Xung lực mới cho quan hệ Việt Nam - Liên bang Nga

Mối quan hệ chiến lược toàn diện, vững chắc

- Từng giữ cương vị Phó Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội, giờ là Đại sứ Việt Nam tại Liên bang Nga, ông nhìn nhận như thế nào về mối quan hệ hiện tại giữa Việt Nam và Nga?

- Quan hệ hiện nay giữa Việt Nam và Liên bang Nga là mối quan hệ đối tác chiến lược toàn diện, đang phát triển rất tốt đẹp. Mối quan hệ này được hình thành từ cách đây hơn 95 năm khi Bác Hồ của chúng ta lần đầu tiên đến nước Nga, đến với V.I.Lenin để tìm đường cứu nước và sắp tròn 70 năm kể từ khi hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao vào ngày 30.1.1950.

Liên Xô trước đây là một trong những nước đầu tiên công nhận nền độc lập của nước Việt Nam mới và đã có sự giúp đỡ chí tình, to lớn, hiệu quả cho Việt Nam trong công cuộc đấu tranh, giành độc lập cũng như công cuộc xây dựng lại đất nước sau chiến tranh. Quan hệ Việt - Nga ngày nay là sự kế thừa mối quan hệ hữu nghị truyền thống quý báu ấy. Trên cơ sở đó, năm 2001, Việt Nam và Nga đã thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược và đến năm 2012 nâng cấp thành quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện. Khuôn khổ hợp tác mới giúp thúc đẩy quan hệ song phương phát triển mạnh mẽ cả về bề rộng lẫn chiều sâu với nhiều thành tựu to lớn trên mọi lĩnh vực.

Quan hệ chính trị với độ tin cậy cao ngày càng được tăng cường thông qua cơ chế trao đổi đoàn và tiếp xúc song phương thường xuyên ở các cấp, đặc biệt là cấp cao và cơ chế tham vấn, đối thoại chiến lược. Tháng 9.2018 vừa qua, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã có chuyến thăm chính thức rất thành công đến Liên bang Nga, tạo xung lực mới cho mối quan hệ đối tác chiến lược toàn diện đi vào chiều sâu và hiệu quả hơn. Tiếp đó, liên tục là chuyến thăm Việt Nam của Thủ tướng Nga D.Medvedev vào tháng 11.2018 và của Chủ tịch Duma Quốc gia Nga vào cuối tháng 12.2018, để triển khai cụ thể các thỏa thuận của Lãnh đạo cấp cao, nhất là thúc đẩy các dự án hợp tác kinh tế, thương mại, khoa học, kỹ thuật và tăng cường hợp tác giữa cơ quan lập pháp của hai nước.

Đại sứ Ngô Đức Mạnh đón Chủ tịch Duma Quốc gia Nga Vyacheslav Volodin tại sân bay hôm 23.12.2018

Ảnh: Hoàng Quỳnh

Ngoại giao Nghị viện - thành tố quan trọng

- Quan hệ hợp tác giữa Quốc hội Việt Nam và Nghị viện Liên bang Nga như thế nào trong tổng thể quan hệ đối tác chiến lược toàn diện giữa hai quốc gia, thưa Đại sứ?

- Tôi cho rằng, quan hệ hợp tác giữa Quốc hội Việt Nam với Nghị viện Liên bang Nga có vai trò rất quan trọng, là phần không thể thiếu trong tổng thể quan hệ đối tác chiến lược toàn diện giữa hai nước. Trước hết, theo Hiến pháp của Việt Nam cũng như của Liên bang Nga, cơ quan lập pháp của mỗi nước chính là chủ thể duy nhất có thẩm quyền ban hành các đạo luật, phê chuẩn các điều ước quốc tế tạo cơ sở pháp lý cho sự hợp tác toàn diện giữa hai nước. Hiện tại, Việt Nam và Liên bang Nga đã ký rất nhiều hiệp định, thỏa thuận nên vai trò của Quốc hội nước ta cũng như Nghị viện Liên ban Nga còn thể hiện ở chức năng giám sát việc triển khai thực hiện các văn bản đã ký kết. Điều này hết sức quan trọng để bảo đảm thực thi có hiệu quả, gắn “lời nói đi đôi với hành động”.

Hơn thế nữa, trong nhiều năm được tham dự và phân công theo dõi quan hệ đối ngoại của Quốc hội với Liên bang Nga, tôi cảm nhận được sự phối hợp chặt chẽ, sự ủng hộ lẫn nhau tại các diễn đàn nghị viện đa phương mà hai nước là thành viên như Liên minh Nghị viện Thế giới (IPU), Diễn đàn Nghị viện châu Á - Thái Bình Dương (APPF), Liên minh Nghị viện Á - Âu (ASEP) và Hội đồng Liên Nghị viện ASEAN (AIPA) mà Nga là quan sát viên. Đặc biệt, Nghị viện Nga ủng hộ mạnh mẽ và cử đoàn đại biểu cấp cao đến Việt Nam tham dự, góp phần quan trọng vào thành công của IPU - 132 năm 2015 và APPF - 26 năm 2018 vừa qua. Việt Nam cũng dành sự ủng hộ cao đối với vai trò nước chủ nhà IPU - 137 của LB Nga với việc Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân dẫn đầu phái đoàn cấp cao của QH Việt Nam tham dự tại St. Petersburg vào tháng 10.2017.

Đặc biệt, trong khuôn khổ chuyến thăm Việt Nam tháng 12.2018 vừa diễn ra của Chủ tịch Duma Quốc gia Nga Vyacheslav Volodin, hai bên đã ký thỏa thuận về việc thành lập Ủy ban hợp tác liên Nghị viện giữa QH Việt Nam và Duma Quốc gia Nga. Đây là lần đầu tiên Quốc hội Việt Nam thành lập cơ chế hợp tác liên nghị viện song phương với nghị viện của một quốc gia khác. Điều này thể hiện mức độ tin cậy chính trị cao giữa lãnh đạo cấp cao và quyết tâm thực hiện mong muốn nâng tầm hợp tác nghị viện giữa hai nước hiệu quả và thực chất hơn.

Như Chủ tịch Duma Quốc gia Nga V. Volidin đánh giá, sự kiện này sẽ “đưa mối quan hệ liên nghị viện lên một cấp độ mới”. Theo ông Volodin, mối quan hệ trước đó giữa nghị viện Nga và Việt Nam mới chỉ dừng lại ở mức tổ chức chuyến thăm của các đoàn đại biểu. Nhưng với “định dạng mới” của khuôn khổ hợp tác là Ủy ban hợp tác liên nghị viện, cơ quan này sẽ lên kế hoạch cụ thể cho từng chương trình hợp tác. Việc thành lập Ủy ban hợp tác liên nghị viện là một kênh hợp tác mới, như Chủ tịch Duma Quốc gia tin tưởng, với sự tin cậy chính trị và hiểu biết lẫn nhau, thúc đẩy “nhiều định dạng khác mà QH hai nước có thể tiến hành để hợp tác trong thời gian tới”.

Năm Hữu nghị và dư địa hợp tác mới

- Với dư địa và định dạng hợp tác mới, như lời Chủ tịch Duma Quốc gia Nga đã nói, những gì chúng ta có thể kỳ vọng trong năm 2019, thưa Đại sứ?

- Chúng ta hoàn toàn có thể kỳ vọng và tin tưởng vào tương lai tươi sáng của quan hệ Việt Nam - Liên bang Nga. Trước hết, 2019 sẽ là một năm đặc biệt trong quan hệ giữa hai nước, bởi lần đầu tiên kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao, hai bên quyết định tổ chức Năm Chéo hay còn gọi là Năm Hữu nghị nhằm kỷ niệm 25 năm ngày ký Hiệp ước về những nguyên tắc cơ bản của quan hệ hữu nghị giữa hai nước và tiếp đó, 2020 đánh dấu 70 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Liên bang Nga.

Năm Chéo sẽ diễn ra hàng trăm hoạt động kéo dài suốt từ quý II.2019 đến giữa năm 2020, gồm các chuyến thăm cấp cao, trao đổi đoàn, đến các hội thảo, triển lãm, các hoạt động xúc tiến thương mại, đầu tư, du lịch, biểu diễn nghệ thuật, vấn đề học và dạy tiếng Nga, tiếng Việt, giao lưu thanh niên, sinh viên... với sự tham gia của rất nhiều bộ, ngành, địa phương của cả hai nước.

Lãnh đạo cấp cao hai nước đã dành sự quan tâm đặc biệt cho sự kiện này khi mỗi nước đều thành lập Ban Tổ chức Năm Hữu nghị do Phó Thủ tướng làm Trưởng ban với sự tham gia của lãnh đạo rất nhiều bộ, ngành.

Đặc biệt, sự kiện này cũng nhận được sự quan tâm của Nghị viện Nga. Như lời Chủ tịch Duma Quốc gia Nga đã khẳng định trong chuyến thăm Việt Nam, các cơ quan, tổ chức của Nga sẽ tích cực tham gia các hoạt động của Năm Chéo, góp phần đưa sự kiện này trở thành một dấu mốc đầy ý nghĩa trong mối quan hệ giữa hai nước.

Về phần mình, xác định rõ việc tổ chức thành công Năm Hữu nghị là nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu, Đại sứ quán Việt Nam tại Liên bang Nga đã kịp thời tham mưu, đề xuất, kiến nghị về cách thức tổ chức các hoạt động, chương trình khung cho Năm Hữu nghị. Cá nhân tôi đã hai lần gặp ngài Đặc phái viên của Tổng thống Nga về văn hóa để bàn thảo chương trình khung của năm 2019; đi thăm và làm việc với nhiều địa phương của bạn để tìm hiểu khả năng hợp tác, chắp nối để thúc đẩy và thiết lập quan hệ giữa các địa phương hai nước. Tôi tin chắc rằng, với quyết tâm của lãnh đạo cấp cao hai nước, nỗ lực của các bộ, ngành, trong đó có Đại sứ quán Việt Nam tại Liên bang Nga, Năm Hữu nghị Việt - Nga 2019 với rất nhiều hoạt động phong phú và ý nghĩa sẽ thành công tốt đẹp, góp phần tăng cường hiểu biết giữa hai dân tộc, thúc đẩy hơn nữa quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Liên bang Nga nói chung và quan hệ giữa cơ quan lập pháp hai nước nói riêng.

- Xin cảm ơn Đại sứ!