Sửa soạn cho cuộc chiến

Đạo luật cho sự công bằng

Dự luật áp thuế kỹ thuật số đối với các công ty công nghệ lớn (còn gọi là thuế Gafa), được Thượng viện Pháp thông qua hôm 11.7, sau khi một văn bản tương tự đã được Hạ viện thông qua trước đó. Dự luật yêu cầu các công ty công nghệ có doanh thu lớn hơn 845 triệu USD phải trả thuế 3% cho doanh thu tại Pháp. Động thái sẽ cho phép thu về khoảng 500 triệu euro, tương đương 563 triệu USD/năm cho ngân sách công của Pháp. 

Bộ trưởng Thương mại Pháp Bruno Le Maire cho biết, đây là bước đi hướng tới một mức thuế công bằng và hiệu quả hơn cho thế kỷ XXI. Theo ông Le Maire, không thể chấp nhận việc các gã khổng lồ kỹ thuật số thu những khoản lợi nhuận kếch xù từ việc sử dụng dữ liệu, mà lợi nhuận này được tạo ra tại Pháp, trong khi thuế lại được áp dụng ở nước khác. Ông Le Maire dẫn số liệu của Ủy ban châu Âu (EC) cho thấy bằng thủ thuật tối ưu hóa về thuế, các công ty công nghệ kỹ thuật số lớn nộp thuế ít hơn các công ty khác ở châu Âu trung bình 14%.

Chính phủ Pháp tuyên bố loại thuế mới không đặc biệt nhắm vào doanh nghiệp Mỹ, mà sẽ tác động cả doanh nghiệp châu Âu và châu Á. Tuy nhiên, khoảng 30 công ty, hầu hết có trụ sở tại Mỹ, trong đó, các công ty công nghệ hàng đầu như Google, Amazon, Facebook và Apple sẽ là đối tượng của luật mới. Quy định mới sẽ được thực thi trong vòng 21 ngày nếu không có gì thay đổi và sẽ được thi hành hồi tố kể từ thời điểm tháng 1.2019.

Cuộc điều tra của Mỹ

Trước đó, ngày 10.7, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ra lệnh điều tra về luật thuế mới của Pháp, một bước có thể dẫn đến việc Mỹ áp dụng thuế quan mới hoặc các hạn chế thương mại khác.

Phản ứng với quyết định của Tổng thống Donald Trump, Bộ trưởng Tài chính Pháp Bruno Le Maire nói: “Giữa các đồng minh chúng ta có thể và nên giải quyết các tranh chấp không phải bằng đe dọa mà thông qua cách khác”. “Pháp là một quốc gia có chủ quyền, chúng tôi đưa ra các quyết định thuế một cách có chủ quyền và sẽ tiếp tục đưa ra những quyết định có chủ quyền như vậy” - ông Bruno Le Maire nhấn mạnh. Bộ Tài chính Pháp cũng khẳng định: “Mức thuế mới của Pháp tuân thủ các thỏa thuận quốc tế”, đồng thời cảnh báo rằng “việc sử dụng công cụ thương mại để tấn công một quốc gia có chủ quyền là không phù hợp”. 

Trong khi đó, Đại diện thương mại Mỹ Robert Lighthizer cho biết, Washington có lý do để tin rằng Pháp đang “nhắm mục tiêu thuế không công bằng” vào các công ty Mỹ. Theo ông Lighthizer, cuộc điều tra theo “Mục 301” của Đạo luật Thương mại năm 174 có thể kéo dài một năm, nhằm xác định động thái của Pháp có làm tổn hại các công ty công nghệ Mỹ hay không. Đạo luật này cho phép Tổng thống Mỹ áp dụng các biện pháp chống lại các quốc gia được cho là vi phạm một thỏa thuận thương mại quốc tế hoặc có những động thái “bất công bằng, phân biệt đối xử” đối với xuất khẩu của Mỹ. Điều khoản này từng được Mỹ viện dẫn để áp dụng các biện pháp trừng phạt nhằm vào Trung Quốc và Liên minh châu Âu (EU) liên quan đến thuế trợ cấp đối với máy bay Airbus. Với cuộc điều tra vừa được khơi mào, ông Trump đã sẵn sàng cho một cuộc chiến thương mại với Pháp.

Nguy cơ lan rộng

Đáng lo ngại hơn, khả năng cuộc chiến sẽ không chỉ bó gọn trong phạm vi song phương, bởi thuế dịch vụ kỹ thuật số của Pháp có thể được coi là trường hợp thử nghiệm cho các quốc gia châu Âu khác để đưa ra các quy định thuế tương tự.

Trước đó một năm, Pháp đã nỗ lực hết sức để thuyết phục EU áp dụng loại thuế này song vấp phải sự chia rẽ trong liên minh. Trong khi Áo đứng về phía Pháp ủng hộ dự luật, các nước Trung và Đông Âu hé mở ý định tham gia, Luxembourg và Hà Lan cũng ngừng phản đối dự luật GAFA về mặt nguyên tắc, thì Ireland phản đối và các nước Bắc Âu như Đan Mạch và Thụy Điển còn lưỡng lự. Đặc biệt, dự luật này phải có sự ủng hộ hoàn toàn của Đức, nhưng nước này vẫn do dự vì lo ngại Mỹ trả đũa đối với ngành công nghiệp xe hơi.

Vì thế, Pháp đang khởi xướng nỗ lực mới và tìm điểm chung trong vấn đề này với các thành viên Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD). Đây cũng là chủ đề được quan tâm đặc biệt tại Hội nghị Thượng đỉnh G20 vừa qua ở Osaka, Nhật Bản. Pháp cũng đang thúc đẩy tìm kiếm một thỏa thuận toàn cầu về vấn đề này, bao gồm việc đưa vào chương trình nghị sự Hội nghị Thượng đỉnh G7 ngày 24.8 tới.

Pháp sẽ trở thành nước EU đầu tiên áp dụng loại thuế dịch vụ công nghệ, nhưng một số nước trong EU đã cân nhắc theo chân Pháp như Anh, Tây Ban Nha, Áo và Italy. Italy đã thông qua một dự luật tương tự nhưng chưa có chỉ thị hướng dẫn thi hành. Bộ Ngân khố Vương quốc Anh mới đây cũng đã công bố một kế hoạch gần giống của Pháp mà Vladimir Johnson - ứng viên tiềm năng cho vị trí Thủ tướng Anh bày tỏ sự ủng hộ. Áo thậm chí đề xuất mức thuế mạnh tay hơn Pháp, lên tới 5%. Những động thái này báo hiệu một thời kỳ căng thẳng thương mại mới trong quan hệ giữa hai bờ Đại Tây Dương.

Trong khi đó, EU hôm 10.7 đã hạ dự báo tăng trưởng kinh tế của khu vực sử dụng đồng euro vào năm tới trong bối cảnh căng thẳng thương mại toàn cầu chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Theo hãng tin AP, tăng trưởng kinh tế của khối sẽ đạt 1,4% vào năm 2020, thấp hơn so với mức 1,5% được dự báo trước đó. Tuy nhiên, Ủy viên phụ trách các vấn đề kinh tế của EU Pierre Moscovici lo ngại, nền kinh tế khu vực có thể tệ hơn nữa nếu các vụ đối đầu thương mại tiếp tục leo thang.