Giảm lượng giống lúa gieo sạ giúp giảm chi phí, tăng lợi nhuận cho nông dân

Năng suất lúa cao hay thấp do tích số của 3 yếu tố hợp thành, đó là số bông/m2, số hạt chắc/bông và trọng lượng hạt của giống. Trong đó, yếu tố trọng lượng hạt do bản chất di truyền của giống quyết định, ít thay đổi; còn số bông và số hạt chắc/bông bị thay đổi nhiều theo mật độ gieo sạ, lượng phân bón và thời tiết quyết định. Khi số bông/m2 tăng lên thì số hạt chắc/bông bị giảm xuống.

Vì vậy, năng suất lúa của một giống đã được trồng quyết định chủ yếu bởi 2 yếu tố là số bông trên đơn vị diện tích (ta thường lấy là 1m2) và số hạt chắc trên bông. Cụ thể là tổng số hạt chắc trên đơn vị diện tích quyết định. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, một giống lúa cụ thể, ví dụ IR64, nếu có 300 bông/m2 thì mỗi bông có 150 hạt chắc, mỗi m2 ta có 45.000 hạt; còn nếu có 600 bông/m2 thì mỗi bông chỉ còn lại 65 hạt/bông, ta chỉ thu được 39.000 hạt/m2.

Như vậy, khi trồng 1 giống lúa nào đó, cần phải khống chế số bông vừa phải, tức số lượng giống vừa phải. Nếu gieo sạ quá dày thì rủi ro mang lại nhiều hơn sạ thưa. Ở miền Bắc, từ những năm 60 của Thế kỷ 20, bà con nông dân đã từng tham gia thực nghiệm với các nhà khoa học, và đã nhận thấy rằng một giống lúa cụ thể nếu cấy 25 khóm (bụi)/m2 thì cho năng suất cao hơn cấy 50 bụi/m2, từ đó nảy sinh câu ca dao “cấy thưa thừa thóc, cấy dày cóc được ăn” và dần dần họ chỉ áp dụng kỹ thuật gieo mạ 40kg vừa đủ cấy cho 1ha, hoặc gieo sạ 50kg cho 1ha là phổ biến.

Ngày nay, ở đồng bằng sông Cửu Long, bà con ở xã Bắc Hòa và các xã lân cận của huyện Hậu Thạnh (Long An) cũng đã áp dụng kỹ thuật sạ 50 - 60 kg thóc/ha và đạt được năng suất khá cao. Khi được hỏi tại sao bà con không sạ 150kg thóc/ha như các vùng khác, bà con cho biết, sạ vậy phí hạt giống quá mà năng suất lại thấp.

Từ năm 2016, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã phát động chiến dịch giảm giống lúa sạ còn 80kg/ha. Và để triển khai chiến dịch này, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia đã phối hợp với Công ty Cổ phần Phân bón Bình Điền cùng với Trung tâm Khuyến nông của 13 tỉnh đồng bằng sông Cửu Long thực hiện trình diễn khắp 13 tỉnh.

Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) Lê Thanh Tùng cho biết, “chìa khóa để giảm chi phí sản xuất lúa gạo đó là giảm lượng giống gieo sạ xuống còn khoảng 80kg/ha là điều cần thiết và phải thực hiện cấp bách. Khi giảm lượng lúa giống, các chi phí cho phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, chi phí cho bơm tưới sẽ giảm theo, lợi nhuận của nông dân tăng lên”.

Cũng theo ông Tùng, ý nghĩa lớn hơn của việc giảm lượng giống gieo sạ là tăng tính cạnh tranh về xuất khẩu gạo. Đồng thời, khi giảm lượng giống gieo sạ kéo theo việc giảm phân bón, thuốc bảo vệ thực vật sẽ giúp mức độ an toàn thực phẩm tăng lên, tạo thuận lợi cho việc đạt các tiêu chí của các quốc gia nhập khẩu khó tính, như châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc… Đó là cơ hội để xây dựng thương hiệu gạo Việt Nam an toàn, thân thiện tốt hơn.