Hiệu quả từ mô hình Quỹ đổi mới công nghệ

- Thứ Tư, 08/12/2021, 11:08 - Chia sẻ
Tiếp nhận trên 1.000 ý tưởng đổi mới công nghệ do các doanh nghiệp đề xuất; huy động được 782 tỷ đồng từ doanh nghiệp cho các dự án đang thực hiện; đổi mới, cải tiến và phát triển gần 50 công nghệ, giải pháp, dây chuyền và thiết bị được ứng dụng trực tiếp tại các doanh nghiệp, mang lại hiệu quả kinh tế cao;... Đó là một số kết quả nổi bật sau 5 năm Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia (NATIF) chính thức đi vào hoạt động, khẳng định hiệu quả và những tác động to lớn của mô hình hỗ trợ tài chính thông qua Quỹ Đổi mới công nghệ.

Thông tin được đưa ra tại Hội thảo Thúc đẩy hoạt động đổi mới công nghệ trong doanh nghiệp và Định hướng của Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia giai đoạn 2021 - 2025 do Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức sáng ngày 7.12.2021 theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến.

TS. Trần Văn Tùng – Thứ trưởng Bộ KH&CN, Chủ tịch Hội đồng Quản lý Quỹ phát biểu tại Hội thảo
TS. Trần Văn Tùng – Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, Chủ tịch Hội đồng Quản lý Quỹ phát biểu tại Hội thảo

Tham dự Hội thảo có TS. Trần Văn Tùng, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, Chủ tịch Hội đồng Quản lý Quỹ; GS.TS Hoàng Văn Phong, nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, nguyên Chủ tịch Hội đồng quản lý Quỹ; Lãnh đạo Quỹ và thành viên Ban Quản lý Quỹ; đại diện lãnh đạo các đơn vị thuộc Bộ; đại diện các bộ, ngành, sở Khoa học và Công nghệ các địa phương; các doanh nghiệp được Quỹ hỗ trợ; các đối tác ngân hàng, tổ chức, hiệp hội, doanh nghiệp sẽ cùng đồng hành với Quỹ trong giai đoạn 2021 – 2025 và các cơ quan báo chí.

Kinh nghiệm quốc tế

Khoa học, công nghệ (KHCN) và đổi mới sáng tạo được coi là một trụ cột cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Chủ trương và chiến lược thúc đẩy doanh nghiệp đổi mới công nghệ, lấy doanh nghiệp làm trung tâm của hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia được thể hiện trong nhiều Nghị quyết của Đảng, Quốc hội và Chính phủ. Chính sách hỗ trợ và thúc đẩy gồm các mục tiêu hỗ trợ vốn cho các hoạt động đổi mới công nghệ; mở rộng hình thức hỗ trợ tài chính cho dự án đổi mới công nghệ; từng bước thực hiện bảo lãnh vay vốn bằng công nghệ cho doanh nghiệp có thể vay vốn từ các ngân hàng thương mại.

Kinh nghiệm của các quốc gia phát triển có trình độ công nghệ tiên tiến và hiện đại cho thấy, các quỹ đổi mới công nghệ Chính phủ thành lập để tài trợ, hỗ trợ tài chính cho các doanh nghiệp thông qua các dự án đổi mới công nghệ dưới hình thức tài trợ, cho vay, hỗ trợ lãi suất vay và bảo lãnh vay vốn. Quỹ đổi mới công nghệ có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp, chủ yếu là doanh nghiệp nhỏ và vừa, hấp thụ và làm chủ công nghệ mới; ứng dụng và phát triển công nghệ hiện đại, đưa công nghệ trở thành phương tiện, công cụ chủ yếu để nâng cao năng suất lao động, chất lượng sản phẩm và đặc biệt tạo ra giá trị gia tăng mới cho hàng hóa. Sự phát triển trình độ và năng lực công nghệ của doanh nghiệp đã đưa khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp, tạo nền tảng và động lực then chốt cho sự tăng trưởng kinh tế của các quốc gia này. Trong khoảng 10 đến 15 năm đầu, các quỹ tại các quốc gia nêu trên đều tập trung thực hiện chức năng tài trợ cho các dự án đổi mới công nghệ và dự án thương mại hóa công nghệ. Giai đoạn tiếp theo, khi trình độ quản trị, nghiên cứu của doanh nghiệp đã phát triển, năng lực của quỹ được nâng cao, các quỹ này mới triển khai các hoạt động cho vay ưu đãi, hỗ trợ lãi suất vay, bảo lãnh để vay vốn bằng công nghệ.

Đối với Việt Nam, Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia được Chính phủ thành lập và đi vào hoạt động từ 2015, vừa là đơn vị sự nghiệp phục vụ quản lý nhà nước trực thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ, vừa là tổ chức tài chính nhà nước, hoạt động không vì mục đích lợi nhuận, có chức năng cho vay ưu đãi, hỗ trợ lãi suất vay, bảo lãnh để vay vốn, tài trợ cho các tổ chức, cá nhân và doanh nghiệp thực hiện nghiên cứu, chuyển giao, đổi mới và hoàn thiện công nghệ. Ngay sau khi đi vào hoạt động, Quỹ tập trung ưu tiên tài trợ để thực hiện các nhiệm vụ KHCN theo đặt hàng của Nhà nước; nhiệm vụ KHCN có tác động lớn đến phát triển kinh tế - xã hội, chuyển giao các công nghệ cao, công nghệ tiên tiến do tổ chức, cá nhân và doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế đề xuất.

Nhằm xây dựng Quỹ NATIF tiếp tục phát triển, hoạt động hiệu quả, đóng góp hiệu quả cho các hoạt động ứng dụng, chuyển giao công nghệ, đổi mới công nghệ của doanh nghiệp nhằm tạo bứt phá nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế, ngày 29.01.2021, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 04/2021/QĐ-TTg Ban hành Điều lệ tổ chức và hoạt động của Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia. Theo Điều lệ mới, quy mô vốn điều lệ của Quỹ tăng từ 1.000 tỷ đồng lên tối thiểu 2.000 tỷ đồng. Quỹ sẽ triển khai các hoạt động chính gồm Cho vay ưu đãi; hỗ trợ vốn bằng nguồn kinh phí của Quỹ và Hỗ trợ vốn từ nguồn kinh phí ngân sách nhà nước; hợp tác trong và ngoài nước về đổi mới công nghệ; hỗ trợ lãi suất vay vốn; tiếp nhận vốn viện trợ, đóng góp; bảo lãnh để vay vốn.

Doanh nghiệp tăng doanh thu nhờ đổi mới công nghệ

 Báo cáo của tại Hội thảo, ông Nguyễn Đình Bình - Giám đốc Quỹ NATIF cho biết, sau 5 năm (2015-2020) triển khai, Quỹ đã tập trung đẩy mạnh hoạt động tài trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ, theo tinh thần phục vụ, lấy doanh nghiệp làm trung tâm và là chủ thể của hoạt động đổi mới công nghệ. Quỹ đã tiếp nhận trên 1.000 ý tưởng đổi mới công nghệ do các doanh nghiệp đề xuất. Các đối tượng được Quỹ xem xét, tài trợ là các doanh nghiệp nhỏ và vừa đang hoạt động tại 35 tỉnh, thành phố, tập trung chủ yếu vào: Nông nghiệp; Công nghiệp; Y - dược. Thông qua các nhiệm vụ tài trợ, đã huy động được 782 tỷ đồng từ doanh nghiệp cho các dự án đang thực hiện. Với các các nhiệm vụ đang xem xét đề xuất, dự kiến huy động được 4.083 tỷ đồng từ doanh nghiệp có dự án đổi mới công nghệ tham gia. Doanh thu của các doanh nghiệp hàng năm sau khi đổi mới công nghệ tăng thêm 4.000 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế đạt 800 tỷ đồng, nộp ngân sách nhà nước (NSNN) 300 tỷ đồng/năm (lớn hơn NSNN tài trợ). Đổi mới, cải tiến và phát triển gần 50 công nghệ, giải pháp, dây chuyền và thiết bị được ứng dụng trực tiếp tại các doanh nghiệp, mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Nhiều nhiệm vụ KHCN do Quỹ xem xét, tài trợ đã đem lại hiệu quả kinh tế cao cho doanh nghiệp và xã hội. Có thể kể đến một số nhiệm vụ như Dự án “Hoàn thiện công nghệ chế biến các sản phẩm dừa tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long” do Công ty Chế biến dừa Lương Quới, tỉnh Bến Tre thực hiện. Công ty đã nghiên cứu ứng dụng công nghệ tách chiết ly tâm cao tốc để loại bỏ các axit béo không có lợi, công nghệ tiệt trùng không gia nhiệt để khử trùng nhưng không phá hủy các vitamin trong nước dừa. Đồng thời, áp dụng công nghệ đóng hộp phi kim loại đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe về an toàn thực phẩm và bảo vệ môi trường. Sản phẩm nước dừa đóng hộp được xuất khẩu tới 16 nước và nhận được đơn đặt hàng từ 30 nước trên thế giới. Hiện nay sản phẩm nước dừa giải khát đóng hộp đã đóng góp hơn 250 tỷ đồng vào doanh thu của doanh nghiệp với lợi nhuận trước thuế trên 85 tỷ đồng.

Hay dự án “Hoàn thiện công nghệ sản xuất sơn Alkyd dung môi - nước có hàm lượng VOC thấp với công suất 15.000 tấn/năm” do Công ty Sơn Hải Phòng chủ trì. Công ty đã nghiên cứu hoàn thiện công nghệ sản xuất nhựa Alkyd thay thế sơn nhập ngoại và công nghệ sản xuất sơn Alkyd dung môi bằng công nghệ sản xuất sơn Alkyd dung môi - nước, lượng chất có hại giảm từ 50% xuống còn 15-25%. Nhờ đổi mới công nghệ, hiện Công ty có thể sản xuất 15.000 tấn sơn Alkyd dung môi - nước đem lại doanh số khoảng 225 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế trên 45 tỷ đồng và là doanh nghiệp đầu tiên làm chủ công nghệ mới này.

Ngoài ra, còn nhiều nhiệm vụ khác như: Đề tài“Nghiên cứu sản xuất tinh bò thuần Blanc-Bleu-Belge (BBB) đông lạnh dạng cọng rạ và thử nghiệm phương pháp phân tách tinh phân giới’’ Dự án “Đổi mới công nghệ sản xuất vắc xin virus thú y đạt tiêu chuẩn GMP - WHO bằng công nghệ nuôi cấy tế bào (Micro carrier) và phôi trứng”; Dự án “Đổi mới công nghệ trồng và chế biến cây Xạ can thành sản phẩm điều trị, hỗ trợ điều trị các bệnh về đường hô hấp mà hạn chế dùng đến thuốc kháng sinh”; Dự án “Đổi mới công nghệ sản xuất, lắp ráp thùng xe tải mui bạt phủ cỡ nhỏ và cỡ trung trên cơ sở module hóa kết cấu thùng xe”; Dự án “Nghiên cứu làm chủ dây chuyền công nghệ, thiết kế, chế tạo hợp bộ máy biến áp phòng nổ công suất đến 1250 kVA, sử dụng trong khai thác than hầm lò và các công trình ngầm”; Dự án “Xây dựng vùng nuôi tôm sinh thái tại ấp Cây giá, xã Định thành, huyện Đông Hải, tỉnh Bạc Liêu”,... đã được Quỹ triển khai, nghiệm thu và đã được Hội đồng KHCN đánh giá cao.

Tại Hội thảo, các doanh nghiệp đã cùng chia sẻ những câu chuyện, kinh nghiệm thực tiễn trong quá trình đổi mới công nghệ, những khó khăn trong quá trình triển khai và đề xuất các giải pháp, kiến nghị thời gian tới. Các doanh nghiệp kiến nghị và mong muốn giảm dần thủ tục và thời gian xét chọn; giao thẩm quyền nhiều hơn cho doanh nghiệp đối với các khoản chi đối ứng sử dụng nguồn kinh phí của doanh nghiệp; xây dựng, hoàn thiện chính sách thúc đẩy thị trường công nghệ, chính sách khuyến khích doanh nghiệp tích cực đổi mới công nghệ; tập trung vào công trình, đề tài trọng điểm và nâng mức đầu tư cao hơn; có chính sách khuyến khích doanh nghiệp nghiên cứu, phát triển công nghệ gắn với đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao; tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận các công nghệ mới, tiên tiến, đồng thời được hỗ trợ chuyển giao để có thể đi tắt, đón đầu trong bối cảnh cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Phát biểu tại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ KHCN Trần Văn Tùng nhấn mạnh tầm quan trọng của đổi mới công nghệ trong doanh nghiệp cũng như các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về nội dung này. Nhằm xây dựng Quỹ NATIF tiếp tục phát triển, hoạt động hiệu quả, đóng góp hiệu quả cho các hoạt động ứng dụng, chuyển giao công nghệ, đổi mới công nghệ của doanh nghiệp, ngày 29.01.2021, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 04/2021/QĐ-TTg Ban hành Điều lệ tổ chức và hoạt động của Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia. Những kết quả hỗ trợ từ Quỹ thời gian qua cũng phần nào chứng minh tầm quan trọng và hiệu quả đầu tư. Theo Thứ trưởng, thời gian tới, hoạt động tiếp tục hỗ trợ đổi mới công nghệ tại doanh nghiệp là việc được Bộ KHCN, Chính phủ hết sức quan tâm. Quỹ sẽ tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ, ứng phó với những khó khăn sau đại dịch Covid-19 và giải các bài toán thực tiễn đặt ra.

GS.TS Hoàng Văn Phong – nguyên Bộ trưởng Bộ KH&CN, nguyên Chủ tịch Hội đồng quản lý Quỹ phát biểu tại Hội thảo.
GS.TS Hoàng Văn Phong – nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, nguyên Chủ tịch Hội đồng quản lý Quỹ phát biểu tại Hội thảo.

Tại Hội thảo, GS.TS Hoàng Văn Phong - nguyên Bộ trưởng Bộ KHCN, nguyên Chủ tịch Hội đồng quản lý Quỹ NATIF đã gợi mở những hoạt động Quỹ có thể triển khai, tạo nên sức mạnh để hỗ trợ tốt nhất cho doanh nghiệp. Theo đó, cần nắm bắt được nhu cầu của doanh nghiệp, thông tin về những công nghệ mới, hiện đại. Hình thành cơ sở dữ liệu thật đầy đủ về công nghệ có thể giới thiệu cho doanh nghiệp, từ số lượng, sản phẩm, công nghệ, thuộc lĩnh vực gì, có bao nhiêu doanh nghiệp tham gia. Từ đó, tuyển chọn, kêu gọi tham gia vào những công nghệ Quỹ có thể giới thiệu. Cần có cơ sở dữ liệu về xuất xứ công nghệ, trình độ và khả năng đưa công nghệ ấy thành công cụ, phương tiện cho doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp tăng năng suất, khả năng chiếm lĩnh thị trường, doanh số, lợi nhuận,… Ngoài việc xây dựng cơ sở dữ liệu, cũng cần phân tích, đánh giá các cơ hội, thông qua các số liệu của doanh nghiệp, số liệu công nghệ và bảo lãnh cho doanh nghiệp ấy bằng giá trị công nghệ họ có để vay vốn.

Linh Chi