Nhìn rõ sự chuyển dịch dân cư từ các vùng về các thành phố lớn Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Đà Nẵng… những năm qua quá lớn. Mỗi năm TP Hồ Chí Minh dân số tăng thêm bằng một quận. Hà Nội mỗi năm dân cư tăng thêm 200.000 người từ các tỉnh xung quanh chuyển đến. Ấy là chưa kể người quê kéo về sinh kế thời vụ với đủ mọi ngành nghề, đầu quân vào các nhà hàng, cửa hiệu, quán xá.
Các đô thị lớn với sức chuyển dịch cư dân lớn như thế nên quá tải hạ tầng, tắc nghẽn giao thông, gây khó khăn trong quá trình xây dựng đô thị thông minh. Rõ ràng không thể xây dựng được đô thị thông minh khi sức ép về chuyển dịch dân cư quá lớn như hiện nay. Càng không thể nói thành phố “xanh - sạch - đẹp” khi việc xử lý rác thải, nước thải các cấp chính quyền còn đủ lúng túng, loay hoay.
Phải nhìn từ trong ruột trong gan của thực trạng các đô thị lớn hiện nay xem những gì được, và những gì chưa được, mới có thể “bật ra” được quyết sách tháo gỡ cho những bất cập đô thị hiện nay. Trước hết là vấn đề quy hoạch đang bị uốn chỉnh, băm nát ở ngay Hà Nội, TP Hồ Chí Minh và Đà Nẵng… thế nào? Cần chỉ thẳng: Đó chính là tư duy nhiệm kỳ gây ra. Khi quy hoạch bị phá vỡ, kéo theo việc chuyển dịch dân cư chưa có kế sách, giải pháp hữu hiệu, thì sự quá tải hạ tầng, tắc nghẽn giao thông, thiếu trường học ở đô thị có gì khó hiểu.
Muốn hướng đến đô thị thông minh phải chú trọng ứng dụng công nghệ số vào trong quản lý kinh tế, xã hội một đô thị. Về quản lý nhà nước, đẩy mạnh xây dựng chính quyền điện tử, sử dụng công nghệ thông tin hiện đại trong công tác quản lý và cung cấp dịch vụ. Hạ tầng công nghệ thông tin truyền thông phải đi trước một bước, tạo ra hệ sinh thái dữ liệu dùng chung, bản đồ số… Hạ tầng quá tải đè nặng, tắc nghẽn giao thông, xử lý môi trường nước thải, rác thải, và cả việc lo nước sạch còn chềnh ềnh nhiều bất cập nếu không có biện pháp cách làm quyết liệt thì đô thị thông minh cũng còn khoảng cách không nhỏ!
Hãy bắt đầu từ kỷ cương, kỷ luật, từ xây dựng văn minh, văn hóa đô thị. Nhìn xem kỷ cương đô thị đã nghiêm chưa? Hè phố lộn xộn, đào lên lấp xuống, rồi nhà siêu mỏng, siêu méo như nhiều hơn trên những con đường mới mở. Bất cập hơn thế là tình trạng xây dựng không phép, sai phép chưa ngăn chặn triệt để càng làm cho bộ mặt đô thị thêm nhếch nhác. Nói gì khi chung cư xây vượt tầng đến khi xong mới phát hiện ra.
Đô thị thông minh không gì khác phải từ quy hoạch chuẩn xác. Các nhiệm kỳ cứ theo thế mà làm. Đô thị thông minh phải từ tầm nhìn xa, dài về quy hoạch dân số cho từng đô thị thế nào. Tất cả phải được tính toán một cách bài bản và công phu chứ không thể tư duy nhiệm kỳ ngẫu hứng để nhiệm kỳ sau phải è vai ra gánh hệ lụy. Vụ việc ở khu đô thị Thủ Thiêm, ở khu công nghệ cao quận 9 TP Hồ Chí Minh quá đắng chát đang phải dồn bạc tiền công sức ra xử lý, chính là hồi chuông cảnh tỉnh về quy hoạch đô thị, về cách làm đô thị thiếu tầm, về “quyền uy, uy quyền” của những “ông vua con” được trao quyền nhưng cố tình làm sai, làm trái.
Đô thị thông minh nhìn ra các nước thành công, chính là bài học kỷ cương. Chặt một cây xanh ở các nước đâu có dễ như ở ta? Đến cả chuyện phá nát rừng Sóc Sơn, Ba Vì (Hà Nội) để xây nhà vườn, biệt thự dư luận sôi lên ồn ã, rồi cũng lại như đi vào im lặng! Đô thị thông minh phải tính đến mật độ cây xanh cho từng người dân, phải bảo đảm an toàn nguồn nước sạch, phải lo xử lý nước thải, rác thải hiện đại thế nào. Rồi việc quan trắc tầm soát không khí càng không thể coi nhẹ. Hè phố không thể đào lên lấp xuống loạn xạ, đường dây điện, dây cáp thông tin không thể cứ chằng buộc như mạng nhện như hiện nay, thì đô thị “xanh - sạch - đẹp” ở đâu, đô thị thông minh ở chỗ nào?
Đô thị thông minh không thể xây dựng trên cái nền của hạ tầng quá tải nặng nề, của tình trạng chuyển dịch dân cư kéo về các đô thị quá nhiều mà không được kiểm soát như hiện nay! Mới thấy tầm nhìn đô thị, cách nghĩ, và cả chiến lược quy hoạch về đô thị phải đi trước từ những “cái đầu” thật sự thông minh trí tuệ, mới có thể nói đến việc xây dựng thành công đô thị thông minh!
