Năm 2024, thị trường nhạc số Việt Nam đạt độ tăng trưởng và chín muồi vượt bậc, được thúc đẩy bởi các nền tảng kỹ thuật số, mạng xã hội và các chương trình giải trí. Hệ sinh thái sôi động này tiếp thêm động lực thúc đẩy các nghệ sĩ thể hiện sự sáng tạo và bản sắc; đồng thời hợp tác trong những dự án sáng tạo, mang âm nhạc nhiều sắc màu đến cho khán giả. Sự chuyên nghiệp hóa của ngành, được hỗ trợ bởi các doanh nghiệp dịch vụ, quản lý, thương hiệu, truyền thông và cộng đồng người hâm mộ, khiến nền văn hóa Việt phong phú sắc hương.
Nghiên cứu của Đại học RMIT Việt Nam vừa chỉ ra những xu hướng mới đang định hình tương lai nền âm nhạc sôi động nước nhà. Theo PGS.TS. Nguyễn Văn Thăng Long, Chủ nhiệm nhóm nghiên cứu về âm nhạc số và Phó chủ nhiệm bộ môn Truyền thông (Truyền thông chuyên nghiệp) tại RMIT, các khuynh hướng đang nổi trong nền âm nhạc số gồm: Mix and Match - nhóm nhạc và nghệ sĩ mashup; gia tăng tính chuyên nghiệp trong quản lý âm nhạc; hành vi ứng xử của nghệ sĩ ngày càng được quan tâm; vai trò âm nhạc trong phát triển văn hóa - hợp tác công - tư; người hâm mộ nhiệt thành trở nên quan trọng; tác động của trí tuệ nhân tạo trong sáng tác và tiêu thụ âm nhạc…
Các ứng dụng nghe nhạc như Spotify đang trở nên phổ biến ở Việt Nam. Nguồn: Pexels
Trong các xu hướng này, PGS. TS. Nguyễn Văn Thăng Long chỉ ra 3 hướng phát triển chính có ý nghĩa quan trọng trong việc định hình lại tương lai của ngành.
Tính chuyên nghiệp trong quản lý “chiếm sóng”
Sự phát triển nhanh chóng của ngành âm nhạc giải trí dấy lên nhu cầu về dịch vụ quản lý chuyên nghiệp. Ngày càng nhiều nghệ sĩ độc lập tìm hướng phát triển sự nghiệp có hệ thống, từ định hướng nghệ thuật đến hợp đồng kinh doanh. Thay đổi này cho phép họ tập trung vào sáng tạo còn khía cạnh thương mại có đội ngũ quản lý lo.
Trưởng phòng Labels & Artist Solutions tại Believe Việt Nam Tôn Nữ Như Ngọc nhấn mạnh tầm quan trọng của tính chuyên nghiệp ngay cả trong những chi tiết tưởng chừng nhỏ: “Nhiều nghệ sĩ chưa chú trọng tối ưu hóa trang cá nhân của họ trên các nền tảng nhạc số như Spotify, Apple Music... Nếu muốn phát triển, nghệ sĩ cần chú ý tính chuyên nghiệp trong từng hoạt động nhỏ nhất như cập nhật hình ảnh, thông tin, sáng tạo trong cách quảng bá bài hát mới để tăng khả năng tiếp cận và tương tác với khán giả trên các nền tảng”.
Ưu tiên tiêu chuẩn đạo đức
Khi ngành âm nhạc ngày càng thương mại hóa và ảnh hưởng của nghệ sĩ ngày càng lớn, công chúng và thương hiệu càng kỳ vọng vào chuẩn mực đạo đức và hành vi chuyên nghiệp của nghệ sĩ. Xu hướng “âm nhạc có trách nhiệm” nhấn mạnh rằng nghệ sĩ không chỉ cần tài năng mà còn phải bảo đảm việc tuân thủ pháp luật, tôn trọng bản quyền và phù hợp với các giá trị của khán giả.
Trưởng bộ phận Phát triển kinh doanh tại Zing MP3 & Zing Media Trần Thị Mai Anh lưu ý đến sự giám sát ngày càng cao đối với nghệ sĩ: “Nghệ sĩ ngày nay phải đối mặt với sự giám sát chặt chẽ về tuyên bố, hình ảnh và âm nhạc. Zing MP3 áp dụng các điều khoản nghiêm ngặt, kiểm duyệt kỹ lưỡng từ khóa và nội dung bài hát, bảo đảm tuân thủ tiêu chuẩn đạo đức, bảo vệ hình ảnh cho nền tảng và nghệ sĩ”.
Hợp tác công - tư thúc đẩy phát triển văn hóa
Hợp tác công - tư đóng vai trò quan trọng trong việc tổ chức các sự kiện văn hóa và âm nhạc. Những sự kiện như Liên hoan Âm nhạc quốc tế Hò Dô (HOZO) tại TP Hồ Chí Minh và Lễ hội âm nhạc Monsoon ở Hà Nội là minh chứng cho thành công của mô hình hợp tác này.
Ông Nguyễn Tiến Huy, nhà sáng lập và CEO tại Pencil Group, nêu bật tầm quan trọng của quan hệ hợp tác này: “Các sự kiện văn hóa và âm nhạc hợp tác công - tư đang được đẩy mạnh hơn, thu hút nhiều sự quan tâm và các tổ chức đa dạng hơn nhằm tạo sân khấu cho nghệ sĩ kết nối và tri ân với khán giả địa phương”.
Các sự kiện như vậy không chỉ cho các nghệ sĩ nền tảng thể hiện mà còn đóng góp đáng kể vào kinh tế địa phương qua việc thúc đẩy du lịch và các dịch vụ liên quan. Các sự kiện này đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn di sản văn hóa, đồng thời đẩy mạnh kinh tế bền vững và phát triển xã hội.
PGS. TS. Nguyễn Văn Thăng Long, Chủ nhiệm nhóm nghiên cứu và Phó chủ nhiệm bộ môn Truyền thông tại RMIT Việt Nam. Ảnh: NVCC
Nền âm nhạc số Việt Nam cho thấy khả năng sẵn sàng tiếp tục phát triển và đổi mới không ngừng. Như PGS. TS. Nguyễn Văn Thăng Long gợi ý, đây là thời điểm vàng để các nghệ sĩ, mạng lưới các doanh nghiệp trong ngành, các cơ quan quản lý và người yêu âm nhạc chung tay xây dựng một thị trường âm nhạc kỹ thuật số Việt Nam chuyên nghiệp, sáng tạo và giàu tiềm năng.
"Thách thức nằm ở việc duy trì đà phát triển hiện nay song song với giải quyết các yêu cầu phức tạp của mặt bằng kỹ thuật số không ngừng phát triển. Lấy những xu hướng mới nổi này làm kim chỉ nam, ngành âm nhạc Việt ở vị trí thuận lợi để tiếp tục quỹ đạo tăng trưởng mà vẫn giữ được bản sắc văn hóa độc đáo và thúc đẩy đổi mới sáng tạo nghệ thuật” - PGS. TS. Nguyễn Văn Thăng Long nói.
