Mù quang hóa gây ô nhiễm không khí

Nồng độ các chất ô nhiễm tăng

Giải thích về hiện tượng mù quang hóa, Giám đốc Trung tâm Quan trắc Tài nguyên và Môi trường, Sở  Tài nguyên và Môi trường TP Hồ Chí Minh Cao Tung Sơn cho biết, mù quang hóa là thuật ngữ được sử dụng để miêu tả một dạng ô nhiễm không khí xảy ra ở tầng đối lưu của khí quyển, sinh ra do ánh sáng mặt trời tác dụng lên các loại khí thải tạo nên những hợp chất có hại cho sức khỏe con người, làm giảm tầm nhìn. Đây là hiện tượng tự nhiên xảy ra vào những thời điểm giao mùa, theo chu kỳ vào các tháng 9, 10 hoặc tháng 1 hàng năm, kéo dài trong khoảng 6 - 7 ngày. Trong 5 năm gần đây (2015 - 2019), tại TP Hồ Chí Minh, hiện tượng mù quang hóa đã xảy ra vào các thời điểm như: Từ ngày 1.10.2015 - 7.10.2015; từ ngày 12.10.2016 - 15.10.2016; từ ngày 16 - 18.1.2018 và năm nay từ ngày 18.9.2019 - 25.9.2019.

Theo ông Cao Tung Sơn, hiện tượng mù quang hóa diễn ra là do hoạt động của dãy hội tụ nhiệt đới kết hợp với không khí lạnh khuếch tán sâu xuống phía Nam khiến thời tiết tại TP Hồ Chí Minh luôn ở trạng thái nhiều mây, không có nắng, nền nhiệt thấp, có mưa gián đoạn trên diện rộng, độ ẩm không khí cao và trong khí quyển có các hạt nhân ngưng kết khiến hơi nước bám vào nên xuất hiện sương mù. Mù quanh hóa xuất hiện khi trời không nắng, không có đủ bức xạ làm nóng mặt đất, tạo ra lớp nghịch nhiệt làm cho các khí ô nhiễm (phát thải từ hoạt động giao thông, công nghiệp và sinh hoạt của người dân...) nằm ở lớp sát mặt đất không phát tán lên cao được gây tích tụ ô nhiễm.

Ông Cao Tung Sơn cũng cho biết, hiện tại, Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố đang triển khai quan trắc chất lượng môi trường không khí hàng tháng tại 30 vị trí quan trắc với tần suất 10 ngày trong tháng vào 2 thời điểm (7 giờ 30 - 8 giờ 30 và 15 giờ 00 - 16 giờ 00). Kết quả quan trắc ô nhiễm không khí 9 tháng năm 2019 cho thấy, ô nhiễm chất lượng không khí trên địa bàn TP Hồ Chí Minh chủ yếu là do bụi lơ lửng và mức ồn do các hoạt động giao thông gây ra, với 50,8% số liệu bụi lơ lửng và 93,9% số liệu mức ồn quan trắc được tại 19 vị trí giao thông vượt quy chuẩn cho phép.
Nồng độ các chất ô nhiễm quan trắc được tại các vị trí Cát Lái, ngã tư Huỳnh Tấn Phát - Nguyễn Văn Linh, Gò Vấp, An Sương, Bình Phước luôn ở mức cao và thường xuyên vượt quy chuẩn. Trong đó, vị trí Cát Lái (tại vòng xoay Mỹ Thủy) có nồng độ các chất ô nhiễm cao nhất với 99% số liệu bụi lơ lửng và 100% số liệu ồn quan trắc được trong 9 tháng năm 2019 vượt quy chuẩn cho phép. Nhìn chung nồng độ các chất ô nhiễm quan trắc được tại 30 vị trí quan trắc trong 9 tháng năm 2019 có xu hướng tăng so với 9 tháng năm 2018.

Tình trạng ô nhiễm không khí tại TP Hồ Chí Minh ngày càng tăng	Nguồn: ITN

Thực hiện đồng loạt các giải pháp

Nhận diện nguyên nhân gây ô nhiễm, Giám đốc Trung tâm Quan trắc Tài nguyên và Môi trường cho biết, có ba nguyên nhân chính dẫn đến ô nhiễm không khí tại thành phố trong thời gian qua. Thứ nhất, đó là ô nhiễm không khí do hoạt động giao thông. Theo số liệu thống kê, trên địa bàn thành phố có khoảng gần 10 triệu phương tiện giao thông với hơn 7,6 triệu xe máy, 700 nghìn ô tô và hơn 2 triệu phương tiện của người dân từ các khu vực khác được đưa  vào thành phố . Trong đó, nhiều phương tiện cá nhân không thực hiện nghiêm túc chế độ bảo hành, bảo dưỡng định kỳ là nguyên nhân làm tăng lượng khí phát thải ra môi trường với mức độ độc hại ngày càng lớn. Ngoài ra, trên địa bàn thành phố hiện vẫn tồn tại khoảng 37 điểm thường xuyên xảy ra ùn tắc giao thông gây ô nhiễm môi trường không khí, đặc biệt là vào các khoảng thời gian đi làm và tan tầm của người dân thành phố.

Thứ hai là do các hoạt động công nghiệp. Hiện nay thành phố có khoảng 1.000 nhà máy xí nghiệp quy mô lớn và hàng chục nghìn cơ sở sản xuất tiểu thủ công nghiệp. Trừ một số nhà máy xí nghiệp nằm trong các khu công nghiệp tập trung hoặc nằm tại khu vực xa dân cư, còn lại hầu hết các cơ sở sản xuất nhất là các cơ sở sản xuất tiểu thủ công nghiệp đều nằm xen kẽ với khu vực dân cư nên khí thải từ các hoạt động sản xuất gây ô nhiễm không khí và ảnh hưởng đến đông đảo người dân đô thị.

Nguyên nhân thứ ba là TP Hồ Chí Minh đang ở vào giai đoạn xây dựng cải tạo, chỉnh trang đô thị vì vậy các hoạt động xây dựng diễn ra khắp nơi trong thành phố. Các hoạt động phá dỡ, vận chuyển nguyên vật liệu, xây dựng, các thiết bị máy móc phục vụ hoạt động xây dựng… gây ra ô nhiễm không khí và tiếng ồn ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của người dân.

Theo đại diện Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố trong thời gian tới, Sở sẽ thực hiện đồng loạt các giải pháp nhằm giảm tình trạng ô nhiễm môi trường như: Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức, trách nhiệm bảo vệ môi trường không khí và ý thức chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường không khí; tăng cường mật độ đường, tỷ lệ đất dành cho giao thông; tăng cường vận tải hành khách công cộng, nâng số lượng xe buýt. Kiểm kê các nguồn gây ô nhiễm môi trường không khí từ các hoạt động sản xuất, thương mại, dịch vụ; kiểm tra, giám sát việc chấp hành quy định pháp luật về bảo vệ môi trường không khí và xử phạt nghiêm minh các hành vi vi phạm của các công trình, dự án xây dựng. Đồng thời triển khai có hiệu quả “Đề án phát triển mạng lưới quan trắc chất lượng môi trường TP Hồ Chí Minh đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030” và “Kế hoạch triển khai, thực hiện Đề án phát triển mạng lưới quan trắc chất lượng môi trường TP Hồ Chí Minh đến năm 2020” đã được UBND thành phố phê duyệt…