Họa vô đơn chí

Từ bê bối tham nhũng đến bế tắc chính trị

Bắt đầu từ ngày 2.10, ông Netanyahu sẽ phải đối mặt với một loạt phiên điều trần liên quan đến các cáo buộc về hành vi nhận hối lộ, gian lận và lạm dụng tín nhiệm trong 3 vụ bê bối riêng rẽ. Theo Bộ Tư pháp Israel, ông Netanyahu sẽ không trực tiếp tham dự các phiên điều trần mà một nhóm gồm 10 luật sư hàng đầu sẽ đại diện cho ông để thuyết phục Tổng chưởng lý Avichai Mandelblit về sự vô tội của thân chủ.

Các phiên điều trần, dự kiến diễn ra trong 4 ngày, trước hết sẽ tập trung vào vụ nhận hối lộ, được cảnh sát đặt tên là “Vụ 4000”. Ngày 6.10, “Vụ 1000” sẽ được đưa ra thảo luận trước khi bàn về “Vụ 2000” vào hôm 7.10. Trong “Vụ 4000”, ông Netanyahu bị tình nghi nhận các khoản hối lộ từ Shaul Elovitch, cựu cổ đông nắm quyền kiểm soát Bezeq, công ty viễn thông lớn nhất Israel, để mang lại lợi ích về tài chính và quy định cho công ty này.

Ông Netanyahu đã phủ nhận mọi cáo buộc, khẳng định mình vô tội và chỉ trích đây là “một cuộc săn phù thủy”. Ông cũng yêu cầu các phiên điều trần phải được truyền hình trực tiếp để “công chúng được lắng nghe”. Tuy nhiên, Tổng chưởng lý Avichai Mandenblit đã bác bỏ yêu cầu; cho rằng, phiên điều trần là nhằm thuyết phục bồi thẩm đoàn, chứ không phải công chúng.

Cũng trong ngày 2.10, kế hoạch thành lập Chính phủ liên minh giữa đảng Likud của ông và đảng Xanh - Trắng của đối thủ Benny Gantz đứng trước nguy cơ đổ vỡ hoàn toàn sau khi đảng Xanh - Trắng thông báo rút khỏi các cuộc đàm phán với lý do chưa hội đủ điều kiện tiên quyết cho đối thoại. Trước đó, hai bên đã tiến hành một số cuộc đối thoại và dự kiến sẽ nối lại đàm phán vào ngày 2.10, sau kỳ nghỉ lễ Năm mới của người Do Thái.

Đảng của ông Benny Gantz cho rằng, Thủ tướng Netanyahu không thể lãnh đạo chính phủ chừng nào chưa giải quyết được những rắc rối pháp lý và không thể đại diện cho tất cả đảng cánh hữu và tôn giáo trong các cuộc đàm phán khi chỉ đàm phán vì lợi ích của đảng Likud. Trong khi đó đảng Likud cáo buộc các thành viên đảng Xanh - Trắng đang quay lưng lại với đề xuất “thủ tướng luân phiên” được lãnh đạo hai bên nhất trí trước đó.

Kịch bản bầu cử lại

Sau cuộc bầu cử Quốc hội hôm 17.9, không đảng nào tại Israel giành đa số tuyệt đối để có thể thành lập Chính phủ. Cụ thể, đảng liên minh Xanh - Trắng của ông Gantz giành được 33/120 ghế, trong khi đảng Likud của ông Netanyahu giành được 31 ghế. Trong một cuộc bỏ phiếu để xác định ai sẽ đứng ra thành lập chính phủ, ông Gantz nhận được sự ủng hộ của 54 nghị sĩ trung tả, trong khi ông Netanyahu giành được ủng hộ của 55 nghị sĩ cánh hữu và tôn giáo.

Với kết quả này, cả hai đều không hội đủ ít nhất 61/120 ghế để thành lập chính phủ. Thực tế này buộc Tổng thống Rivlin phải hối thúc đảng Likud và liên minh Xanh - Trắng đàm phán thành lập chính phủ thống nhất. Và do ông Netanyahu được nhỉnh hơn 1 phiếu, nên đã được trao vai trò thành lập chính phủ. Ngoài ra, theo một số nguồn tin, ông Rivlin được cho là đã đưa ra đề xuất phương án Thủ tướng luân phiên, tức ông Netanyahu và ông Gantz sẽ luân phiên đảm nhận chức Thủ tướng trong nhiệm kỳ 4 năm tới.

Tuy nhiên, các cuộc đàm phán thời gian qua giữa hai đảng đều thất bại. Điểm gây tranh cãi nhất là việc giữa ông Netanyahu và ông Benny Gantz, ai sẽ là người đầu tiên đảm nhận vai trò Thủ tướng. Ông Gantz muốn đảm nhận chức Thủ tướng trước với lý do đảng liên minh Xanh - Trắng của ông giành được nhiều ghế nhất trong Quốc hội. Trong khi đó, ông Netanyahu không chỉ muốn là người đầu tiên ngồi vào ghế Thủ tướng, mà còn muốn một thỏa hiệp cho phép ông có thể tạm thời rời vị trí mà vẫn giữ được chức Thủ tướng trong trường hợp bị buộc tội. Khi đó, ông Benny Gantz sẽ được chỉ định là quyền Thủ tướng, điều mà vị cựu Tổng tham mưu trưởng Quân đội Israel không thể chấp nhận.

Thủ tướng Netanyahu chỉ có 28 ngày để thành lập Chính phủ mới, tính từ ngày 25.9. Quá thời hạn trên, Tổng thống Reuven Rivlin có thể chỉ định ông Benny Gantz tiếp quản trọng trách. Tuy nhiên, xét hoàn cảnh hiện nay, không gì cho thấy, ông Benny Gantz sẽ liên minh với đảng Likud của ông Netanyahu. Mà nếu không làm như vậy, ông Gantz chắc chắn không thể có đủ số ghế để thành lập Chính phủ.

Điều đó cho thấy kịch bản Israel phải tiến hành bầu cử lần thứ 3 không phải không có khả năng. Đối với ông Netanyahhu, đây có thể là một kịch bản không quá tệ bởi ông sẽ tiếp tục giữ vị trí Thủ tướng cho đến thời điểm đó và vì thế sẽ đối mặt với tòa án ở vị thế quyền lực. Tuy nhiên, thất bại trong cuộc bầu cử và tiến trình thành lập chính phủ mới cho thấy uy tín của một trong những vị Thủ tướng cầm quyền lâu nhất trong lịch sử Israel đã suy giảm. Đó là chưa kể với các cuộc điều tra tham nhũng đang diễn ra, không gì có thể bảo đảm cho ông chiến thắng trong cuộc bầu cử lần thứ 3.