Nâng cao mức hưởng thụ văn hóa của người dân nông thôn

“Giải quyết vấn đề nông nghiệp, nông dân, nông thôn là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội; trước hết, phải khơi dậy tinh thần yêu nước, tự chủ, tự lực tự cường vươn lên của nông dân. Xây dựng xã hội nông thôn ổn định, hòa thuận, dân chủ, có đời sống văn hóa phong phú, đậm đà bản sắc dân tộc, tạo động lực cho phát triển nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới, nâng cao đời sống nông dân”. Với quan điểm ấy, Chính phủ ban hành Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết 26-NQ/TW và phê duyệt Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới ở 2 giai đoạn 2010 - 2015 và 2016 - 2020. Đây là chương trình tổng thể bao gồm nhiều nội dung liên quan đến lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội, môi trường và hệ thống chính trị cơ sở.

Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Trịnh Thị Thủy phát biểu chỉ đạo hội nghị

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã phối hợp với các bộ, ngành liên quan tham mưu trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Phát triển văn hóa nông thôn đến năm 2015, định hướng đến năm 2020” với quan điểm kế thừa những kết quả, thành tựu đã đạt được trong công tác xây dựng đời sống văn hóa cơ sở ở nông thôn; xây dựng nông thôn mới (NTM) văn minh hiện đại, giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc phù hợp từng vùng, miền, dân tộc theo 2 tiêu chí văn hóa: Tiêu chí thứ 6 (về cơ sở vật chất văn hóa) và tiêu chí 16 (về văn hóa) vừa thể hiện yêu cầu đạt chuẩn về cơ sở hạ tầng, các thiết chế văn hóa, thể thao vừa đặt ra yêu cầu đạt chuẩn các nội dung mềm - giá trị cốt lõi của văn hóa trong Bộ 19 tiêu chí quốc gia về NTM.

Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Trịnh Thị Thủy nhấn mạnh: 10 năm qua, nhiều địa phương đã dành sự quan tâm, trách nhiệm cao trong xây dựng đời sống văn hóa cơ sở, dựa trên khung của Bộ tiêu chí quốc gia xây dựng NTM đã ban hành những tiêu chí riêng, đặc thù, phù hợp với điều kiện, văn hóa của vùng, miền, dân tộc, có những tiêu chí của địa phương còn cụ thể, cao hơn Bộ tiêu chí quốc gia. Chẳng hạn, Quảng Ninh về tiêu chí số 6 yêu cầu các thiết chế văn hóa có cảnh quan đẹp, tường rào bằng cây xanh, có hoạt động văn hóa - thể thao thu hút đông đảo người dân, có biện pháp giữ gìn phát huy bản sắc văn hóa truyền thống; huyện Nghi Xuân (Hà Tĩnh) đề ra tiêu chí xã NTM phải có câu lạc bộ văn hóa văn nghệ hoạt động hiệu quả, thu hút đông đảo nhân dân tham gia…

Thực hiện 2 tiêu chí văn hóa trong xây dựng NTM đã góp phần bảo tồn và phát triển di sản văn hóa, tích cực xây dựng nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, tổ chức lễ hội; rút ngắn chênh lệch mức hưởng thụ văn hóa của người dân vùng nông thôn với thành thị. Đồng thời, củng cố và phát triển hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao ở cơ sở; tạo điều kiện để người dân ở vùng nông thôn tham gia nhiều hơn vào các hoạt động văn hóa thể thao và sáng tạo, bảo tồn, truyền dạy các loại hình văn nghệ dân gian truyền thống.

Việc xây dựng gia đình văn hóa, làng, bản, khối phố văn hóa đã phát huy được vai trò hạt nhân của mỗi gia đình trong xây dựng đời sống văn hóa NTM. Từ chiếc nôi ở Hưng Yên về gia đình văn hóa, phong trào xây dựng gia đình văn hóa ngày càng phát triển sâu, rộng, thu hút trên 90% gia đình sinh sống ở nông thôn. Phong trào đã tạo bước chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức của người dân. Các gia đình văn hóa là hạt nhân nòng cốt, tích cực, gương mẫu chấp hành quy ước, hương ước cộng đồng, giữ gìn an ninh chính trị trật tự an toàn xã hội, vệ sinh môi trường, thực hiện nếp sống văn minh nơi công cộng, tích cực tham gia vào các phong trào của địa phương nơi cư trú, góp phần không nhỏ vào thành công chung của phong trào “Cả nước chung sức xây dựng NTM”.

Tại hội nghị, nhiều địa phương đưa ra những cách làm sáng tạo đạt kết quả trong bảo tồn phát huy, giao lưu và truyền giữ các giá trị văn hóa, văn nghệ truyền thống. Tại Hải Dương, 12/12 huyện, thị xã, thành phố có thư viện cấp huyện. Lào Cai xây mới 50 nhà văn hoá xã, 251 nhà văn hóa thôn; sửa chữa và nâng cấp 408 nhà văn hóa thôn không đạt chuẩn về quy mô diện tích xây dựng. Hay ở Bến Tre, toàn tỉnh hiện có 178/897 thiết chế văn hóa ấp thuộc 147 xã nông thôn. Các thiết chế văn hóa - thể thao ở các xã, ấp được đầu tư, hỗ trợ xây dựng đạt chuẩn đã khai thác và sử dụng có hiệu quả với các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao: đờn ca tài tử, hát cho nhau nghe, tụ điểm bóng chuyền hơi, dưỡng sinh, cờ tướng… tạo nên không gian văn hóa đa dạng phục vụ nhu cầu sinh hoạt, hưởng thụ và sáng tạo văn hóa của người dân.

Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM đã mang lại nhiều kết quả rõ rệt, đời sống vật chất được nâng lên, đời sống văn hóa, tinh thần ở nông thôn cũng đang được nâng cao một bước, tạo môi trường văn hóa lành mạnh, đa màu sắc, gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc góp phần quan trọng trong nhiệm vụ xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước theo tinh thần của Nghị quyết Trung ương 9 Khóa XI.

Tuy vậy, vẫn còn những khó khăn, hạn chế trong quá trình thực hiện tiêu chí văn hóa trong xây dựng NTM tại các địa phương. Đó là công tác tuyên truyền, vận động thường rầm rộ lúc đầu; nội dung, hình thức tuyên truyền ở cơ sở còn sơ sài; việc biểu dương các điển hình cá nhân, tập thể chưa kịp thời. Đặc biệt, công tác báo cáo thành tích, kết quả chưa phản ánh đúng thực tế. Đáng chú ý là ở các địa phương như Thái Bình, Hà Giang, TP Hồ Chí Minh… việc quy hoạch quỹ đất để xây dựng thiết chế văn hóa, thể thao gặp nhiều khó khăn, lúng túng, còn tình trạng sử dụng đất cho hoạt động văn hóa, thể thao vào mục đích khác.

Một số địa phương chưa quan tâm bố trí kinh phí cho xây dựng, đầu tư trang thiết bị các thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở, chưa đáp ứng nhu cầu của nhân dân. Do đó, nhiều đại biểu cho rằng các cấp chính quyền cần quan tâm đúng mức, phân bổ phù hợp ngân sách địa phương để việc thực hiện các tiêu chí văn hóa theo Bộ tiêu chí NTM không mang tính thời vụ, phong trào...