Phải chặt chẽ, bài bản và hiệu quả

Văn bản dưới luật quy định trái luật

Tại sao chỉ điều chỉnh dự toán 800 triệu đồng, chưa đầy 1 tỷ đồng, QH vẫn phải đưa ra biểu quyết việc điều chỉnh dự toán ngân sách này? Bởi QH đã biểu quyết ban hành nghị quyết về dự toán ngân sách, nên nếu làm khác nghị quyết phải thuộc thẩm quyền của QH. Những khoản chi hàng chục nghìn tỷ đồng không ai biết gì mà nay giao cho một đơn vị, một cá nhân quản lý, sử dụng là không được. Chúng ta làm như thế mới xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, thực hiện đúng nguyên tắc sống và làm việc theo pháp luật. Vốn của Nhà nước đầu tư trước đây, bây giờ thu hồi lại phải nộp vào ngân sách. Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân

Đây là tình trạng Đoàn công tác của UBTVQH nhận thấy khi tiến hành khảo sát, làm việc với một số bộ, ngành, địa phương để làm rõ sự cần thiết ban hành Nghị quyết về quản lý và sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Trong khi Luật Ngân sách nhà nước năm 2015 quy định các khoản thu hồi vốn ngân sách đầu tư tại các tổ chức kinh tế thuộc Trung ương hoặc địa phương được xác định tương ứng là nguồn thu của ngân sách Trung ương hoặc ngân sách địa phương, thì Quy chế ban hành kèm theo Quyết định số 21/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ lại quy định tiền thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước được thu tập trung về Quỹ Hỗ trợ sản xuất và phát triển doanh nghiệp.

Đoàn công tác của UBTVQH cũng nhận thấy, quy định tại văn bản dưới luật đã gây khó khăn cho một số số địa phương trong quản lý, sử dụng nguồn thu từ thoái vốn, cổ phần hóa. Trong đó, Hà Nội và TP Hồ Chí Minh đang “treo” số tiền thu từ sắp xếp, cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước trên tài khoản tạm thu tương ứng là 8.416,485 tỷ đồng (ngày 30.6.2019) và 1.789,373 tỷ đồng (31.12.2017), trong khi nhu cầu chi ngân sách rất cấp thiết. Hai địa phương đã phải có nhiều văn bản báo cáo, đề xuất xin sử dụng nguồn vốn này, dù theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước năm 2015 khoản thu này đương nhiên thuộc ngân sách địa phương.

Không chỉ gây khó khăn cho địa phương, Đoàn công tác của UBTVQH nhận thấy, việc quản lý, sử dụng quỹ cũng còn một số bất cập như: Sử dụng chưa phát huy hiệu quả, không đúng mục đích… Tại Quy chế quản lý Quỹ Hỗ trợ sản xuất và phát triển doanh nghiệp cũng không quy định cụ thể về nội dung chi chuyển về ngân sách nhà nước theo Nghị quyết của QH. Ngoài ra, trên thực tế, nội dung chi cho hỗ trợ sắp xếp, tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước được Quỹ triển khai hiện nay cũng chưa được quy định cụ thể tại Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp năm 2014 (Luật số 69/2014/QH13). Nội dung chi này mới chỉ được quy định tại Nghị định của Chính phủ, Quyết định của Thủ tướng Chính phủ.

Chỉ ra những hiện tượng nêu trên, Đoàn công tác của UBTVQH cũng đề xuất, không cần thiết ban hành Nghị quyết của QH về quản lý và sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Bởi, các quy định liên quan đến quản lý và sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp đã được quy định tại Luật Ngân sách nhà nước. Ngoài ra, Đoàn công tác của UBTVQH cũng đề nghị, các cơ quan của QH tăng cường giám sát việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật để tránh tình trạng các văn bản dưới luật quy định trái với quy định của luật, hoặc chậm được sửa đổi, bổ sung.

10 nghìn tỷ đồng đã là dự án quan trọng quốc gia...

Theo lý giải tại Tờ trình của Chính phủ, ngoài nhiệm vụ chi chuyển vào ngân sách nhà nước thực hiện theo các nghị quyết của QH, tiền thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước còn phải thực hiện nhiệm vụ chi hỗ trợ cho quá trình sắp xếp, cổ phần hóa, tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định pháp luật liên quan. Nếu toàn bộ nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước được nộp thẳng vào ngân sách, Chính phủ nhận thấy, sẽ phát sinh vướng mắc, bất cập trong việc bảo đảm thực hiện cả hai nhiệm vụ trên.

Để bảo đảm thực hiện cả hai nhiệm vụ này, Chính phủ đề xuất, cần quản lý nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước thông qua Quỹ Hỗ trợ sản xuất và phát triển doanh nghiệp như hiện nay hoặc hình thành tài khoản tạm giữ của ngân sách trung ương và ngân sách địa phương. Song, quản lý nguồn thu này thông qua quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách là phương án được Chính phủ lựa chọn.

 Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân nhận thấy, việc để tiền thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước được thu tập trung về Quỹ Hỗ trợ sản xuất và phát triển doanh nghiệp là không thực hiện đúng quy định của Luật Ngân sách nhà nước hiện hành. Chủ tịch QH chỉ rõ, Luật Ngân sách nhà nước năm 2015 quy định, thu ngân sách trung ương là các khoản thu hồi vốn của ngân sách trung ương, các khoản thu hồi vốn của ngân sách Trung ương đầu tư tại các tổ chức kinh tế, thu cổ tức, thu lợi nhuận được chia tại các công ty này. Có nghĩa thoái vốn nhà nước cổ phần hoá là một khoản thu của ngân sách trung ương. Khoản thu ngân sách địa phương cũng tương tự, từ đầu tư vào các tổ chức kinh tế, thu cổ tức tại doanh nghiệp nhà nước của địa phương.

Số tiền thoái vốn nhà nước, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước thu được trong giai đoạn 2013 - 2018 lên đến 257 nghìn tỷ đồng nên tất cả phải đưa vào ngân sách. Nhấn mạnh yêu cầu này, Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân chỉ rõ, không thể giao cho một tổ chức, doanh nghiệp hay ban quản lý quỹ được trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về việc chi số tiền này. “10 nghìn tỷ đồng đã là dự án trọng điểm quốc gia, phải đưa ra QH. Khoản thu này lên đến mấy trăm nghìn tỷ đồng nên không thể ban hành nghị quyết này, cũng như tiến hành sửa đổi Luật Quản lý, sử dụng vốn Nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp”, Chủ tịch QH thẳng thắn.

Giải trình tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết, không chuyển toàn bộ tiền thu cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp trong thời gian qua. Thực tế, chỉ chuyển phần thu vượt dự toán ngân sách hàng năm hoặc trong trung hạn vào một quỹ tài chính hay một tài khoản trung gian. Quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách hay tài khoản tạm giữ giống như một “van” để điều tiết khoản vượt thu này vào dự toán ngân sách.

Dẫu vậy, nếu để ở một quỹ hay tài khoản trung gian sẽ rất khác về bản chất so với quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách. Hơn nữa, về mặt nguyên tắc, nguồn lực ngân sách của quốc gia tiên quyết phải được quản lý chặt chẽ, bài bản, không thể để một khoản tiền nào nằm ngoài sự kiểm soát, dễ dẫn đến thất thoát. Với quan điểm sáng rõ như thế, các Ủy viên UBTVQH đã thống nhất, không cần thiết phải ban hành nghị quyết này, cũng như tiến hành sửa đổi Luật Quản lý, sử dụng vốn Nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp. Thay vào đó, cần phải thực hiện nghiêm quy định của Luật Ngân sách nhà nước năm 2015.