Nghiên cứu áp dụng một số chính sách đột phá hơn

Đề xuất áp dụng 10 chính sách đặc thù cho tỉnh Khánh Hòa

Trình bày Tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, dự thảo Nghị quyết quy định thí điểm 10 chính sách đặc thù thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội khác với quy định hiện hành hoặc chưa được quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật. Theo đó, gồm các cơ chế đặc thù về quản lý tài chính, ngân sách nhà nước; quản lý đất đai; quản lý quy hoạch; tách dự án giải phóng mặt bằng ra khỏi dự án đầu tư công; thu hút đầu tư trong Khu Kinh tế Vân Phong; phát triển nuôi trồng thủy sản trên biển.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn đánh giá, các cơ chế đặc thù được Chính phủ đề xuất áp dụng cho tỉnh Khánh Hoà sẽ tạo sự chủ động, thuận lợi cho địa phương, góp phần huy động nguồn lực đủ mạnh từ các thành phần kinh tế, nhất là từ khu vực kinh tế tư nhân, cho phát triển 3 trung tâm kinh tế động lực (vịnh Vân Phong, thành phố Nha Trang, vịnh Cam Ranh), 5 khu vực trụ cột (công nghiệp chế biến, chế tạo công nghệ cao, dịch vụ logistics, công nghiệp năng lượng, du lịch). Tuy nhiên, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội cũng lưu ý, khi xây dựng và triển khai thực hiện các cơ chế, chính sách mới với tỉnh Khánh Hòa, cũng như một số địa phương khác phải thể hiện rõ ràng các thuộc tính "đổi mới, đột phá, đặc thù, động lực và đồng thuận". Về chính sách thu hút đầu tư trong Khu kinh tế Vân Phong, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn lưu ý, cần tiếp tục rà soát, bổ sung quy định để bảo đảm có các chính sách đủ mạnh, cam kết nghĩa vụ với nhà đầu tư, xử lý khi nhà đầu tư không thực hiện cam kết. Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội lo ngại về hiện tượng đăng ký “xí phần đất”, đầu tư không đúng quy hoạch, không thực hiện đúng tiến độ về vốn, hạ tầng… sẽ ảnh hưởng đến việc thực hiện mục tiêu phát triển Khu kinh tế Vân Phong.

Các quy định về quản lý tài chính, ngân sách Nhà nước; quản lý đất đai, quy hoạch tương tự như các chính sách đặc thù đã được áp dụng cho một số địa phương được áp dụng cơ chế, chính sách đặc thù trước đó (Nghệ An, Thừa Thiên Huế, Thanh Hóa, Cần Thơ…). Ba cơ chế, chính sách còn lại (tách dự án giải phóng mặt bằng ra khỏi dự án đầu tư công; thu hút đầu tư trong Khu Kinh tế Vân Phong; phát triển nuôi trồng thủy sản trên biển) là những chính sách tương thích với lợi thế của Khánh Hòa. Trong đó, Chính phủ đề xuất một số chính sách thu hút đầu tư vào Khu Kinh tế Vân Phong.

Về vấn đề thu hút đầu tư trong Khu kinh tế Vân Phong, theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, để thực hiện mục tiêu này, dự thảo Nghị quyết quy định, nhà đầu tư chiến lược được hưởng chế độ ưu tiên về thủ tục hải quan và thủ tục về thuế, được ưu tiên hỗ trợ thủ tục đầu tư kinh doanh và thực hiện bồi thường, hỗ trợ tái định cư, được tham gia các hoạt động xúc tiến đầu tư, thương mại, du lịch. Nhà đầu tư chiến lược phải thực hiện các cam kết, nhất là cam kết thực hiện đúng các nội dung và tiến độ tại văn bản chấp thuận chủ trương đầu tư, Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, cam kết không chuyển nhượng dự án trong thời gian thực hiện đầu tư xây dựng. Nhà đầu tư chiến lược sẽ không được hưởng các ưu đãi cho nhà đầu tư chiến lược khi không đáp ứng các điều kiện của nhà đầu tư chiến lược và phải chịu trách nhiệm về các hậu quả phát sinh do không đáp ứng các điều kiện về vốn, tiến độ giải ngân và các điều kiện khác về nhà đầu tư chiến lược.

Chính phủ đề xuất hiệu lực thi hành của Nghị quyết là ngày 1.8.2022 và được thực hiện trong 5 năm.

Thí điểm áp dụng khấu trừ chi phí nghiên cứu phát triển khi tính thuế

Trình bày Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Nguyễn Phú Cường cho biết, Thường trực Ủy ban Tài chính – Ngân sách nhất trí bổ sung nội dung này vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2022. Hồ sơ Dự thảo Nghị quyết đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét, thông qua theo trình tự một kỳ họp.

Về phạm vi chính sách thể hiện trong dự thảo Nghị quyết, đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Tài chính – Ngân sách cho rằng, nhiều chính sách đã thể hiện đúng tinh thần Nghị quyết số 09 của Bộ Chính trị về xây dựng, phát triển tỉnh Khánh Hòa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Một số nội dung tương đồng với chính sách đặc thù của các địa phương vừa được Quốc hội ban hành. Những chính sách mới thể hiện tinh thần đổi mới, mong muốn đột phá, tạo tiền đề thay đổi về thể chế trong phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Nhưng cũng có một số ý kiến cho rằng, những chính sách đề xuất chưa mang tính đột phá, chưa khai thác tối đa thế mạnh về vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên. Vì vậy, đề nghị nghiên cứu những chính sách đột phá, sáng tạo, thể hiện tư duy chiến lược, phát huy lợi thế, góp phần thực hiện tốt Nghị quyết số 09 của Bộ Chính trị; đề cao trách nhiệm trong quản lý nhà nước tại địa phương; phù hợp năng lực quản lý; bảo đảm minh bạch, tránh lợi dụng chính sách; kiểm soát gian lận thương mại.

Về thu hút đầu tư trong Khu kinh tế Vân Phong, đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Tài chính – Ngân sách cho rằng, chủ trương thu hút nhà đầu tư chiến lược vào Khu kinh tế Vân Phong là phù hợp với Nghị quyết 09 của Bộ Chính trị. Tuy nhiên, cần giải trình rõ cơ sở thực tiễn, tính khả thi của việc triển khai quy định “Nhà đầu tư chiến lược phải có cam kết bằng văn bản về việc “đáp ứng các điều kiện bảo đảm quốc phòng, an ninh theo quy định của pháp luật Việt Nam”. Đồng thời, đề nghị làm rõ cơ sở, cách thức xác định tiêu chí về tổng tài sản 25.000 tỷ đồng trở lên đối với điều kiện về năng lực tài chính, vì hiện nay chưa có văn bản hướng dẫn rõ ràng việc định giá tài sản đầu tư.

Với vấn đề này, một số ý kiến đề nghị, Ban soạn thảo cân nhắc khả năng bổ sung một số chính sách như: Áp dụng thí điểm cơ chế cho phép các doanh nghiệp trong Khu kinh tế Vân Phong được khấu trừ bổ sung đối với các chi phí về nghiên cứu phát triển khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp; Phân cấp cho UBND tỉnh Khánh Hòa được quyết định chủ trương đầu tư đối với các dự án của nhà đầu tư chiến lược trong Khu kinh tế Vân Phong thuộc thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ.

Tán thành với quan điểm của cơ quan thẩm tra, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng, cơ chế thu hút nhà đầu tư chiến lược vào Khu kinh tế Vân Phong dường như còn hẹp, chưa có chính sách mới và đột phá. Do vậy, cần nghiên cứu bổ sung chính sách thí điểm áp dụng khấu trừ chi phí nghiên cứu phát triển khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp với tất cả các doanh nghiệp trong Khu kinh tế Vân Phong, hay chí ít là áp dụng với các nhà đầu tư chiến lược. Thực tế, trong thông lệ quốc tế đã có một số quốc gia cho phép khấu trừ chi phí này và cũng hoàn toàn phù hợp với chủ trương khuyến khích đổi mới, sáng tạo ở nước ta. Mặt khác, Ngân hàng Thế giới đã khuyến cáo và đưa ra cách tính khấu trừ chi phí đầu tư phát triển khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp rất dễ áp dụng. “Khi xem xét quyết định đầu tư, nhà đầu tư thường muốn nhanh. Do vậy, nên chăng phân cấp cho tỉnh Khánh Hòa quyết định chủ trương đầu tư đối với các dự án của nhà đầu tư chiến lược trong Khu kinh tế Vân Phong thuộc thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ, sau khi xin ý kiến các bộ, ngành liên quan”, Chủ tịch Quốc hội đề nghị.

Trên cơ sở thảo luận, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã biểu quyết bổ sung dự thảo Nghị quyết này vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2022, thống nhất, sẽ trình Quốc hội xem xét thông qua dự thảo Nghị quyết theo trình tự, thủ tục rút gọn tại Kỳ họp thứ Ba tới.

Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất trình Quốc hội ban hành Nghị quyết cho phép Khánh Hòa áp dụng 6 cơ chế, chính sách đặc thù giống với các địa phương khác đang thí điểm thực hiện như Chính phủ trình (được tăng mức dư nợ vay, được ngân sách Trung ương bổ sung có mục tiêu, HĐND tỉnh được quyết định cho phép các các huyện, thị xã, thành phố được sử dụng ngân sách và các nguồn hợp pháp khác hỗ trợ huyện Khánh Sơn và huyện Khánh Vĩnh; được quyết định điều chỉnh mục đích sử dụng đất trồng lúa dưới 500 ha…). Tuy nhiên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị, Ban soạn thảo cần rà soát, biên tập các điều khoản cụ thể trong dự thảo Nghị quyết, bảo đảm sự chặt chẽ, kỹ thuật lập pháp, từ đó đạt sự đồng thuận cao của các đại biểu Quốc hội.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng cơ bản thống nhất với định hướng chính sách đặc thù riêng với tỉnh Khánh Hòa được Chính phủ trình; song, đề nghị cần rà soát hoàn thiện với mỗi chính sách để trình Quốc hội. Trong đó, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nhấn mạnh, với việc chuẩn bị thu hồi đất thực hiện dự án tại Khu Kinh tế Vân Phong và huyện Cam Lâm cần nghiên cứu quy định thêm trách nhiệm của cơ quan được giao thực hiện; trách nhiệm phối hợp của UBND xã; quy định trình tự, thủ tục triển khai; nghiên cứu áp dụng thí điểm cơ chế này cho một số dự án đầu tư công; chú ý làm tốt công tác tuyên truyền để tạo sự đồng thuận cao trong vùng thực hiện dự án.