Nghiên cứu ứng dụng các công nghệ chủ chốt 4.0 mà Việt Nam có lợi thế

Đã làm chủ, ứng dụng một số công nghệ 4.0 trong y tế, nông nghiệp, tài nguyên môi trường

Báo cáo của Ban Chủ nhiệm Chương trình do Phó Chủ nhiệm Chương trình, GS.TS. Nguyễn Thanh Thủy cho biết, sau hơn 4 năm triển khai, đã có hơn 500 đề xuất đăng ký tham gia Chương trình, trong đó đã lựa chọn, triển khai 74 nhiệm vụ. Về tổng thể, các tổ chức, doanh nghiệp Việt Nam đã nghiên cứu, phát triển, làm chủ và ứng dụng một số công nghệ chủ chốt của công nghiệp 4.0 mà chúng ta có lợi thế để tạo ra các sản phẩm phục vụ sản xuất kinh doanh, như y tế, nông nghiệp, tài nguyên môi trường. Điển hình như các nhiệm vụ trong lĩnh vực y tế và chăm sóc sức khỏe cộng đồng, đã hỗ trợ chẩn đoán và dự báo dịch tễ địa không gian bệnh lao phổi bằng ảnh X-quang, hay hệ thống trí tuệ nhân tạo hỗ trợ tầm soát trước sinh cho một số bất thường hay gặp ở Việt Nam; ứng dụng trí tuệ nhân tạo và công nghệ giải trình tự gene thế hệ mới trong phát hiện đột biến gene liên quan đến sự đáp ứng của thuốc điều trị một số loại ung thư phổ biến tại Việt Nam…

Hay trong lĩnh vực nông nghiệp đã triển khai các nhiệm vụ nghiên cứu xây dựng hệ thống thu thập, lưu trữ và ứng dụng AI trong phân tích, dự báo, ra quyết định điều khiển tự động, tối ưu hóa lượng nước tưới, phân bón, quản lý sâu bệnh và chiếu sáng, áp dụng thử nghiệm cho sản xuất cây thanh long; ứng dụng công nghệ Blockchain trong quản lý truy xuát nguồn gốc và chất lượng sản phẩm của mật ong, hạt tiêu...

Tuy nhiên, theo GS.TS. Nguyễn Thanh Thủy, việc thực hiện Chương trình vẫn còn một số hạn chế như: vấn đề/đối tượng nghiên cứu cơ bản vẫn dựa trên đề xuất của các đơn vị/doanh nghiệp; chưa có điều kiện để định hướng, hình thành các nhiệm vụ theo chuỗi công nghệ/giá trị; có hướng đến/đích đến đủ tầm ở dài hạn. Đây cũng là vấn đề chung đối với các nghiên cứu ở Việt Nam.

Cần nghiên cứu bộ quy tắc về đạo đức và trách nhiệm trong phát triển, ứng dụng công nghệ 4.0

Chia sẻ vấn đề này, Giám đốc Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh Vũ Hải Quân cho biết, thực tế số lượng các đề tài từ TP. Đà Nẵng trở vào Nam tham gia chương trình còn khiêm tốn. Tuy nhiên, năng lực nghiên cứu, khả năng thu hút đầu tư xã hội của các viện, trường phía Nam và số sản phẩm đạt giải cao ở khu vực này lại rất lớn, phát triển sôi động. Giám đốc Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh đề xuất, cần cải tiến thủ tục hành chính để các nhà khoa học có thể nộp hồ sơ trực tuyến. "Vì nếu nộp bằng giấy sẽ làm chậm quá trình đăng ký đề tài, đặc biệt là nhà khoa học ở phía Nam. Về đầu ra nghiên cứu, các công trình cũng cần có địa chỉ ứng dụng cụ thể để sản phẩm có sự đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước", Giám đốc Vũ Hải Quân nêu ý kiến.

Đánh giá về các chương trình khoa học trọng điểm, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt đề nghị Ban Chủ nhiệm cần làm rõ các nội dung trọng tâm của Chương trình cho giai đoạn tới, trong đó, cần bám sát nhu cầu thực tiễn và các định hướng của Đảng và Nhà nước và đồng thời phải bảo đảm được tính kế thừa, phát huy được điểm mạnh của Chương trình ở giai đoạn vừa qua. Bên cạnh đó, cần làm rõ khung Chương trình giai đoạn tới theo hướng làm chủ, phát triển các công nghệ của Cách mạng công nghiệp lần thứ 4. “Chúng ta cần tập trung nghiên cứu ứng dụng các công nghệ chủ chốt của Cách mạng công nghiệp 4.0 mà Việt Nam có lợi thế để tạo ra các sản phẩm phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng an ninh”, Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt nhấn mạnh.

Ngoài ra, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ yêu cầu, cần có các nghiên cứu tổng kết thực tiễn, đánh giá tác động, xây dựng và cung cấp luận cứ khoa học cho việc xây dựng, hoàn thiện văn bản quy phạm pháp luật, hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia để chủ động tham gia cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.

Cũng theo Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt, thời gian qua, các quốc gia và các tổ chức quốc tế đã có nhiều thảo luận sôi nổi về các vấn đề liên quan đến đạo đức và trách nhiệm trong việc phát triển, ứng dụng và triển khai các công nghệ của cách mạng công nghiệp 4.0 (như công nghệ AI). Do đó, Chương trình cũng cần nghiên cứu các bộ quy tắc về đạo đức và trách nhiệm trong việc phát triển, ứng dụng các công nghệ 4.0, cũng như công cụ hỗ trợ thực hành và đánh giá việc áp dụng các bộ quy tắc này để tạo thuận lợi, chủ động tham gia cách mạng công nghiệp 4.0, đồng thời phòng ngừa, ứng phó các tác động tiêu cực đến xã hội, con người Việt Nam.