Nhiều giải pháp hạn chế khai thác nước ngầm

Nguyên nhân gây sụt lún

Theo thống kê của Sở Tài nguyên và Môi trường TP Hồ Chí Minh, hiện thành phố có khoảng 100.000 giếng khoan khai thác nước ngầm có đường kính và độ sâu khác nhau, phân bố không đều trên các khu vực với khoảng 716.000m3/ngày, trong đó hộ dân chiếm hơn 356.000m3/ngày, công nghiệp chiếm 172.500m3/ngày… Thống kê của Tổng Công ty Cấp nước Sài Gòn (Sawaco) cho thấy, địa bàn thành phố có khoảng 1,46 triệu đồng hồ nước, nhưng hiện có khoảng 124.500 trường hợp đã được gắn đồng hồ nước nhưng không sử dụng nước máy, mà sử dụng nước giếng khoan.

Trong khi đó, theo kết quả giám sát 149 mẫu nước ăn uống, sinh hoạt trên địa bàn TP Hồ Chí Minh của Trung tâm Y tế dự phòng thành phố, chỉ có 72% mẫu đạt chỉ tiêu hóa lý và vi sinh. Kết quả cũng cho thấy, đa số các mẫu không đạt chất lượng rơi vào nhóm nước giếng do hộ dân tự khai thác; nhiều mẫu nước giếng hộ gia đình tự khai thác đang bị ô nhiễm nặng; không đạt pH; có hàm lượng amoni 19mg/lít, vượt hơn 6 lần tiêu chuẩn cho phép; có sự xuất hiện của vi khuẩn Ecoli và Coliform (gây bệnh đường ruột)… nhưng nhiều hộ dân vẫn sử dụng cho sinh hoạt, thậm chí ăn uống hàng ngày.

Khai thác nước ngầm quá mức gây sụt, lún và gia tăng nguy cơ ngập nước	Nguồn: ITN

Các nghiên cứu khoa học gần đây cũng chỉ ra rằng, ngoài ảnh hưởng tới sức khỏe của người sử dụng, việc khai thác nước ngầm quá mức là nguyên nhân gây ra hiện tượng sụt lún và gia tăng nguy cơ ngập nước. Theo đánh giá của Bộ Tài nguyên và Môi trường, TP Hồ Chí Minh là địa phương có tốc độ sụt lún lớn và trên diện rộng, trung bình là 4cm/năm, cá biệt có nơi đến 6,7cm/năm. Đơn cử như phường An Lạc, quận Bình Tân lún tới 81,4 cm - là nơi có tốc độ sụt lún lớn nhất ở Nam Bộ; hay đường Nguyễn Hữu Cảnh cũng bị lún từ 5cm - 1m, dù trải qua nhiều lần cải tạo, sửa chữa, nhưng vẫn chưa thể khắc phục mà còn tái diễn cảnh cứ mưa là ngập.

Ngoài ra, nhiều quận, huyện khác của thành phố cũng ghi nhận tình trạng sụt lún như huyện Bình Chánh, Nhà Bè, quận 7, khu vực Thanh Đa (Bình Thạnh). Trong đó, vùng bến Phú Định (quận 8) là một trong những khu vực có nền đất rất yếu nên chỉ cần một tác động nhỏ từ các công trình xây dựng sẽ gây ra tình trạng sụt lún làm nứt nhà người dân. Những khu vực sát kênh rạch, dọc sông Sài Gòn cũng có hiện tượng sụt lún gây nhiều thiệt hại cho người dân.

Trưởng phòng Tài nguyên nước, Khoáng sản và Biển đảo, Sở Tài nguyên và Môi trường TP Hồ Chí Minh Huỳnh Thanh Nhã cho biết, dự báo nếu duy trì mức độ khai thác nước ngầm như hiện nay, đến khoảng năm 2050 tại nhiều nơi trên địa bàn thành phố sẽ bị lún hơn 50cm, riêng khu vực huyện Bình Chánh có nơi lún hơn 100cm.

Tăng cường vận động người dân

Những hệ lụy khai thác nước ngầm quá mức đã được cảnh báo nhưng hiện nay việc kiểm soát tình trạng này gặp nhiều khó khăn. Theo Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường TP Hồ Chí Minh Nguyễn Thị Thanh Mỹ, do Luật Tài nguyên nước không yêu cầu các trường hợp khai thác nước ngầm dưới 10m3/ngày phải xin phép, nên việc ban hành vùng cấm khai thác nước ngầm là không khả thi dù thành phố đã cung cấp 100% nước sạch cho người dân. Chưa kể, hiện cũng chưa có quy định, chế tài đối với tổ chức, cá nhân đã được cấp nước máy nhưng vẫn khai thác, sử dụng nước ngầm.

Để hạn chế tiến và tới chấm dứt tình trạng khai thác, sử dụng nước ngầm tràn lan và quá mức, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Nguyễn Thị Thanh Mỹ cho biết, UBND TP Hồ Chí Minh đã tăng cường tuyên truyền, vận động người dân tự trám lấp giếng ngầm, cũng như nâng cao ý thức trong việc sử dụng nước sạch để bảo đảm sức khỏe cộng đồng.

Đồng thời, để bảo vệ nguồn nước ngầm, UBND TP Hồ Chí Minh đã ban hành kế hoạch giảm khai thác nước dưới đất và trám lấp giếng khai thác nước dưới đất trên địa bàn thành phố đến năm 2025. Theo đó, từ nay đến năm 2025, thành phố đặt mục tiêu sẽ giảm lưu lượng khai thác nước dưới đất trên địa bàn còn 100.000 m3/ngày; mặt khác, thực hiện trám lấp các giếng hư hỏng, không sử dụng, giếng không có giấy phép khai thác đúng kỹ thuật nhằm bảo vệ nguồn nước, hạn chế ô nhiễm.

Để hoàn thành mục tiêu này, Tổng Giám đốc Sawaco Hồ Văn Lâm cho biết, đơn vị sẽ tiếp nhận và đưa vào sử dụng nguồn nước mới từ Nhà máy nước Thủ Đức 3 và Nhà máy nước Tân Hiệp 2 với tổng công suất 600.000m3/ngày. Sawaco cũng đặt mục tiêu giảm thất thoát nước từ 23,31% xuống còn 21,7% trong năm 2019; cam kết duy trì cấp đủ nước sạch cho người dân thành phố.