Lành mạnh hóa thị trường thiết bị y tế

Chống hiện tượng “thổi giá”, “đội giá”

Theo thống kê, vốn đầu tư cho thị trường vật tư thiết bị y tế tại Việt Nam có tốc độ tăng trưởng mạnh. Nếu như năm 2010, tổng vốn đầu tư vào trang thiết bị y tế tại Việt Nam ước đạt 515 triệu USD thì năm 2019 con số này là 1,68 tỷ USD. Tuy nhiên, trang thiết bị y tế là loại hàng hóa đặc thù, đa dạng về chủng loại mẫu mã, thế hệ công nghệ luôn thay đổi cập nhật; giá cả phụ thuộc vào hàm lượng quy cách đóng gói, mục đích sử dụng, hãng, nước sản xuất và việc đấu thầu quyết định giá cuối cùng… Bên cạnh đó, thời gian gần đây đã xuất hiện và tồn tại hiện tượng mua bán lòng vòng, “thổi giá”, “đội giá” trang thiết bị y tế.

Xuất phát từ những lý do trên, yêu cầu công khai, minh bạch giá trang thiết bị y tế đã được Chính phủ và Bộ Y tế chỉ đạo các bộ phận có chức năng nghiên cứu, triển khai thực hiện. Theo Quyền Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long, việc công khai, minh bạch giá là một trong những bước đi quan trọng của Bộ Y tế để làm lành mạnh thị trường trang thiết bị y tế. Bộ đã phân cấp triệt để cho các đơn vị từ phê duyệt kế hoạch đấu thầu, thẩm định tính năng kỹ thuật, xây dựng định mức sử dụng. Tiến tới, Bộ sẽ thành lập hội đồng thẩm định cấp phép với trang thiết bị, bảo đảm khách quan, tránh tiêu cực trong cấp phép.

Bên cạnh đó, Bộ sẽ tiếp tục chấn chỉnh vấn đề đấu thầu trang thiết bị y tế, liên doanh liên kết trang thiết bị. Theo báo cáo thống kê từ tháng 4 đến nay, Bộ đã công khai toàn bộ kết quả đấu thầu trang thiết bị y tế với khoảng 50.000 trang thiết bị y tế đã được công khai về giá trúng thầu. Đây là cơ sở, căn cứ để tra cứu, là bước đi làm lành mạnh hóa thị trường.

Giai đoạn tiếp theo, Bộ sẽ liên kết với cơ quan hải quan trong vấn đề giá nhập khẩu trang thiết bị y tế vào Việt Nam để làm lành mạnh thị trường, với mục tiêu cao nhất là công khai, minh bạch toàn bộ quá trình mua sắm trang thiết bị y tế, nhằm mục đích cuối cùng là bảo đảm người dân được tiếp cận với các dịch vụ y tế có chất lượng với giá trị thực. Qua đó, quyền Bộ trưởng cũng thể hiện mong muốn tất cả các trang thiết bị sẽ được công khai, bảo đảm sân chơi lành mạnh cho tất cả công ty, khắc phục câu chuyện thổi giá, tiêu cực trong đấu thầu.

Nghiêm túc thực hiện công khai giá 

Để công khai, minh bạch thị trường, Bộ Y tế đã giao Vụ Trang thiết bị và Công trình y tế nghiên cứu, xây dựng và vận hành Cổng thông tin công khai giá trang thiết bị y tế, nhằm giúp cho thị trường trang thiết bị y tế trở nên lành mạnh, minh bạch, nâng cao năng lực cạnh tranh.

Theo Vụ trưởng Vụ Trang thiết bị và Công trình y tế, Bộ Y tế Nguyễn Minh Tuấn, đây là kênh thông tin hiệu quả, hữu hiệu, đi đúng vào bản chất và đặc thù của trang thiết bị y tế; là công việc khó, phức tạp, nhạy cảm cần có thời gian, cần có lực lượng. Đồng thời, cam kết sẽ cố gắng trong thời gian sớm nhất để có giá công khai trên cổng. Trang thiết bị y tế có rất nhiều chủng loại, model, các nước sản xuất khác nhau nên sẽ có lộ trình từng nhóm ưu tiên, trước mắt là các trang thiết bị y tế được đấu thầu nhiều và các loại sinh phẩm y tế phục vụ xét nghiệm.

Về phương án công khai giá, loại giá công khai là giá của thiết bị y tế tương ứng với cấu hình, tính năng kỹ thuật và thuế, phí các dịch vụ cơ bản đi kèm như bảo hành, vận chuyển, lắp đặt, đào tạo hướng dẫn sử dụng, giá linh kiện thay thế chính, giá bảo trì sau bảo hành… Chủ thể thực hiện công khai giá là đại diện của chủ sở hữu thiết bị y tế bao gồm hãng, văn phòng đại diện, công ty được chủ sở hữu ủy quyền.

Về phương thức thực hiện, Bộ Y tế xây dựng hệ thống phần mềm, cấp tài khoản để doanh nghiệp tự thực hiện việc công khai giá, cập nhật đăng công khai trên Cổng thông tin giá trang thiết bị y tế kèm theo các yếu tố xác định giá trang thiết bị y tế. Các tổ chức, cá nhân có nhu cầu tham khảo thông tin về giá thiết bị y tế sẽ tra cứu trên cổng điện tử của Bộ Y tế.

Cùng với đó, Bộ Y tế sẽ yêu cầu các hãng hoặc đơn vị được hãng ủy quyền thực hiện nghiêm túc việc công khai giá theo quy định của Luật Giá. Đồng thời, Bộ Y tế sẽ hướng dẫn cụ thể các thông tin cần thiết cấu thành giá thiết bị để thống nhất việc công khai. Trên cơ sở rút kinh nghiệm từ quá trình triển khai, thời gian tới, Bộ Y tế sẽ cập nhật nâng cấp tính năng phần mềm và tham mưu ban hành các văn bản pháp quy để hệ thống này trở thành một kênh tra cứu chính thức về giá trong lĩnh vực trang thiết bị y tế, giúp thị trường trang thiết bị y tế ngày càng minh bạch, nâng cao tính cạnh tranh lành mạnh.