Nghịch lố

Không chỉ bốn gã “nghịch lố” trên đỉnh Mã Pì Lèng, mà khắp nơi trên thế giới, có vẻ như văn hóa du lịch ngày càng tồi tệ đi.

Nhảy xuống bơi trong kênh đào Venice, đuổi theo các geisha trên đường phố ở Kyoto, tốc váy bạn gái trong đền thờ ở Bali, 5 người đàn ông Australia khỏa thân chạy trên đường một hòn đảo ở Indonesia... - dường như cứ mỗi tuần, du khách lại “cống hiến” một vài ý tưởng “sáng tạo” mới, khó ngờ nhất ở những nơi họ đặt chân tới.
Khách du lịch từng được xem là mỏ vàng mới của nền kinh tế toàn cầu. Còn nhớ, Nhật Bản từng là quốc gia “khắc nghiệt” với người ngoại quốc. Cho tới những năm 2010, người Việt vẫn không thể xin visa vào Nhật theo dạng du lịch tự túc. Nhưng chỉ vài năm sau tình hình thay đổi hoàn toàn, visa du lịch tự túc vào Nhật thậm chí còn được cấp dài hạn 1 - 3 năm khá dễ dàng. Nhiều quốc gia còn bỏ hẳn visa để khuyến khích khách du lịch. Theo Tổ chức Du lịch Liên Hợp Quốc, năm ngoái, số lượt người du lịch quốc tế (tức đi du lịch qua các quốc gia khác ngoài quê hương) vào khoảng 1,4 tỷ lượt, vượt xa con số 166 triệu lượt của thập niên 1970 hay chỉ 25 triệu lượt của thập niên 1950.  

Dân du lịch đã đóng góp khoảng 1,7 nghìn tỷ USD cho nền kinh tế toàn cầu (2018) tương đương khoảng 2% tổng sản phẩm quốc nội toàn cầu. Top 5 quốc gia được du khách nước ngoài thích lui tới nhất là: Pháp, Tây Ban Nha, Mỹ, Trung Quốc, Italy.

Thế nhưng, đám đông khách du lịch cũng khiến dân địa phương nhiều nơi phải “bỏ nhà chạy lấy người”, tiêu biểu như Venice, Barcelona, giờ du khách còn nhiều hơn dân bản xứ. Giá cả sinh hoạt trở nên đắt đỏ, môi trường trở nên tồi tệ hơn. “Con người đã du lịch, các nền văn hóa đã đụng độ và môi trường phải trả giá” - Phaedra C. Pezzullo, một chuyên gia về du lịch, tác giả cuốn “Du lịch độc hại (Toxic Tourism) nhận định.

Năm 2018, Rome cấm du khách uống rượu trên phố hay ngâm mình trong các đài phun nước. Tây Ban Nha cấm khách ăn uống, kể cả đồ ăn nhẹ trên các bậc thang ở các khu di tích. Phố đèn đỏ Amsterdam đã đóng cửa các tour du lịch. Thành phố Kyoto mới đây ứng dụng “kiềm chế khách du lịch” trên điện thoại thông minh để nhắc nhở việc du khách nằm chụp ảnh trên đường hoặc đuổi theo các geisha. Sau một loạt câu chuyện tiêu cực liên quan đến khách du lịch Trung Quốc, chính phủ nước này đã ban hành bộ quy tắc ứng xử có tên là “Hướng dẫn về du lịch và du lịch văn minh” cho người Trung Quốc khi đi du lịch, với những lời khuyên chi tiết như: Không khạc nhổ ngoài đường, không chen ngang khi xếp hàng...

Du lịch không phải là “Xách vali lên và đi”, mà “Du lịch chính là giáo dục”, Ina Rodin, Giám đốc Văn phòng du lịch Bắc Mỹ tại Croatia khẳng định. Và trong công việc mang tính giáo dục này, các nhà làm du lịch phải vào cuộc chứ không chỉ trông chờ ý thức tự phát của du khách.