Kẹt xe và dời đô

Cách đây 10 năm, trên chuyến bay đến Jakarta, liếc một trang du lịch thấy cảnh báo đây là thủ đô nổi tiếng nhất Đông Nam Á về kẹt xe.

Năm 2009 ấy thấy bất ngờ vì Indonesia đã áp dụng nhiều biện pháp giảm kẹt xe trong thành phố như làn riêng cho xe bus (có gờ ngăn cách), giờ cao điểm chỉ cho phép xe đi từ 2 người trở lên vào làn đường nhanh, các đường chính trong thành phố rộng 6 - 8 làn xe và cuối tuần thì như Tây, nghĩa là đường vắng ngắt, chỉ có bus.

Vậy mà... Tôi ở nhà chị bạn tại Jakarta, mà mấy ngày không gặp mặt hai đứa con chị vì chúng phải dậy từ tinh mơ để bắt xe bus tới trường và về nhà rất muộn. Anh chị có xe riêng nhưng không thể đưa đón con đi học, vì như chị nói, công việc đó có thể lấy mất nửa ngày trên đường.

Tôi dĩ nhiên cũng nếm trải chuyện kẹt xe ở Jakarta. Thú thực, thoạt trông không kinh hãi như TP Hồ Chí Minh giờ cao điểm, vì các xe vẫn giữ làn và giữ khoảng cách an toàn. Nhưng những dòng ô tô thì dài kinh khủng.

Số lượng xe hơi cá nhân ở Jakarta bùng nổ cùng với sự tăng tốc của nền công nghiệp ô tô nước này. Chiếc Toyota Fortuner đang bán tại Việt Nam, là được sản xuất tại Indonesia và bán với giá rẻ hơn Việt Nam tới hơn 400 triệu đồng.

Hiện Indonesia là thị trường tiêu thụ xe hơi lớn nhất Đông Nam Á và là quốc gia sản xuất ô tô lớn thứ hai trong khu vực (sau Thái Lan). Năm ngoái, người dân Indonesia mua tới gần 1,2 triệu xe hơi mới các loại (gấp hơn 4 lần Việt Nam).

Theo thống kê từ năm 2010, Jakarta đã là thủ đô dẫn đầu thế giới về tỷ lệ người sử dụng xe hơi cá nhân (34%).

Hiện nay Jakarta và các vùng phụ cận có khoảng 30 triệu dân với hơn 10 triệu lượt xe hơi lưu thông trên mặt đường mỗi ngày. Một người dân thủ đô cho biết để tới công ty đúng giờ anh phải rời khỏi nhà từ 5h30 sáng. Đầu năm nay, Tổng thống Indonesia Joko Widodo cho hay, Chính phủ nước này mất khoảng 4,6 triệu USD mỗi năm cho những thiệt hại từ kẹt xe gây nên.

Và giờ thì kẹt xe cộng với đất lún đã buộc Chính phủ nước này phải quyết định dời đô.

Cách Jakarta nửa vòng trái đất, ở nơi ngành công nghiệp ô tô thế giới đã ra đời hơn 1 thế kỷ trước, kẹt xe cũng đang bao vây nhiều đô thị lớn tới mức các nhà quy hoạch thành phố phải đưa ra một tuyên ngôn mới cho đô thị thế kỷ XXI: Để xây dựng những thành phố của tương lai, chúng ta hãy bước ra khỏi những chiếc xe hơi của mình!

Nói cách khác, sẽ không còn có những chiếc xe cá nhân trong các đô thị tương lai nữa. Con người khi ấy sẽ phải sử dụng các hình thức di chuyển khác cho phù hợp...