Mắt xích quan trọng chăm sóc người cao tuổi

Kênh truyền thông hiệu quả

Việt Nam bước vào giai đoạn già hóa dân số từ năm 2011 với tỷ lệ người hơn 65 tuổi, chiếm 7% dân số. Đến nay, số người hơn 65 tuổi đã chiếm 8,3% dân số, tương đương khoảng 8 triệu người cao tuổi. Theo dự báo đến năm 2030, nước ta sẽ có gần 19 triệu người và năm 2050 là hơn 28 triệu người cao tuổi. Là một trong những nước có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất thế giới, Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc thích ứng với già hóa dân số, chăm sóc sức khỏe người cao tuổi.

Thực tế cũng cho thấy, số hộ gia đình hiện nay ngày càng nhỏ, số lượng gia đình 3 - 4 thế hệ giảm dần; xu hướng thanh niên nông thôn di cư ra đô thị mạnh mẽ dẫn tới tình trạng già hóa dân số nông thôn. Gần 30% người cao tuổi sống một mình hoặc chỉ sống cùng vợ, chồng cũng là người cao tuổi hoặc cháu dưới 10 tuổi. Trong đó, 70% người cao tuổi có ít nhất hai bệnh, 14% người cao tuổi gặp khó khăn trong các hoạt động sống hàng ngày và cần hỗ trợ, số người cao tuổi gặp ít nhất một loại khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày tăng từ 28% ở người 60 - 69 tuổi lên hơn 50% ở người 80 tuổi. Gần 50% người cao tuổi không có thẻ bảo hiểm y tế và bảo hiểm y tế cũng chưa đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe của họ.

Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình Bộ Y tế Nguyễn Thị Ngọc Lan cho rằng, trước bối cảnh già hóa dân số, Việt Nam đang thiếu những thông tin số liệu về tình trạng sức khỏe người cao tuổi, nhu cầu chăm sóc người cao tuổi nói chung và nhu cầu chăm sóc sức khỏe người cao tuổi nói riêng. Do đó, vai trò của hệ thống cộng tác viên dân số phục vụ công tác chăm sóc sức khỏe người cao tuổi tại cộng đồng là rất quan trọng.

Theo số liệu của Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình, Việt Nam đang có khoảng 160.000 cộng tác viên dân số tại các thôn, xóm, bản, làng. Đội ngũ này được xem là kênh truyền thông hiệu quả, là mắt xích quan trọng, góp phần làm nên thành công của công tác dân số vì họ là người luôn nắm vững địa bàn, thường xuyên tiếp cận, gần gũi người dân, vận động nhân dân thực hiện tốt các chính sách dân số.

Tăng cường đào tạo, tập huấn

Trước đây, hệ thống cộng tác viên dân số chủ yếu thực hiện mục tiêu duy nhất là kế hoạch hóa gia đình như tuyên truyền sử dụng các biện pháp tránh thai, vận động người dân nuôi dạy con cho tốt… Song, Nghị quyết 21-NQ/TW của Ban chấp hành Trung ương Đảng về công tác dân số trong tình hình mới đã chuyển trọng tâm từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển. Do đó, để giải quyết toàn diện cả về quy mô, cơ cấu, phân bố và đặc biệt là nâng cao chất lượng dân số, Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình Nguyễn Doãn Tú cho biết, đội ngũ cộng tác viên dân số hiện nay là nguồn lực rất quý thực hiện những nhiệm vụ khác của công tác dân số trong tình hình mới, trong đó có chăm sóc sức khỏe người cao tuổi. Nói cách khác, cộng tác viên dân số hoàn toàn có thể trở thành đội ngũ nhân viên chăm sóc sức khỏe người cao tuổi không chuyên hoặc bán chuyên tại cộng đồng.

Theo nguyên Viện trưởng Viện Dân số và các vấn đề xã hội, Trường Đại học Kinh tế quốc dân Nguyễn Đình Cử, việc có hệ thống cộng tác viên dân số trải rộng khắp từ thôn xóm đến bản làng là điều thuận lợi nhưng cũng có nhiều khó khăn. Bởi, để phát huy vai trò, nhiệm vụ và năng lực của hệ thống này, cần tập huấn cho cộng tác viên giải quyết những vấn đề liên quan đến luật pháp, chính sách cũng như giải quyết chế độ phụ cấp.

Tại buổi làm việc giữa Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình với các chuyên gia đến từ Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) tại Việt Nam về công tác chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, thích ứng với già hóa dân số diễn ra mới đây, Tổng cục trưởng Nguyễn Doãn Tú cũng cho biết, để nâng cao vai trò, nhiệm vụ và năng lực của cộng tác viên dân số, cần có sự hỗ trợ, giúp đỡ cả về nhân lực, vật lực, kỹ thuật để mở các lớp đào tạo, tập huấn. Khi được bổ sung kiến thức và kỹ năng chăm sóc người cao tuổi, đội ngũ này sẽ làm tốt công tác chăm sóc cho người cao tuổi tại địa phương.