Xốc lại bộ máy

Lá đơn xin từ chức lần hai

Thủ tướng Ukraine Oleksiy Honcharuk mới đây lại tiếp tục nộp đơn từ chức, và cùng với ông, Ngoại trưởng, Bộ trưởng Bộ Tài chính và Trưởng Công tố viên cũng là những cái tên bị gọi ra đi trong đợt sốc lại bộ máy chính quyền lần này. Đáng nói là quyết định của ông Oleksiy không phải lần đầu. Trước đó, hôm 17.1, ông cũng có quyết định tương tự sau khi những phát ngôn gây tranh cãi của ông về Tổng thống Zelensky bị rò rỉ trong một đoạn ghi âm. Tại đó, Thủ tướng tỏ ra hoài nghi về sự am hiểu của Tổng thống đối với nền kinh tế quốc gia. Tuy nhiên, vào thời điểm đó, ông Zelensky đã bác đơn xin từ chức vì muốn trao cho ông Oleksiy “cơ hội lần thứ hai”, đồng thời cho rằng “hiện không phải thời điểm để đưa ra những thay đổi về mặt chính trị tại Ukraine”. Còn nhớ, tính tới thời điểm được bổ nhiệm, ông Oleksiy chỉ có kinh nghiệm làm việc 3 tháng trong Chính phủ Ukraine và trở thành Thủ tướng trẻ nhất lịch sử đất nước Đông Âu này khi mới 35 tuổi.

Có thể nói, tại thời điểm chọn các thành viên Chính phủ lúc đó, Tổng thống Zelenskiy muốn đưa vào những gương mặt tươi trẻ, nhiệt huyết để tạo ra luồng gió mới cho chính trường, vốn trước đó xảy ra nhiều vụ cáo buộc tham nhũng. Ông Oleksiy từng được kỳ vọng sẽ giúp khởi động lại nền kinh tế quốc gia với nhiều mục tiêu tham vọng. Tuy nhiên, nhà lãnh đạo này trong quá trình điều hành đã vấp phải nhiều phê bình từ cả Tổng thống lẫn Quốc hội vì chậm trễ đưa ra các cải cách như cam kết. Hơn nữa, dù được bổ nhiệm cuối tháng 8 năm ngoái, nhưng tỷ lệ không hài lòng với Nội các của ông đã lên tới hơn 50%, theo những cuộc thăm dò mới nhất.

Ngoài sự ra đi của Thủ tướng Oleksiy, người thay thế tiềm năng của Bộ trưởng Tài chính Markarova là ông Ihor Umansky, từng là quyền Bộ trưởng Tài chính dưới thời Thủ tướng Yulia Tymoshenko năm 2009. Điều đó khiến nhiều nhà quan sát nhận định, nó đã dập tắt mọi khởi đầu mới. Họ cho rằng, việc thay thế bà Markarova là một mất mát lớn vì nữ lãnh đạo này đã chứng tỏ được bản thân là một nhà cải cách. Bên cạnh đó, các nghị sĩ cũng có thể tổ chức cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm đối với Tổng Công tố viên  Ruslan Ryaboshapka. Chưa hết, Phó Thủ tướng Dmytro Kuleba, người đang phụ trách vấn đề hòa nhập với châu Âu được dự kiến sẽ nhận trọng trách tân Ngoại trưởng.

Hiện chưa rõ nguyên nhân dẫn đến đơn xin từ chức lần hai của ông Oleksiy. Tuy nhiên, lần này Tổng thống đã quyết định đề cử ông Denys Chmygal, một trong số các Phó Thủ tướng đương nhiệm, 44 tuổi, tiếp quản chiếc ghế do ông Oleksiy để lại và đã được đảng Phụng sự Nhân dân cầm quyền  chấp thuận. Theo Cổng thông tin Chính phủ Ukraine, ông Denys Shmygal sinh năm 1975 tại Lviv. Năm 1997, ông tốt nghiệp Đại học Quốc gia Lviv với 2 bằng kỹ sư và kinh tế. Từ năm 2009 - 2013, ông là công chức và công tác tại Cơ quan quản lý nhà nước khu vực Lviv. Ông từng làm việc cho DTEK, tập đoàn năng lượng lớn nhất đất nước vốn thuộc sở hữu của tỷ phú giàu nhất Rinat Akhmetov. Từ tháng 8.2019 đến đầu tháng 2.2020, ông Denys là người đứng đầu chính quyền khu vực phía Tây Ivano-Frankivsk trước khi trở thành Phó Thủ tướng ngày 4.2.

Nỗ lực thực hiện cam kết

Theo các nhà bình luận, cuộc cải tổ Nội các đang được xúc tiến là nhằm nhấn mạnh cam kết của Ukraine tại thời điểm nước này đang cố gắng hoàn thiện chương trình cho vay mới trị giá khoảng 5,5 tỷ USD từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), vốn được coi là cực kỳ quan trọng đối với sự ổn định kinh tế và niềm tin của nhà đầu tư.

Vốn xuất thân là diễn viên hài, không có nhiều kinh nghiệm chính trị, kể từ khi lên nắm quyền, Tổng thống Zelenskiy đã cam kết sẽ xử lý tình trạng tham nhũng, đẩy mạnh cải cách và kiềm chế ảnh hưởng của các đầu sỏ chính trị trên chính trường. Tuy nhiên, những cuộc khảo sát gần đây cho thấy, uy tín của chính quyền đương nhiệm đã giảm đáng kể sau khi những tiến bộ về cam kết chấm dứt chiến tranh chống lại phe ly khai được Nga hậu thuẫn ở khu vực Donbass phía Đông và cuộc chiến chống tham nhũng ở cấp chóp bu chỉ dừng ở mức chắp vá.

Bên cạnh đó, những hoài bão mà Tổng thống đề ra cũng không diễn tiến theo ý muốn. Mở rộng kinh tế đã sụt giảm trong khi hàng tỷ USD tài trợ quốc tế bị trì hoãn, cùng với hiệu suất kém của Chính phủ đã kéo tụt xếp hạng uy tín của ông  Zelenskiy. Thực vậy, niềm tin của người Ukraine đối với các chính trị gia hàng đầu đang mờ dần.

Theo nhà nghiên cứu Volodymyr Fesenko thuộc Viện Penta trụ sở ở Kyiv, Tổng thống Zelenskiy đã nhận ra rằng, việc đặt cược vào các chính trị gia tân binh trong Nội các đã không mang lại kết quả tốt đẹp. Các chỉ số kinh tế xấu đi kể từ khi ông lên nắm quyền. Đã thế, những bước đi sai lầm của Thủ tướng Oleksiy - trong đó bao gồm cải cách đất nông nghiệp không được lòng dân và thất bại trong việc giảm chi phí tiện ích gia đình - lại quá nhiều. Tăng trưởng kinh tế chưa bằng 1/3 so với mục tiêu 5% mà ông Zelenskiy đề ra, trong khi nhiều rủi ro đang bủa vây, cụ thể gần đây nhất là Ukraine đã xác nhận trường hợp nhiễm virus Corona đầu tiên.