng là nâng cao năng lực, hiệu quả quản lý nhà nước

Cho ý kiến về nội dung này, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu rõ, việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã là thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW về “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”. Theo đó, cần đánh giá kỹ hơn kết quả giám sát đạt được còn những vấn đề gì, so với mục tiêu đề ra như thế nào, làm rõ cả về định tính và định lượng.

Về mục tiêu sắp xếp, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, không chỉ là để “sắp xếp” mà mục tiêu cuối cùng là nâng cao năng lực, hiệu quả quản lý nhà nước. Sau khi sắp xếp thì các chỉ tiêu đo lường, đánh giá đã làm như thế nào trong những năm vừa qua; các thiết chế về văn hóa, giáo dục có đáp ứng được yêu cầu phục vụ nhân dân hay không? Và đến nay, người dân đánh giá về việc sắp xếp này như thế nào, nhất là những địa phương ở biên giới, hải đảo? Bên cạnh đó còn là vấn đề bảo đảm quốc phòng an ninh và làm gì để tiếp tục tiến hành triển khai cho giai đoạn sau.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Lê Tấn Tới, Nghị định số 34/2019/NĐ-CP  quy định, người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố có không quá 3 người được hưởng phụ cấp hàng tháng từ ngân sách nhà nước và chỉ áp dụng đối với các chức danh: Bí thư Chi bộ; Trưởng thôn hoặc Tổ trưởng tổ dân phố; Trưởng Ban công tác mặt trận; hay còn gọi là "3 chốt", còn thực tế ở một số tỉnh phía Bắc, Tây Nguyên, Tây Nam Bộ, đặc biệt ở các tỉnh biên giới thì không có "chốt" công an cắm. Bên cạnh đó, qua thực tế tại các tỉnh Tây Nam Bộ có thực trạng "3 chốt" được hưởng chính sách từ ngân sách nhà nước, và mỗi "chốt" một tháng được khoảng hơn 800.000 đồng. Tuy nhiên, ở một số địa phương linh hoạt chỉ sử dụng mỗi ấp, thôn "một chốt". Như vậy, khi có vụ việc xảy ra thì nhiều khi không nắm bắt được tình hình, không có người giải quyết, trong khi đó công an xã chính quy chỉ có 5 người. Với tình hình an ninh trật tự, quan điểm của Đảng và Nhà nước là phải phòng ngừa từ sớm, từ xa, nhưng nếu không nắm được kịp thời các vụ việc ở địa phương thì rất khó để thực hiện. “Vậy Nghị định số 34/2019/NĐ-CP đã sát thực tế chưa, phát huy hiệu quả như thế nào? Việc một số địa phương thực hiện mỗi ấp, mỗi thôn 3 chốt nhưng chỉ có một chốt thì có hay không?” - Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh nêu vấn đề. 

Từ thực tế nêu trên, Chủ nhiệm Ủy ban Lê Tấn Tới kiến nghị, Đoàn giám sát nghiên cứu đề xuất Chính phủ sớm sửa đổi Nghị định 34 theo hướng, mỗi ấp, mỗi thôn không nhất thiết là phải có "3 chốt" mà phải phụ thuộc vào tình hình thực tiễn trên địa bàn.

Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ, với tinh thần làm việc khẩn trương, nghiêm túc, các ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản đánh giá cao tinh thần trách nhiệm, cầu thị của Đoàn giám sát trong việc thực hiện nhiệm vụ được giao; đánh giá Đoàn giám sát đã cơ bản hoàn thành mục tiêu, nhiệm vụ, yêu cầu đặt ra trong Nghị quyết giao; hồ sơ báo cáo được chuẩn bị công phu, kỹ lưỡng.

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Đoàn giám sát tiếp thu đầy đủ, nghiêm túc, xác đáng các ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các ý kiến tại phiên họp để hoàn chỉnh báo cáo giám sát, làm rõ những nhận định đánh giá, kết quả, hạn chế, tồn tại và nguyên nhân, bảo đảm khách quan, trung thực, phản ánh đúng tình hình. Qua đó, rút ra những bài học kinh nghiệm để áp dụng trong thời gian tới; đề xuất những giải pháp, kiến nghị bảo đảm tính khả thi, phù hợp, cụ thể, có lộ trình và căn cứ chính trị pháp lý, cơ sở để tổ chức thực hiện. Đồng thời, giao Đoàn giám sát và Thường trực Ủy ban pháp luật tiếp thu ý kiến để hoàn chỉnh báo cáo về dự thảo Nghị quyết, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến bằng văn bản.

Tại Phiên họp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết về chuyên đề giám sát này.