Chuông Ngọ Môn - tác phẩm mỹ thuật đặc sắc
Dưới thời Nguyễn, chuông đồng được đúc để sử dụng gắn liền với tất cả các nghi lễ cung đình. Quốc Sử Quán triều Nguyễn đã ghi chép cụ thể điển lệ việc đúc chuông, cách thức, số lượng cũng như quy cách sử dụng của từng loại chuông trong “Đại Nam thực lục” tùy theo tích chất, vị trí và nội dung của từng nghi lễ.
Chuông Ngọ Môn là chiếc chuông duy nhất (độc bản) được đúc để đặt tại không gian là cổng chính, cổng ở phía Nam, cổng lớn nhất trong 4 cổng chính của Hoàng thành Huế; được sử dụng vào các hoạt động mang tính chất hành chính. Chuông được coi là biểu tượng của vương triều phong kiến.
Chuông Ngọ Môn là một tác phẩm mỹ thuật đặc sắc của ngành điêu khắc, hội họa, kỹ nghệ đúc đồng thời Minh Mạng (1820 - 1841) nói riêng và triều Nguyễn (1802-1945) nói chung.
Cùng với Cửu đỉnh, chuông Ngọ Môn là một trong những bảo vật bằng đồng được đúc dưới thời Minh Mạng hiện hữu tại Đại Nội Huế.
Ngai hoàng đế Duy Tân - sự đa dạng của nghệ thuật điêu khắc gỗ
Hoàng đế Duy Tân lên ngôi ngày 28.7 năm Đinh Mùi (5.9.1907), là hoàng đế thứ 11 của triều Nguyễn (1802 - 1945) khi mới 7 tuổi. Để phù hợp với vóc dáng của hoàng đế, triều đình đã cho đặc chế chiếc ngai với kích thước nhỏ dùng trong lễ đăng quang của nhà vua.
So sánh về kích thước với “Ngai hoàng đế triều Nguyễn tại điện Thái Hòa” (hiện vật được công nhận Bảo vật Quốc gia năm 2015) thì “Ngai hoàng đế Duy Tân” nhỏ hơn. Có thể khẳng định rằng, với bối cảnh lịch sử cũng như nguồn gốc xuất xứ và đặc điểm mô tả như bên trên thì ngai hoàng đế Duy Tân đang được lưu giữ và bảo quản tại Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế là hiện vật gốc độc bản.
Cũng tùy theo vị trí các kiểu thức, hoa văn trang trí trên ngai mà áp dụng kỹ thuật sơn, thếp vẽ vàng, chạm nổi hay chạm lộng, phần nào thể hiện sự phong phú, đa dạng của nghệ thuật điêu khắc gỗ cũng như bàn tay tài hoa của các nghệ nhân đương thời.
Phù điêu bằng đá thời Minh Mạng - kiệt tác của kỹ nghệ chạm khắc đá
Đây là hiện vật bằng đá cẩm thạch duy nhất lưu lại dấu ấn của hoàng đế Minh Mạng thể hiện thông qua bài thơ Ngự chế và bài Minh được khắc trên 2 mặt của phù điêu.
Cho đến nay, theo nghiên cứu của Bảo tàng Cổ vật cung đình Huế, chưa có cá nhân, tổ chức, đơn vị nào công bố thông tin về một hiện vật có đặc điểm mô tả, các thông số, hiện trạng như hiện vật (được miêu tả bên trên) mà Bảo tàng đang lưu giữ.
Hiện vật “Phù điêu bằng đá thời Minh Mạng” là một kiệt tác tiêu biểu, độc đáo; không chỉ thể hiện đỉnh cao của kỹ nghệ chạm khắc đá mà còn thể hiện trình độ, kỹ thuật điêu khắc gỗ của các nghệ nhân dưới thời Nguyễn
Tượng rồng - đỉnh cao của nghệ thuật đúc đồng
Tượng rồng thời Thiệu Trị là bộ hiện vật có giá trị lịch sử, nghệ thuật, văn hóa. Tượng rồng là đỉnh cao của sự tích hợp, mô phỏng hình dáng các chiếc “kim ấn bảo tỉ” được đúc dưới các triều từ Minh Mạng đến Thiệu Trị với kiểu thức “… hình con rồng quấn”.
Đây có thể xem là một trong những đỉnh cao của nghệ thuật đúc đồng và trình độ tạo dáng trong thẩm mỹ của nghệ nhân điêu khắc dưới thời Nguyễn.
“Tượng rồng” nguyên được đặt trước hiên điện Càn Thành - không gian sinh hoạt và làm việc hàng ngày của nhà vua. Thông qua hình ảnh rồng đặc trưng triều Nguyễn, với các motif (long ẩn vân, hoa cúc - mặt trời, hình xoáy…) và hoa văn trang trí (mây, đao lửa, hồi văn chữ công…) mang ý nghĩa biểu trưng với vai trò “thiên tử”, mang “thiên mệnh” thể hiện quyền lực vững mạnh của vương quyền cùng khát vọng đất nước thái hoà, thịnh trị, nhân dân thái bình, ấm no …
