Quốc hội tiến hành thảo luận về kinh tế-xã hội

Ảnh: Quang Khánh

Chưa đột phá thành công các vấn đề cốt lõi của tăng trưởng theo chiều sâu

Kinh tế phát triển nhanh, ổn định nhưng Việt Nam vẫn là quốc gia có thu nhập trung bình thấp, chưa “hóa rồng, hóa hổ”. Đưa ra nhận định này, ĐBQH Hoàng Quang Hàm (Phú Thọ) cho rằng, để tìm được căn nguyên của vấn đề này thì cần nhìn lại cả quá trình phát triển.

Cách đây hơn 30 năm, khi bắt đầu đổi mới, mở cửa, Việt Nam có GDP bình quân đầu người 100 USD thì thế giới bình quân là hơn 4.000 USD. Đến 2017, Việt Nam khoảng 2.385 USD thì thế giới khoảng 10.700USD; năm 2018 Việt Nam khoảng 2.590 thì thế giới khoảng 11.000. Tăng trưởng của Việt Nam là nhanh, bình quân 7%/năm trong hơn 20 năm, giai đoạn này thấp hơn 7% nhưng vẫn là cao so với khu vực và thế giới. Tuy nhiên, xét về số tuyệt đối thì GDP của thế giới ngày một cách xa so với Việt Nam. Cách đây 30 năm, GDP bình quân đầu người của thế giới hơn Việt Nam 3.900 USD, nhưng đến nay khoảng cách đã là hơn 8.000, gấp đôi, và khoảng cách vẫn tăng qua các năm (2017 khoảng cách là khoảng 8.300; 18 khoảng 8.400). Nói cách khác, Việt Nam đi được nhiều bước, có lúc tốc độ tăng trưởng cao vào tốp đầu của khu vực và thế giới, song đó là những bước ngắn, nên vẫn tụt hậu so với nhiều quốc gia khác trên thế giới dù bước chậm, nhưng lại đi được những bước dài hơn.

30 năm là khoảng thời gian để nhiều quốc gia như Hàn Quốc, Nhật Bản… “hóa rồng, hóa hổ” còn chúng ta tăng trưởng nhanh nhưng mới chỉ là quốc gia có thu nhập trung bình thấp. Số liệu cho thấy, chúng ta đang tụt hậu ngày càng xa hơn về kinh tế. Nguy cơ này Đảng đã chỉ ra từ nhiều năm trước, nhưng vẫn là nguy cơ thường trực, khó khắc phục, cần có đột phá để thay đổi. Đồng thời, nếu không khắc phục được bất cập mà Chính phủ đã chỉ rõ trong báo cáo, thì Việt Nam có nguy cơ rơi vào bẫy thu nhập trung bình. Và thực ra cùng thời kỳ phát triển, để vượt qua bẫy thu nhập trung bình, tốc độ tăng trưởng của Hàn Quốc bình quân từ 8 đến 10%/năm.


ĐBQH Hoàng Quang Hàm (Phú Thọ) phát biểu	Ảnh: Quang Khánh

Trong điều kiện thế giới và khu vực nhiều biến động, khó lường; các nước lớn có thể thỏa hiệp khi đạt lợi ích mà bỏ qua lợi ích của nước khác; chủ nghĩa bảo hộ đang có xu hướng quay lại; trong quan hệ đa phương, song phương các quốc gia đều tính toán kỹ để bảo đảm lợi ích của quốc gia mình; nên việc tận dụng, hưởng lợi từ chia sẻ công nghệ cốt lõi, thành tựu khoa học vượt trội của các nước để đi tắt, đột phá, vươn nhanh ngày càng khó khăn; việc bứt phá về tăng trưởng, việc thoát khỏi vị thế gia công, lắp ráp ngày càng nhiều trở ngại. Giải pháp của Chính phủ đưa ra là đầy đủ và toàn diện nhưng với nội lực, bối cảnh như vậy cần có mũi nhọn đột phá trọng tâm để thoát khỏi nguy cơ tụt hậu và rơi vào bẫy thu nhập trung bình.

Từ những phân tích kể trên, ĐB Hoàng Quang Hàm cho rằng, có ba vấn đề cốt lõi cần dành nguồn lực thực hiện bằng được để tăng trưởng theo chiều sâu gồm: trình độ lao động; phát triển, ứng dụng khoa học công nghệ và khởi nghiệp sáng tạo. Chỉ có nâng cao trình độ lao động và đẩy mạnh ứng dụng khoa học mới có thể tăng trưởng theo chiều sâu. Nhưng để làm được cần đổi mới mạnh mẽ, gắn giáo dục, đào tạo với yêu cầu của thực tiễn, nhu cầu của doanh nghiệp; có giải pháp thúc đẩy ứng dụng khoa học, công nghệ. Chỉ có đổi mới sáng tạo mới tạo ra giá trị gia tăng đột phá và có thể tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu. Muốn vậy phải có kênh, nguồn vốn, chính sách cho khởi nghiêp sáng tạo và phải chấp nhận rủi ro vì theo thống kê chỉ có khoảng 6% ý tưởng khởi nghiệp sáng tạo thành công còn 94% là thất bại nhưng nếu thành công thì mang lại lợi ích và giá trị gia tăng rất lớn. Ba vấn đề không mới, đã được minh chứng ở nhiều quốc gia, quan trọng là triển khai thực hiện.

“Tụt hậu về kinh tế, nguy cơ rơi vào bẫy thu nhập trung bình là do chúng ta chưa đột phá thành công các vấn đề cốt lõi của tăng trưởng theo chiều sâu và là căn nguyên dẫn đến chúng ta tăng trưởng nhanh nhưng chưa hóa rồng, hóa hổ”, ông Hàm nhấn mạnh.

Cần giao thêm chỉ tiêu GNI “thu nhập quốc dân” để phản ánh nội lực thực sự của nền kinh tế

Cũng theo đại biểu Hoàng Quang Hàm, đời sống của nhân dân, thực lực của nền kinh tế tăng nhanh nhưng chưa cùng với tốc độ tăng trưởng. Cần có chỉ tiêu pháp lệnh để nhận rõ vấn đề này. Hiện nay, độ mở của nền kinh tế rất lớn, kim ngạch xuất, nhập khẩu khoảng 200% GDP, xuất siêu nhiều năm nhưng người hưởng lợi đa số là doanh nghiệp FDI vì các doanh nghiệp này chiếm khoảng 70% giá trị xuất khẩu, phần hưởng lợi đó được tính trong tổng GDP của nước ta nên cần phải loại trừ yếu tố này mới nhìn nhận phù hợp thực lực của nền kinh tế và thu nhập của người dân. Đây không phải là bất cập. Đất nước đi lên từ gian khó chúng ta phải huy động mọi nguồn lực để phát triển, việc thu hút FDI một cách chọn lọc là cần thiết. Tuy nhiên, cần bổ sung thêm chỉ tiêu đánh giá để nhìn nhận sát đúng hơn tình hình và có giải pháp phù hợp. Đại biểu đề nghị, QH ngoài việc giao chỉ tiêu GDP (tổng sản phẩm nội địa) như trước đây cần giao thêm chỉ tiêu GNI “thu nhập quốc dân” để phản ánh nội lực thực sự của nền kinh tế, thu nhập của người dân.

Một vấn đề khác trong thực hiện kết quả kinh tế - xã hội cũng được đại biểu đề cập là giải ngân vốn đầu tư công chậm, có tiền không tiêu được, xu hướng gia tăng, năm sau chậm hơn năm trước. Năm 2018 là năm đạt thấp nhất so với 6 năm về trước. 9 tháng đầu năm 2019 giải ngân lại còn thấp hơn so với cùng kỳ 2018, đạt 49% kế hoạch, trái phiếu CP đạt 23%; vay nước ngoài 18,8%, quá thấp. Báo cáo của Chính phủ dành gần 6 trang để phân tích nguyên nhân. Tán thành những phân tích này, song ĐB Hoàng Quang Hàm cho rằng, nguyên nhân đầu tiên là phải khắc phục yếu kém trong công tác lập, thực hiện, điều chỉnh kế hoạch đầu tư.

Luật Đầu tư công cũ và mới đều quy định khi trình QH phải có danh mục mức vốn cho từng dự án nhưng chưa bao giờ thực hiện được. Việc thiếu danh mục mức vốn cho thấy đến tháng 10 của năm trước năm kế hoạch chưa biết sẽ phân bổ cho dự án nào, bao nhiêu tiền đương nhiên sẽ chậm chễ trong phân bổ, giao vốn và tất yếu dẫn đến giải ngân vốn chậm. Đồng thời tạo một khoảng tối, không minh bạch trong phương án trình, thiếu căn cứ để QH thảo luận.

Nhiều công trình thiếu vốn trong khi nhiều công trình không giải ngân hết kế hoạch vốn cho thấy lập kế hoạch không sát, không theo dõi, tổng hợp sát sao để điều chỉnh vốn từ nơi thừa sang nơi thiếu. Đặc biệt lãng phí khi vốn ODA không giải ngân được, không dùng nhưng vẫn phải trả phí cam kết.

Chuẩn bị đầu tư và dự án khởi công mới trải qua nhiều bước, cần nhiều thời gian, đây là yêu cầu tất yếu để bảo đảm hiệu quả vốn đầu tư nhưng dự báo thời gian cần thiết không sát để lập kế hoạch, đặc biệt là vốn ODA, vốn các công trình quan trọng quốc gia nên giao kế hoạch, có tiền nhưng không giải ngân được.

“Cải thiện công tác dự báo, công tác lập, giao kế hoạch và linh hoạt điều chỉnh kế hoạch vốn đầu tư là cốt lõi để khắc phục giải ngân vốn chậm. Trình danh mục và mức vốn của từng dự án là Luật định và cần thiết để QH thảo luận, quyết nghị định hướng, nguyên tắc, giao cho Chính phủ rà soát, quyết định nên Chính phủ cần quan tâm thực hiện ít nhất là đối với vốn ngân sách Trung ương. Vẫn là Chính phủ quyết định nhưng phải trình để QH thảo luận”, đại biểu kiến nghị.

Chấn chỉnh tình trạng "mất bò mới lo làm chuồng”

Thực thi pháp luật "có vấn đề" là nhận định của ĐBQH Nguyễn Thanh Hiền (Nghệ An). Những ách tắc, chậm trễ, tồn tại, khó khăn trong tổ chức thực hiện được chỉ ra thì nguyên nhân đầu tiên được nêu là hệ thống pháp luật hiện nay còn chồng chéo, bất cập. Ông Hiền cho rằng, điều này không sai nhưng chưa đủ. Những bất cập, chồng chéo đó là ở đâu, như thế nào thì chưa được các cơ quan chức năng chỉ rõ. Việc điều chỉnh, sửa đổi như thế nào để tháo gỡ kịp thời cũng chưa được quan tâm đúng mức.


ĐBQH Nguyễn Thanh Hiền (Nghệ An) phát biểu	Ảnh: Quang Khánh

Điều đáng lo ngại là, tinh thần kiến tạo, đổi mới của Chính phủ chưa được hưởng ứng, thực hiện một cách đầy đủ, toàn diện trong toàn hệ thống. Vẫn còn tổ chức, cá nhân trong bộ máy công quyền, thiết chế công sợ sai, sợ chịu trách nhiệm vì vậy trong thực hiện có lợi cho cá nhân, an toàn, đùn đẩy trách nhiệm. Những tồn tại này tuy không mới nhưng đang có xu hướng ngày càng nhiều hơn. Thực trạng này đang là lực cản lớn trong sự phát triển đất nước của chúng ta, cần được quan tâm và có những giải pháp khắc phục đồng bộ từ Trung ương đến cơ sở. Cùng với việc tăng cường kiểm tra, xử lý thông tin phản ánh từ cơ sở, kịp thời điều chỉnh ngay những bất cập, chồng chéo trong văn bản pháp luật, đại biểu cho rằng, cần có cơ chế, chính sách để khuyến khích những cán bộ dám nghĩ dám làm trong tổ chức thực hiện nhiệm vụ.

Đại biểu cũng đề cập đến tình trạng có những vụ việc thuộc thẩm quyền, trách nhiệm của cơ quan Nhà nước nhưng đến khi vụ việc bị phát hiện, phản ánh hoặc xảy ra sự cố, gây thiệt hại về người, tài sản thì mới được quan tâm tuyên truyền. Từ đó, đại biểu kiến nghị, Chính phủ cần tăng cường quản lý, tránh tình trạng "mất bò mới lo làm chuồng" đang được tái diễn trên nhiều ngành, lĩnh vực như xây dựng cơ bản, quản lý đất đai, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, môi trường, giáo dục - đào tạo... Điển hình như vụ vi phạm của công ty địa ốc Alibaba, vụ cháy công ty Rạng Đông, vụ nước sinh hoạt bị nhiễm dầu bẩn.... đã làm bộc lộ công tác quản lý nhà nước của chúng ta còn nhiều lỗ hổng, sự tắc trách của nhà nước và doanh nghiệp. Những vụ việc như vậy cần được làm rõ, quy trách nhiệm để xử lý. Cử tri đề nghị, Chính phủ cần có sự chấn chỉnh, khắc phục kịp thời.

Cũng theo ông Hiền, qua hơn 30 năm đổi mới nhưng đến nay chúng ta vẫn chưa tổ chức được bộ máy phù hợp, đáp ứng được yêu cầu phát triển của đất nước. Chúng ta đã nhiều lần sắp xếp bộ máy quản trị, các ngành, lĩnh vực. Bên cạnh những kết quả tích cực vẫn còn tình trạng thay đổi về mô hình, tổ chức còn thiếu khoa học dẫn đến tình trạng tách ra, nhập vào thực hiện liên tục trong khi chức năng, nhiệm vụ không có sự thay đổi lớn, một số sự sát nhập còn được thực hiện một cách cơ học. Cử tri đề nghị, QH, Chính phủ cần quan tâm nghiên cứu đầy đủ, toàn diện, khoa học và tổ chức bộ máy phù hợp. Thời điểm này hết sức quan trọng để chúng ta tập trung khắc phục, xử lý những vấn đề trên.

Cần suy nghĩ nghiêm túc việc xây dựng Luật Đồng bằng

Các vấn đề liên quan đến sự phát triển bền vững của vùng đồng bằng sông Cửu Long tiếp tục được các ĐBQH Nguyễn Quốc Hận (Cà Mau), Nguyễn Thanh Xuân (Cần Thơ) đặt ra.

Báo cáo của Chính phủ đánh giá việc thực hiện Nghị quyết số 20 về phát triển đồng bằng sông Cửu Long đạt kết quả tích cực; tiếp tục ưu tiên bố trí nguồn ngân sách Nhà nước và huy động các nguồn lực xã hội. Tuy nhiên, trên thực tế, ĐB Nguyễn Thanh Xuân chỉ rõ: việc triển khai thực hiện Nghị quyết số 20 rất chậm. Thủ tướng xác định sẽ đầu tư 1 tỷ USD tại hội nghị lần thứ nhất năm 2017, khoảng 2 tỷ USD tại hội nghị sơ kết năm 2019, nhưng trên thực tế, sự đầu tư chưa được thực hiện kịp thời. Ông Xuân nhấn mạnh, cần đánh giá xác thực hơn về nội dung này, đề ra giải pháp để đưa Nghị quyết số 20 vào cuộc sống.


ĐBQH Nguyễn Quốc Hận (Cà Mau) phát biểu	Ảnh: Quang Khánh

Nhấn mạnh về một vấn đề đang nổi lên ở nhiều địa phương trên cả nước, trong đó có khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, ĐB Nguyễn Thanh Xuân nêu rõ, phải có giải pháp khai thác, bảo vệ, giữ gìn nguồn nước ngọt bởi tình hình bất thường nguồn nước trong thời gian qua, cùng với tác động của biến đổi khí hậu cho thấy có rủi ro tiềm ẩn đối sự với sự phát triển của vùng. Điều này sẽ tác động lớn đến sự phát triển, bảo đảm an ninh lương thực của vùng và của quốc gia.

Nếu trước đây, vấn đề làm đê bao sản xuất có vẻ phù hợp khắc phục hạn chế của lũ đến đời sống, sản xuất của người dân, thì nay không còn phù hợp nữa, thậm chí gây tác động tiêu cực trong sản xuất, gây ngập ở các địa phương hạ nguồn như TP Cần Thơ, gây sạt lở hai bên dòng sông, lở từ đầu vào đến các kênh rạch. Đại biểu Nguyễn Thanh Xuân đề nghị, Chính phủ giao các bộ ngành, địa phương xây dựng chương trình nghiên cứu sâu, đánh giá toàn diện về tình trạng quản lý, khai thác, cũng như giải pháp khai thác bền vững khu vực đồng bằng sông Cửu Long trong điều kiện nguồn tài nguyên nước ngọt bị ảnh hưởng, chịu tác động của biến đổi khí hậu. “Cần suy nghĩ nghiêm túc việc xây dựng Luật Đồng bằng để tạo hành lang pháp lý cho việc quản lý, phát triển các đồng bằng như đồng bằng Sông Hồng hoặc sông Cửu Long, hoặc chí ít có Ủy ban quốc gia về đồng bằng, để thực hiện vai trò điều phối, quản lý tổng thể khai thác tài nguyên các vùng đồng bằng trên cả nước. Việc này chúng ta có thể tìm hiểu thêm về Luật Đồng bằng và Cao ủy đồng bằng của Hà Lan, nơi có nhiều kinh nghiệm và đạt hiệu quả cao trong quản lý đồng bằng”, ông Xuân nhấn mạnh.

Cũng theo ĐB Nguyễn Thanh Xuân, một vấn đề không được báo cáo của Chính phủ đưa ra nhưng có vai trò quan trọng với khu vực ĐBSCL là phát triển vùng kinh tế trọng điểm ĐBSCL đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt năm 2009, gồm các tỉnh An Giang, Kiên Giang, Cà Mau và thành phố Cần Thơ, với kỳ vọng tạo đòn bẩy phát triển khu vực này. Nhưng số liệu thống kê cho thấy, giai đoạn 2011 - 2017 tăng trưởng của vùng xấp xỉ tăng trưởng bình quân cả nước; quy mô khu vực công nghiệp, xây dựng chỉ chiếm 29,63%... Cho rằng, vùng kinh tế trọng điểm ĐBSCL chưa đạt vai trò như kỳ vọng, ông Xuân kiến nghị, Chính phủ cần quan tâm phát triển các ngành sản xuất của vùng như nông nghiệp công nghệ cao, công nghiệp phục vụ công nghiệp…

Sắp xếp lại các đơn vị sự nghiệp công lập tránh cơ học, duy ý chí

Văn hóa và giáo dục là hai nội dung được ĐBQH Dương Minh Ánh (TP Hà Nội) đề nghị Chính phủ phải tiếp tục quan tâm.

Về văn hóa, theo ĐB Ánh, trong năm qua đã đạt được những thành tựu đáng kể nhưng xét về tổng thể, văn hóa chưa được coi trọng tương xứng với tiềm lực kinh tế đang phát triển của đất nước. Văn hóa là gốc rễ của mọi vấn đề. Với một đất nước đang trên đà phát triển như nước ta lại càng cần phải coi trọng và tập trung nguồn lực đầu tư cho văn hóa. Tuy nhiên, trong báo cáo của Chính phủ còn nêu hết sức chung chung. Các nguyên nhân của những tồn tại vừa qua như vấn đề xuống cấp về đạo đức lối sống đang là vấn đề nhức nhối trong xã hội.


ĐBQH Dương Minh Ánh (TP Hà Nội) phát biểu	Ảnh: Quang Khánh

Nguồn lực đầu tư để bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa, tu bổ cấp thiết di tích cấp quốc gia còn rất thấp và hạn chế. Qua báo cáo của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho thấy, nguồn ngân sách này dành cho dự án bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa khoảng 76 tỷ/năm và 58 tỷ/năm đối với nguồn kinh phí tu bổ cấp thiết của 118 công trình di tích cấp quốc gia. Nếu chia bình quân thì chưa đầy 500 triệu đồng/công trình. Ngoài ra việc quản công trình di tích cấp quốc gia bị xâm hại nghiêm trọng. Quản lý cấp phép các tác phẩm điện ảnh còn lỏng lẻo làm kẽ hở cho các thế lực thù địch lợi dụng tuyên truyền liên quan đến vấn đề biển Đông mà báo đài đã nêu trong thời gian vừa qua. Việc sắp xếp bộ máy các đơn vị sự nghiệp công lập trong đó có lĩnh vực đào tạo văn hóa nghệ thuật, các đoàn nghệ thuật trên cả nước còn nhiều bất cập, chưa hợp lý.

Đại biểu Ánh đề nghị, Chính phủ làm rõ các ấn đề này trong báo cáo và có giải pháp cụ thể để giải quyết một cách căn cơ, ưu tiên bố trí tăng cường nguồn ngân sách tu bổ các công trình văn hóa, bảo đảm phát huy giá trị di sản văn hóa; có giải pháp quản lý chặt chẽ, thận trọng hơn đối với việc cấp phép phát hành các tác phẩm điện ảnh, các ấn phẩm. Chính phủ chỉ đạo các bộ ngành địa phương nghiên cứu kỹ sắp xếp lại các đơn vị sự nghiệp công lập, lưu ý vấn đề như y tế, văn hóa nghệ thuật và thể dục, thể thao, tránh sắp xếp cơ học, nóng vội, duy ý chí.

Về giáo dục, thời gian qua, cử tri quan tâm đến việc tổ chức thi THPT quốc gia. Vẫn còn nhiều ý kiến cho rằng, việc thi trắc nghiệm môn toán trong kỳ thi THPT khiến cử tri chưa yên tâm. Phương thức thi này là nguyên nhân gây ra sai phạm hàng loạt đối với kỳ thi THPT quốc gia năm 2018 tại một số tỉnh như Hà Giang, Sơn La, Hòa Bình; tạo nên cách dạy và học tư duy với môn này bị thay đổi, thầy cô chỉ cần dạy cho học sinh biết cách làm bài thi trắc nghiệm sao cho đạt kết quả bằng các mẹo làm bài, còn học sinh chỉ cần khoanh tối đa phương án đúng, còn lại là khoanh xác suất. Cách học này dẫn đến tình trạng học sinh bỏ qua các bước khi làm một bài toán và tư duy logic - cái cần phải có trong học môn toán thì lại bị xem nhẹ, học sinh chỉ cần ra đáp án đúng là đủ. Chính vì vậy, nhiều thầy giáo ở các trường đại học dạy các môn khoa học tự nhiên đã có ý kiến về chất lượng của học sinh THPT trong thời gian gần đây, điều này ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục đào tạo chung của cả hệ thống. ĐB Dương Minh Ánh đề nghị Chính phủ lắng nghe ý kiến cử tri lĩnh vực giáo dục và nghiên cứu lại phương thức thi trong thời gian tới.

Cần có chế tài xử lý vi phạm trong xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật

Đánh giá tổng thể bức tranh kinh tế - xã hội năm 2019, ĐBQH Hoàng Văn Trà (Phú Yên) bày tỏ sự đồng tình và đánh giá cao những nhận định được nêu trong báo cáo của Chính phủ. Chúng ta đã đạt được những kết quả quan trọng, toàn diện, rất ấn tượng trong bối cảnh đất nước gặp nhiều khó khăn, thách thức, tiếp tục khẳng định đường lối đúng đắn của Đảng và Nhà nước ta và là minh chứng rõ nét cho tinh thần đoàn kết, nỗ lực vượt khó, đổi mới, sáng tạo và ý chí quyết tâm phấn đấu vươn lên của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta.


ĐBQH Hoàng Văn Trà (Phú Yên) phát biểu	Ảnh: Quang Khánh

Thống nhất với các ý kiến được nêu trong báo cáo thẩm tra của Ủy ban kinh tế, đại biểu tỉnh Phú Yên cũng đề nghị, cần đánh giá rõ hơn kết quả đạt được và tiếp tục duy trì những kết quả đã đạt được, bảo đảm tính bền vững trong phát triển kinh tế đất nước.

Bên cạnh đó, ông Trà cũng cho rằng, các hạn chế và nguyên nhân đã được nêu ra trong báo cáo của Chính phủ cơ bản là đầy đủ, thẳng thắn và trách nhiệm; đề nghị Chính phủ sớm có giải pháp khả thi và quyết liệt trong khắc phục, khơi thông các điểm nghẽn đang kìm hãm sự phát triển. “Thiết nghĩ, nếu tiến độ thực hiện tỉ lệ giải ngân vốn đầu tư công tốt hơn, khai thác sử dụng các nguồn lực cho phát triển như đất đai, tài nguyên khoáng sản và tài sản công hiệu quả hơn, các công trình đầu tư từ vốn ngoài ngân sách nhất là các dự án về hạ tầng, giao thông được triển khai xây dựng và khai thác đúng kế hoạch thì chắc chắn kết quả thu được còn cao hơn, ấn tượng hơn”, ông nói.

Đề cập đến hạn chế, tồn tại trong xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện đưa pháp luật vào cuộc sống, ĐB Hoàng Văn Trà cho rằng, có thể nói đây vừa là hạn chế, tồn tại nhưng cũng là nguyên nhân làm ảnh hưởng đến sự chỉ đạo, điều hành đến phát triển kinh tế, quản lý xã hội, giữ gìn an ninh trật tự, trật tự an toàn xã hội. Nhiều vấn đề, lĩnh vực của đời sống xã hội còn thiếu luật, thiếu văn bản quy phạm pháp luật để điều chỉnh. Hệ thống luật còn chồng chéo, không ít nội dung còn mâu thuẫn, xung đột, thiếu tính thống nhất giữa các luật, giữa các điều trong một luật; chất lượng các văn bản pháp luật ban hành chưa cao.

Về nguyên tắc, luật được ban hành là có thể áp dụng được nhưng thực tế luật của chúng ta phải có nghị định và thông tư mới thực hiện được nên còn chậm, chưa nói đến việc nếu văn bản hướng dẫn thi hành không hoàn toàn đúng với nội hàm của luật, không rõ nghĩa, dễ bị hiểu, vận dụng khác nhau chưa nói bị lợi dụng và lách luật. Thực tế có việc như khi báo cáo, trình một vụ việc thì các cơ quan chức năng trích dẫn các điều trong văn bản quy phạm pháp luật để cấp thẩm quyền xem xét và quyết định nhưng khi thanh tra, kiểm tra, kiểm toán đến thì chiếu vào các văn bản, điều khoản đó thì lại kết luận là không đúng. Nhiều khi cấp dưới có khó khăn, vướng mắc trong áp dụng, vận dụng văn bản pháp luật xin ý kiến thì cấp trên trả lời chung chung, nước đôi như cơ bản thống nhất với đề xuất, kiến nghị nhưng đề nghị thực hiện theo quy định của pháp luật. Như vậy, nếu loại trừ yếu tố cố tình vận dụng, lợi dụng để lách luật thì còn vấn đề chính là chất lượng, sự đồng bộ thống nhất của các văn bản quy phạm phạm pháp luật.

Từ thực tế này, ĐB Hoàng Văn Trà kiến nghị, trong định hướng nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu trong năm 2020, QH, Chính phủ cần tập trung đầu tư hơn cả về nhân lực và vật lực để đẩy nhanh tiến độ, nâng cao chất lượng làm luật, xây dựng các văn bản hướng dẫn thi hành. Cũng cần có quy định rõ và cụ thể hơn về thẩm quyền, trách nhiệm và chế tài xử lý vi phạm trong xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Chính phủ phải có giải pháp hữu hiệu, khả thi để xây dựng được đội ngũ cán bộ công chức chuyên nghiệp, ngang tầm nhiệm vụ, thu hút được những người có bản lĩnh, trí tuệ, có tâm, có tầm vào khu vực công; có cơ chế chính sách, khung pháp lý để những người dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm được trọng dụng và có môi trường tốt để hoạt động, sáng tạo và yên tâm làm việc, cống hiến.

Nếu không cải cách mạnh mẽ chúng ta sẽ tụt lại phía sau!

ĐBQH Vũ Tiến Lộc (Thái Bình) chỉ rõ, từ đầu năm đến nay, tình hình quốc tế diễn biến phức tạp, ảnh hưởng không thuận tới nền kinh tế nước ta. Ở trong nước, những yếu kém về cơ cấu của nền kinh tế đã tích tụ trong nhiều năm chưa thể khắc phục ngay trong ngày một ngày hai. Biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh… cũng ảnh hưởng lớn đến sản xuất và đời sống. Nhưng chúng ta vẫn có một năm thành công. Cả 12 chỉ tiêu kinh tế xã hội đã hoàn thành. Kinh tế vĩ mô ổn định, lạm phát được kiềm chế dưới 3%. Thất nghiệp dưới 4%. Tăng trưởng ước đạt 6,8% cho cả năm. Trên 130.000 doanh nghiệp thành lập mới. Đầu tư xã hội được mở rộng. Chất lượng tăng trưởng được cải thiện. Năm 2019 là năm đầu tiên động lực tăng trưởng chính đã đến từ khu vực chế biến, chế tạo. Tỷ trọng xuất khẩu và đầu tư của khu vực kinh tế tư nhân trong nước cũng tăng lên… Việt Nam duy trì được tốc độ tăng trưởng cao nhất ASEAN và nằm trong nhóm các nền kinh tế tăng trưởng tốt nhất ở châu Á. Đây là những thành quả rất quan trọng và không dễ dàng.


ĐBQH Vũ Tiến Lộc (Thái Bình) phát biểu	Ảnh: Quang Khánh

Tuy nhiên, về tầm nhìn năm 2020 và những năm tiếp theo, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam nhấn mạnh, chúng ta chưa thể yên tâm. Mục tiêu duy trì nhịp độ tăng trưởng 6,8% là rất gian nan. Trong bối cảnh kinh tế và thương mại thế giới đang giảm tốc và theo dự báo có khả năng tiến tới ngưỡng suy thoái toàn cầu thì mức tăng trưởng 6,8% của một nền kinh tế có độ mở cao, phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu và đầu tư nước ngoài như nước ta liệu có khả thi? Vì vậy, ông Lộc đề nghị Chính phủ cần chuẩn bị phương án chủ động ứng phó với tình huống này.

Ông Lộc cũng phân tích chi tiết và đặt ra nhiều câu hỏi. Như, nhìn kỹ vào ngành chế biến chế tạo – khu vực đóng vai trò dẫn dắt tăng trưởng trong 9 tháng đầu năm, đằng sau mức tăng sản lượng ấn tượng 11,37%, thì chỉ số hàng tồn kho của ngành này tại thời điểm 30.9 cũng đạt mức kỷ lục là 17,2%, cao hơn nhiều so với mức 13,8% cùng kỳ năm 2018 và 8,8% của năm 2017. Vậy, sự tăng trưởng của ngành này có bền vững không khi các doanh nghiệp đưa chỉ số hàng tồn kho về mức bình thường?

Cuộc chiến tranh thương mại Mỹ - Trung, rất nhiều chuyên gia dự báo rằng: Việt Nam sẽ hưởng lợi, sẽ trở thành công xưởng mới của nền kinh tế toàn cầu. Nhưng thực tế lại không chứng minh điều đó. Mà ngược lại, “trâu bò đánh nhau ruồi muỗi chết”. 9 tháng đầu năm nay, xuất khẩu của chúng ta chỉ tăng 8,2% so với cùng kỳ 2018, chỉ còn bằng phân nửa tốc độ tăng của cùng kỳ năm ngoái là 15,4% và bằng khoảng 1/3 của mức tăng trên 20% của những năm trước nữa. Cơ cấu xuất khẩu theo thị trường cũng có những chuyển dịch bất lợi. Xuất khẩu sang nhóm 5 thị trường xuất khẩu hàng đầu của Việt Nam, bao gồm EU, Trung Quốc, ASEAN, Nhật Bản đều giảm tốc. Duy nhất, xuất khẩu sang Mỹ tăng đột biến nhưng lại chưa đựng rất nhiều rủi ro và gian lận thương mại, về thâm nhập thương mại. 9 tháng đầu năm, nước ta xuất khẩu sang Mỹ gần 45 tỷ USD, tăng tới 28% so với cùng kỳ năm ngoái và Việt Nam trở thành một trong sáu quốc gia có thâm hụt thương mại lớn nhất với Hoa Kỳ. Trong khi hầu hết các quốc gia này đều bị Hoa Kỳ trừng phạt thì ai có thể bảo đảm rằng chúng ta là ngoại lệ? Khả năng duy trì xuất khẩu vào một thị trường lớn nhất chiếm tới gần 1/4 tổng kim ngạch của nước ta, do vậy, trở nên rất mong manh.

Bức tranh về đầu tư nước ngoài cũng không sáng sủa hơn. 9 tháng đầu năm, đầu tư nước ngoài có dấu hiệu nhích lên nhưng lại giảm tốc ở 2 đầu nguồn trọng điểm đóng vai trò dẫn dắt là Nhật Bản và Hàn Quốc, trong khi đó lại tăng đột biến từ các nguồn liên quan tới Trung Quốc. Vốn đầu tư nước ngoài dịch chuyển theo hướng này cũng phát đi một tín hiệu thiếu bền vững, thiếu cân bằng về FDI và chắc chắn sẽ ảnh hưởng tới chất lượng tăng trưởng dài hạn của nước ta.

Những chỉ báo trên cho thấy để duy trì được nhịp độ tăng trưởng 6,8%, đồng thời cải thiện được chất lượng tăng trưởng trong năm tới là rất gian nan. Và động lực chính để bảo đảm cho sự tăng trưởng là nâng cao sức cạnh tranh của cộng đồng doanh nghiệp.

Về vấn đề này, cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính - Ngân sách đã chỉ ra rằng: 3 năm liên tiếp, nguồn thu ngân sách từ khu vực doanh nghiệp - nguồn thu được trông đợi nhất của nền kinh tế là chỉ báo quan trọng nhất thể hiện tính bền vững của ngân sách quốc gia, đã không đạt kế hoạch, thể hiện cộng đồng doanh nghiệp đang dối mặt với rất nhiều khó khăn. Vì vậy, sự đồng cam cộng khổ của cả hệ thống chính trị, của cả người lao động với doanh nghiệp để duy trì và phát triển sản xuất kinh doanh là rất quan trọng. Để vượt qua giai đoạn khó khăn này, các nước đang đua nhau hạ lãi suất , giảm chi phí và ban hành các gói các kích thích kinh tế để hỗ trợ doanh nghiệp. Còn chúng ta đang làm gì khi lạm phát thấp nhưng lãi suất lại rất cao và các chi phí kinh doanh ngày càng lớn? Việc chúng ta chững lại trong Bảng xếp hạng môi trường kinh doanh toàn cầu năm 2019 vừa được Ngân hàng Thế giới công bố đã cảnh báo rằng dù Việt Nam đã có nhiều nỗ lực để vượt lên chính mình, nhưng các nền kinh tế khác đang thay đổi nhanh hơn và trở nên cạnh tranh hơn. Nếu không cải cách mạnh mẽ chúng ta sẽ tụt lại phía sau!

Ảnh: Quang Khánh

Không nền kinh tế thị trường nào có khu vực bán chính thức và phi chính thức lớn như nước ta

Đề cập đến sự phát triển của hộ kinh doanh trong nền kinh tế nước ta, ông Lộc cho biết, mặc dù đã đóng góp tới 40% GDP nhưng khu vực kinh tế tư nhân đang mang trong lòng một nghịch lý lớn: chỉ có trên 700 nghìn doanh nghiệp thuộc khu vực doanh nghiệp tư nhân chính thức đóng góp chỉ vẻn vẹn 10% cho GDP, còn lại hơn 30% GDP là thuộc về trên 5 triệu hộ kinh doanh đang hoạt động, trong đó có 2 triệu hộ kinh doanh có đăng ký. Không có một nền kinh tế thị trường nào có khu vực bán chính thức và phi chính thức lớn đến như vậy. Về bản chất thì hộ kinh doanh cá thể chính là một loại hình doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ nhưng do chưa được định danh rõ ràng về mặt pháp lý, nên với bên ngoài, hộ kinh doanh bị hạn chế về quyền kinh doanh… Trong quan hệ nội bộ thì hộ kinh doanh đang thiếu vắng một khung khổ quản trị có hiệu quả và không rõ ràng về trách nhiệm của các cá nhân tham gia. Quản lý Nhà nước đối với hộ kinh doanh thiếu minh bạch, hộ kinh doanh không được thúc đẩy và hỗ trợ để lớn lên. Hoạt động kinh doanh của các hộ này đang là mảnh đất màu mỡ cho nạn tham nhũng vặt …

Để giải quyết vấn đề này, theo ông Lộc, chúng ta không thể xóa bỏ hộ kinh doanh, không thể ép buộc hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp, mà chỉ có thể khoác tấm áo pháp lý mới cho hộ kinh doanh: đưa hộ kinh doanh vào phạm vi điều chỉnh của Luật Doanh nghiệp với những quy định pháp lý tối giản nhưng minh bạch, bảo đảm sự bình đẳng của hộ kinh doanh với các loại hình doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa, để góp phần thúc đẩy sự phát triển có hiệu quả của hộ kinh doanh trong nền kinh tế nước ta và cũng là để bảo đảm thự thi một nguyên tắc nền tảng trong Hiến pháp là quyền và nghĩa vụ của mỗi công dân và tổ chức phải được quy định trong văn bản luật chứ không phải chỉ ở cấp thông tư, nghị định như tình trạng của hộ kinh doanh hiện nay !

Chừng nào thông tin chính thống về thị trường chưa đến với nông dân thì bi kịch tiêu thụ nông sản còn tiếp diễn


ĐBQH Lưu Thành Công (Vĩnh Long) phát biểu	Ảnh: Quang Khánh

Những bất cập của nền nông nghiệp tiếp tục được các ĐBQH quan tâm, thảo luận tại phiên họp sáng nay. Từ thực tiễn ý kiến, kiến nghị cử tri, ĐBQH Lưu Thành Công (Vĩnh Long) kiến nghị một số vấn đề nhằm phát huy nguồn lực cho mục tiêu phát triển bền vững, ổn định, nâng cao đời sống của người dân, đặc biệt nhất là người nông dân. Đại biểu cho rằng, rào cản lớn nhất trong sản xuất nông nghiệp hiện nay là sự ngăn cách thông tin giữa người sản xuất và thị trường. Cử tri đề nghị Chính phủ quan tâm nhiều hơn đến việc cung cấp thông tin sản xuất nông nghiệp cho nông dân vì trở ngại lớn nhất đối với nông dân hiện nay không phải vốn, không phải kỹ thuật canh tác mà là chính là thông tin. Nông dân chỉ biết lao động trên đồng ruộng, nương rẫy tạo ra các sản phẩm nông nghiệp không hề biết thông tin về thị trường. Nông dân hiện nay chỉ nhận thông tin từ đại lý thu mua, thương lái, không hề có một tư vấn nào khác về thị trường nên họ không biết chính xác cách thức sản xuất của mình có đúng quy luật thị trường hay không. “Chừng nào thông tin chính thống về giá cả thị trường chưa đến với nông dân thì bi kịch tiêu thụ hàng nông sản sẽ tiếp diễn, không bao giờ chấm dứt”. ĐB Lưu Thành Công nhấn mạnh và cho rằng, việc này các ngành bằng mọi cách đưa thông tin đến tận người dân để họ quyết định vật nuôi, cây trồng cho đáp ứng nhu cầu thị trường.

Một rào cản thứ hai trong sản xuất nông nghiệp được đại biểu Vĩnh Long đề cập là tích tụ và tập trung ruộng đất. Đây là việc nhiều năm qua chúng ta chưa khắc phục được, nên cần phân biệt rõ tích tụ ruộng đất và tập trung ruộng đất. Tích tụ ruộng đất gắn hẳn với chuyển nhượng quyền sở hữu đất, người nông dân sẽ mất quyền sở hữu, sử dụng. Quản lý Nhà nước hiện nay là cấm tích tụ ruộng đất để đầu cơ, kinh doanh. Ngược lại làm sao khuyến khích mô hình tập trung ruộng đất, liên kết các mảnh đất khác nhau của nhiều người để cùng khai thác. Hiện nay tập trung ruộng đất ở nước ta khá phổ biến, nông dân đồng tình. Theo đại biểu Lưu Thành Công, đây là mô hình tiến bộ, nhân bản nhất, giải quyết tâm lý sở hữu đất của nông dân. Nông dân có thể yên tâm vì mình vẫn sở hữu đất, trong khi có thể tập trung canh tác quy mô lớn. Nhiều quốc gia đã thực hiện thành công mô hình này. Chúng ta cần khuyến khích mô hình tập trung ruộng đất theo quy mô phù hợp năng lực, trình độ sản xuất hiện nay do một nông dân, hợp tác xã đứng lại thuê để canh tác. Nhà nước cần có chính sách đặc thù, ưu đãi cho loại hình này. Nếu rào cản này được tháo gỡ sẽ tác động lớn đến nông nghiệp như giúp dễ tiếp cận công nghệ mới, tập trung ruộng đất, sản xuất giá trị cao.

Đúng 8h, phát biểu khai mạc Phiên thảo luận, Phó Chủ tịch QH Phùng Quốc Hiển cho biết, đã có 89 ĐBQH đăng ký phát biểu.


Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển phát biểu khai mạc Phiên thảo luận	Ảnh: Quang Khánh

Trước đó, báo cáo về tình hình KT-XH của đất nước tại Phiên khai mạc Kỳ họp thứ Tám, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cho biết, từ đầu năm đến nay, tình hình quốc tế diễn biến phức tạp và có nhiều yếu tố không thuận lợi. Kinh tế thế giới, thương mại toàn cầu tăng trưởng chậm lại; cạnh tranh chiến lược và căng thẳng thương mại giữa các nền kinh tế lớn gia tăng; giá vàng tăng cao, giá dầu thô biến động mạnh; rủi ro trên thị trường quốc tế tăng lên; nhiều quốc gia nới lỏng chính sách tài chính, tiền tệ... Tình hình khu vực, biển Đông diễn biến rất phức tạp. Trong khi đó, những khó khăn, hạn chế nội tại của nền kinh tế và thiên tai, biến đổi khí hậu, dịch bệnh ảnh hưởng lớn đến sản xuất và đời sống.

Cùng với nhiệm vụ phát triển KT- XH, Thủ tướng nêu rõ: Chúng ta đã triển khai quyết liệt công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, kiện toàn hệ thống chính trị và đấu tranh phòng chống tham nhũng, lãng phí, kịp thời phát hiện và xử lý nhiều sai phạm, góp phần củng cố niềm tin trong nhân dân. Tình hình biển Đông gần đây diễn biến phức tạp, trong đó có việc vi phạm nghiêm trọng các vùng biển của Việt Nam được xác định theo luật pháp quốc tế, trái với Tuyên bố DOC và các thỏa thuận cấp cao. Đảng và Nhà nước ta đã nhất quán chủ trương những gì thuộc về độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ chúng ta không bao giờ nhân nhượng; đồng thời giữ vững môi trường hòa bình, ổn định cho phát triển đất nước. Chúng ta đã, đang và tiếp tục kiên quyết, kiên trì đấu tranh bằng nhiều biện pháp phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước của Liên Hợp quốc về Luật Biển năm 1982 và đấu tranh trên thực địa; đồng thời gìn giữ môi trường hòa bình và quan hệ hữu nghị, hợp tác với các nước. Chủ trương đúng đắn, lập trường chính nghĩa và các nỗ lực của Đảng, Nhà nước ta đã nhận được sự đồng tình, chung sức của nhân dân cả nước và sự ủng hộ rộng rãi của cộng đồng quốc tế.Trong điều kiện tác động, ảnh hưởng từ bên ngoài rất lớn và ngày càng gia tăng, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định: Chúng ta kiên định mục tiêu đề ra, xác định rõ nhiệm vụ trọng tâm là giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát và tập trung tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, thúc đẩy tăng trưởng. Đồng thời phân tích, đánh giá, dự báo những khó khăn, thách thức đối với nền kinh tế và từng ngành, lĩnh vực để có những đối sách phù hợp, kịp thời. Tập trung rà soát, hoàn thiện và nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật gắn với cắt giảm thủ tục hành chính, tiết giảm chi phí, tạo mọi thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp. Nỗ lực cơ cấu lại nền kinh tế; khơi thông các nguồn lực; thúc đẩy đầu tư xã hội, khuyến khích mạnh mẽ các ngành, lĩnh vực có tiềm năng, lợi thế tạo động lực thúc đẩy tăng trưởng. Đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo làm nền tảng để nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh.

Nhờ sự vào cuộc quyết liệt của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, Thủ tướng cho biết, dự kiến sẽ hoàn thành toàn diện các mục tiêu phát triển KT-XH năm 2019, là năm thứ hai liên tiếp đạt và vượt toàn bộ 12 chỉ tiêu chủ yếu, trong đó 5 chỉ tiêu vượt kế hoạch. Tăng trưởng kinh tế vượt mục tiêu đề ra trong khi vẫn duy trì ổn định kinh tế vĩ mô vững chắc hơn, lạm phát được kiểm soát tốt và các cân đối lớn của nền kinh tế được củng cố, mở rộng. Đời sống của nhân dân trên mọi miền đất nước đều chuyển biến rõ nét. Thế và lực của ta không ngừng được củng cố; uy tín quốc tế được nâng lên.

Trình bày Báo cáo thẩm tra đánh giá kết quả thực hiện Nghị quyết của QH về Kế hoạch phát triển KT - XH năm 2019; dự kiến Kế hoạch phát triển KT - XH năm 2020, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, Ủy ban Kinh tế cơ bản nhất trí với các kết quả đạt được trong năm 2019 do Chính phủ đưa ra. Năm 2019 tiếp tục đạt được những chuyển biến tích cực, toàn diện trên nhiều lĩnh vực kinh tế-xã hội, là năm thứ hai có tốc độ tăng trưởng khá, đạt tương đối đồng bộ các mục tiêu tổng quát đã được QH đề ra.

Chủ nhiệm UB Vũ Hồng Thanh cũng nhấn mạnh về một số thành công nổi bật trong điều hành kinh tế vĩ mô năm 2019, như lạm phát được kiểm soát phù hợp với mục tiêu đề ra cho thấy việc điều hành chính sách tiền tệ được thực hiện linh hoạt, lạm phát kỳ vọng trong tầm kiểm soát mặc dù chịu tác động từ diễn biến bất lợi của thị trường quốc tế và áp lực từ việc tăng giá điện, giá thực phẩm và việc điều chỉnh giá hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước quản lý theo lộ trình giá thị trường. Hệ số tín nhiệm quốc gia được cải thiện. Số lượng doanh nghiệp đăng ký thành lập mới, số vốn đăng ký đều tăng. Việc giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, thúc đẩy tăng trưởng GDP sẽ tạo thêm dư địa để thực hiện tốt hơn các nhiệm vụ bảo đảm an sinh xã hội, tạo việc làm, nâng cao thu nhập và đời sống của Nhân dân, ổn định trật tự, an toàn xã hội. “Kết quả tích cực này đã tạo ra hiệu ứng lan toả nhất định trên nhiều lĩnh vực giúp cho việc củng cố và tăng cường niềm tin trong Nhân dân và cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước”, ông Vũ Hồng Thanh nói.

Nhưng để thấy rõ hơn những kết quả đạt được và tiếp tục duy trì những thành tựu nêu trên, bảo đảm tính bền vững trong phát triển kinh tế, Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ quan tâm, đánh giá kỹ hơn một số vấn đề. Trong đó, đối với kết quả về tăng trưởng kinh tế, tuy tốc độ tăng trưởng GDP đạt mức cao so với nhiều năm trước, song Ủy ban Kinh tế nhận thấy, cần phân tích rõ động lực và chất lượng của tăng trưởng trong thời gian qua để có thể áp dụng cho việc tăng trưởng GDP năm 2020 - năm cuối của nhiệm kỳ kế hoạch 5 năm 2016-2020. Đề nghị đánh giá về thực trạng và tác động của khoa học, công nghệ đối với tăng trưởng kinh tế.

Đối với sản xuất công nghiệp, Ủy ban Kinh tế nhận thấy, việc phát triển thương hiệu quốc gia, sức cạnh tranh sản phẩm Việt Nam và bảo vệ thương hiệu trong nước cũng chưa phát huy hiệu quả. Việc nội địa hóa, thực hiện liên kết sản xuất một số sản phẩm như cơ khí chế tạo và hỗ trợ thị trường từ các dự án lớn, quan trọng quốc gia cho hàng hóa cơ khí chế tạo sản xuất trong nước còn nhiều hạn chế. Các ngành công nghiệp hỗ trợ trong nước còn chậm phát triển, chưa tham gia được nhiều vào mạng sản xuất và chuỗi giá trị toàn cầu. Đối với sản xuất nông nghiệp, bên cạnh sự tác động của các dịch bệnh, Ủy ban Kinh tế đề nghị, ngành thủy sản cũng gặp nhiều bất lợi trong việc Ủy ban Châu Âu (EC) chưa xem xét việc gỡ “Thẻ vàng”. Do vậy, cần làm rõ trách nhiệm của một số địa phương trong công tác kiểm tra, giám sát tại cảng cá và hệ thống giám sát tàu cá theo yêu cầu; chú trọng thực hiện hiệu quả công tác đàm phán để được công nhận về các tiêu chuẩn quốc tế, quản lý an toàn thực phẩm và kiểm dịch động, thực vật.

Về vốn đầu tư, Ủy ban Kinh tế nhận thấy, đầu tư trực tiếp nước ngoài tăng về số lượng dự án, nhưng giảm về số vốn đăng ký. Tiến độ giải ngân vốn đầu tư công chậm; vốn giải ngân một số công trình, dự án trọng điểm quốc gia còn nhiều vướng mắc. Đánh giá về thu, chi ngân sách Nhà nước, Ủy ban Kinh tế cũng lưu ý, dù kết quả thu NSNN ước vượt dự toán, tuy nhiên, tỷ lệ huy động từ thuế, phí thấp so với mục tiêu. Các khoản thu từ hoạt động sản xuất kinh doanh đạt thấp, tình trạng nợ đọng thuế còn lớn. Tỷ lệ chi thường xuyên trong tổng chi ngân sách đã được cải thiện nhưng vẫn còn cao. Việc thực hiện một số chính sách an sinh xã hội đã được quan tâm nhưng chưa đủ nguồn lực, chưa đạt hiệu quả cao.

Một số ý kiến trong Ủy ban Kinh tế cũng bày tỏ lo ngại về tình trạng thất nghiệp của thanh niên ở khu vực thành thị còn khá cao; số người hưởng trợ cấp thất nghiệp và tỷ lệ thất nghiệp đối với lao động được đào tạo ở bậc đại học, cao đẳng tăng. Ủy ban Kinh tế đề nghị, cần báo cáo về hiệu quả của các giải pháp về đào tạo nghề, nhất là đào tạo lao động tay nghề cao.

Bên cạnh đó, nhiều ý kiến trong Ủy ban Kinh tế cũng bày tỏ lo ngại về tình trạng ô nhiễm môi trường liên quan sự cố cháy nổ, nhiễm bẩn nguồn nước sinh hoạt gây thiệt hại và để lại hậu quả nghiêm trọng nhưng chậm trễ trong công bố thông tin, chưa chủ động đánh giá và có biện pháp kịp thời khắc phục hậu quả của sự cố đối với hoạt động kinh tế - xã hội, môi trường, sức khỏe người dân. Đồng thời, việc xử lý các sai phạm của tổ chức, người có thẩm quyền liên quan, doanh nghiệp còn chậm, gây bức xúc trong Nhân dân...

T. Tâm - P. Thúy - P. Thủy - H. Ngọc - T. Chi